In de rubriek Anders Bekeken gaat redacteur Johannes niet enkel op zoek naar hoe goed een film is, maar vooral ook naar wat de film ons leert over vandaag. Deze maand: in de opwindende roadmovie American Honey verlaat de jonge Star de platgetreden paden, op zoek naar vrijheid en onafhankelijkheid in de Amerikaanse Midwest. Daar ontdekt ze dat de wereld niet zo oprecht is dan zijzelf.
“Gaan jullie ergens naartoe of zijn jullie maar wat onderweg,” vroeg de Amerikaanse schrijver Jack Kerouac zich af in On The Road, het cultboek dat de start van een hippe en consumerende jongerencultuur betekende. “We begrepen zijn vraag niet, het was een verdomd goeie vraag.” Van al de citaten die ik vroeger in m’n schoolboeken schreef, staat enkel deze me nog helder voor. Niet omdat de quote een diepzinnigheid uitstraalde die toen perfect bij m’n hoornen bril paste, maar omdat het de worsteling van volwassen worden zo mooi vat. Enerzijds vastberaden om iets te bereiken, anderzijds snakkend naar de vrijheid om te verdwalen en jezelf te ontdekken. Dat evenwicht vinden is een lastig karweitje.
Gelukkig zijn er films en boeken die daarbij kunnen helpen.
Riley Keough en Shia LaBeouf
Taart of honing?
Zelf groeide ik op met American Pie (1999), de komedie die ik op m’n dertiende voor het eerst zag (sindsdien raakte ik de tel kwijt). Hoewel ik toen enkel onder de indruk was van de vele seksgrappen, valt nu vooral op hoe simpel het leven erin wordt afgebeeld. Zelfkennis is daar een proces dat begint bij een voetbalsok en voltooid is na wat vaderlijk advies en een stuntelige eerste keer, het ‘ultieme’ doel van jongeren. Niet slecht zo’n leventje, dacht ik. Het verschil met Andrea Arnolds jongerendrama American Honey (2016) kan echter niet groter. De grootste zorg voor diens heldin is immers geen seks voor de diploma-uitreiking, maar overleven.
Wat betekent ‘thuis’ voor zij die leven van dag tot dag, van feestje tot feestje, van paycheck tot paycheck?
Of dat contrast tussen beide Amerikaanse zoetigheden iets leert? Ook in de nineties had je films zoals Kids (1995) en het geweldige Gummo (1997) die de rauwe realiteit van jongeren toonden. Toch klinken de problemen van deze tijd verdacht haarfijn door in het prikkelende avontuur van de jonge Star (een fenomenale Sasha Lane) die te snel volwassen moest worden: van het groeiende verschil tussen rijk en arm, de onzekerheid die dat voor velen met zich meebrengt tot het succes van leugens en de kwetsbaarheid van eerlijkheid. Op een dag wordt het haar te veel, laat ze haar hebben en houden achter en trekt ze eropuit.
Sasha Lane en Shia LaBeouf
Welke Amerikaanse droom?
Hoewel de Britse cineaste Andrea Arnold een hele film over de voorgeschiedenis en thuissituatie van Star zou kunnen maken, haspelt ze die in de eerste tien minuten af. Op zich vreemd, omdat het begrip ‘thuis’ in Arnolds vorige films uitgebreid aan bod komt. Maar door te focussen op de omzwervingen van Star, een stel losgeslagen magazineverkopers en de uitbundige Jake (Shia LaBeouf) plaats Arnold echter nog meer vraagtekens bij dat begrip. Wat betekent ‘thuis’ voor zij die leven van dag tot dag, van feestje tot feestje, van paycheck tot paycheck? Al lijken die jongeren een decadente levensstijl te leiden, dan toch één in tragiek gedrenkt.
Het opwindende American Honey luistert naar hen die niet gehoord worden en kijkt naar hen die niet worden gezien.
De pas overleden socioloog Zygmunt Bauman zou zulke jongeren vagebonden noemen. Ze vormen de werkende armen die een rijke elite bedienen. Tijdens haar deur-aan-deur-tochten om abonnementen te slijten, komt ze dan ook veel van zulke zorgeloze zielen tegen: van religieuze huismoeders tot steenrijke cowboys. Maar in tegenstelling tot haar mentor Jake, die liegt en bedriegt om abonnementen aan de man te brengen, is Stars verkooppraatje op vertrouwen en eerlijkheid gebaseerd. Of dat nu een naïeve of geniale aanpak is, op bijval van haar kapitalistische bazin Krystal (Riley Keough) moet ze niet rekenen. Haar is het om geld en Jake te doen.
Bitterzoet
Terwijl de film bijna drie uur duurt en sfeerschepping verkiest boven een duidelijk verhaal, is American Honey toch vooral een boeiende en levenslustige film. Want Star mag dan een arme vagebond zijn, medelijden zoekt ze niet. Daarvoor is ze vitaal, rebels en veerkrachtig genoeg, eigenschappen die nodig zijn om onzekere (Trump)tijden te overleven. Het opwindende American Honey geeft je energie, leeft in het moment, luistert naar hen die niet gehoord worden en kijkt naar hen die niet worden gezien: de kwetsbare jeugd die telkens weer hoopt op een nieuwe morgen en zich afvraagt: “Ga ik ergens heen of ben ik maar wat onderweg?” Naar een warme thuis, hoop ik.
Schrijf je reactie