Anders Bekeken

Femme fatale in corset

Anders Bekeken: Lady Macbeth van William Oldroyd

Femme fatale in corset

In de rubriek Anders Bekeken gaat redacteur Johannes niet enkel op zoek naar hoe goed een film is, maar vooral ook naar wat de film ons leert over vandaag. Deze keer: het donkere en verontrustende Lady Macbeth schudt niet enkel het stoffige Victoriaanse kostuumgenre door elkaar, het gooit ook ons moreel kompas overhoop. Is het een drama over een verveelde moordenares of over een vrouw die strijdt voor gendergelijkheid?

Ik heb het kostuumdrama lang links laten liggen. Niet alleen omdat het zo conservatief met oude materie omging, ook omdat cineasten van zulke films vaak vergaten dat ze met een modern medium bezig waren. De overdadige decors en jurken maskeerden mijns inziens het gebrek aan een plot, durf en dynamiek. Gevolg? Na verloop van tijd drong de geur van mottenballen zo diep in de vezels van de kostuumfilm door dat niemand het genre nog uit de kast haalde. Ironisch wel, een historisch genre dat zichzelf verleden tijd maakt. Gelukkig zorgde de eigenzinnige American Honey-regisseur Andrea Arnold met Wuthering Heights (2011) voor een opleving van het genre en maakt het intense Lady Macbeth het genre relevanter dan ooit.

Shakespeare en seks

Hoewel Lady Macbeth op een oude Russische novelle is gebaseerd en door sobere Victoriaanse decors en indrukwekkende kostuums wordt gedomineerd, laat de Britse theaterregisseur William Oldroyd er in zijn filmdebuut geen twijfel over bestaan: het drama gaat ook over vandaag. “Het was zo verfrissend en modern om een vrouwelijke hoofdrol te ontdekken die tegen het verstikkende patriarchaat vecht in plaats van in stilte te lijden,” vertelde Oldroyd over het bronmateriaal Lady Macbeth of the Mtsensk District. Dit verhaal van Nikolai Leskov werd in 1865 gepubliceerd, een jaar voordat Gustav Flaubert Madame Bovary aan de wereld voorstelde en 152 jaar voor Trumps presidentschap en de Women’s March.

“Om te overleven verruilt ze haar empathie voor egoïsme, verkiest ze geweld boven braaf incasseren en lust boven liefde.”

Ondanks de gelijkenissen tussen beide controversiële boeken is het verhaal van de arme tienerbruid Katherine (Florence Pugh) die verkocht wordt aan de veel oudere Alexander een stuk cynischer dan dat van de verveelde Franse doktersvrouw Emma Bovary. Terwijl zij in romantiek en weelde vlucht als haar man het huis uit is, vecht Katherine zich op een brutalere manier uit haar precaire situatie. Om te overleven verruilt ze immers haar empathie voor egoïsme, verkiest ze geweld boven braaf incasseren en lust boven liefde. Net als het Shakespeare-personage waarop ze is gebaseerd, sneuvelen bij Katherine zo al de genderstereotypen die (kostuum)films vaak typeren.

Het noorden kwijt

Hoewel Lady Macbeth net geen 90 minuten telt, komt die transformatie van kwetsbare bruid naar genadeloze vrouw nergens geforceerd over. Dit komt vooral door het intense spel van indrukwekkende nieuwkomer Florence Pugh, de beklemmende beelden en de bijzonder trefzekere sfeerzetting. Al vanaf minuut één voel je immers een koele wind doorheen het doodse liefdesnestje van Katherine en Alexander waaien, iets wat tijdens de huwelijksnacht een vroeg pervers hoogtepunt kent: hij beveelt haar naakt tegen de koude muur te staan terwijl hij in bed kruipt. Wie de goede en wie de slechte is, wordt meteen duidelijk.

“Eindelijk kan ze zichzelf zijn, denk je opgelucht. Maar dan ontmoet ze de stalknecht Sebastiaan en slaat het morele kompas tilt.”

Als haar man wat later op zakenreis vertrekt, ontdooit de vernederde Katherine snel. Verlost van haar strakke korsetten fleurt de jongedame helemaal op. Haar jurken zijn plots speelser, haar wandelpas levendiger en de blik minder doods. Eindelijk kan ze zichzelf zijn, denk je opgelucht. Maar dan ontmoet ze de stalknecht Sebastiaan (Cosmo Jarvis) en slaat het morele kompas tilt. Ze ontmoet hem immers voor het eerst op het moment dat hij Katherine’s zwarte meid Anna (Naomie Ackie) aanrandt. In plaats van het op te nemen voor haar trouwe, hardwerkende meid valt Katherine als een blok voor de viriele knecht. Hoe verklaar je dat?

Die scène markeert het begin van een verontrustende trip waarin een onderdrukte vrouw tot verdrukker uitgroeit, waar zwarte bedienden hun stem verliezen of onterecht beschuldigd worden en slachtoffers de bedden van hun aanranders en verraders moeten opmaken.

Geen prêt-à-porter

Terwijl kostuumfilms traditioneel kant-en-klare deugden als fatsoen en vroomheid portretteren, graaft Lady Macbeth dieper. Niet alleen wijst het op de dubbele moraal die toen (en nu) rond seksualiteit heerste, ook op de gender- en etnische discriminatie vandaag. De manier waarop dit gebeurt is niet subtiel maar dankzij het intense spel en de strakke, symmetrische fotografie wel bijzonder effectief. Lady Macbeth is één van de brutaalste en actueelste kostuumfilms ooit, die je na afloop verwilderd en met heel wat vragen de zaal uitstuurt. Voor een genre dat uitgekauwd leek, biedt Lady Macbeth alvast veel om op te kauwen.

Goed nieuws! We mogen 3 duotickets weggeven voor de avant-première van Lady Macbeth, komende maandag 10 april om 19u00 in Cinema Vendôme in Brussel, in aanwezigheid van actrice Naomi Ackie. Wil je kans maken? Deel je favoriete kostuumdrama in de comments hieronder. De winnaars worden vrijdag via mail op de hoogte gebracht.

Lady Macbeth (William Oldroyd, 2016) is vanaf 12 april in de cinema te zien. De film wordt verdeeld door Cherry Pickers Film

Schrijf je reactie

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen