Dit artikel werd ook gepubliceerd in Bookzine 6 dat te koop is de webshop. Of lees het artikel digitaal via Blendle
Seksgesprekken met vrienden, van onzekerheden over je libido tot wel of niet slikken – niet iedereen voert ze. Uit een onderzoek dat Charlie Magazine en het Nieuwsblad deden, bleek dat ongeveer de helft van de Vlamingen in het panel het afgelopen jaar niet met vrienden over seks sprak. Voor wie wel over seks praat, is het niet altijd duidelijk hoeveel details je dan kunt delen. Want hoeveel er ook kan en mag, voor het delen van te veel details over seks hebben we allerlei afkeurende termen, zoals too much information (TMI) of oversharing. Waarom vinden we het ook in 2017, immer een muisklik verwijderd van elke mogelijke soort fetisjporno, nog steeds een beetje vies als iemand te veel uitweidt over bijvoorbeeld een favoriete seksuele fantasie?
“Wat mij opvalt als ik met mensen over seks praat, is hoe vaak zij denken dat ze de enige zijn die ergens mee zitten.”
Ik vraag journaliste Marleen Janssen, die al dertig jaar schrijft over vrouwelijke seksualiteit en vrouwen onder meer leert hoe ze een vallei-orgasme kunnen bereiken, wat zij vindt van de collectieve angst voor oversharing. Janssen meent dat zolang we niet zonder toestemming details over een sekspartner met derden delen, er nauwelijks van oversharing gesproken kan worden. De meeste mensen doen vooral aan undersharing. “Wat mij opvalt als ik met mensen over seks praat, is hoe vaak zij denken dat ze de enige zijn die ergens mee zitten. Het gaat meestal om heel alledaagse problemen, maar doordat ze zelden besproken worden voelen we ons al snel abnormaal. Als er in de Facebookgroep voor vrouwen die ik beheer openhartig over seks gesproken wordt, dan stijgt er vaak een koor van ‘gelukkig, ik ben dan toch niet de enige’ op.”
schaamrood
Dat we het schaamrood op de kaken krijgen als we over seks praten, heeft zijn oorsprong in de manier waarop we over seks leren. We leren nog altijd niet zozeer wat ons lichaam allemaal kan of hoe mensen genot ervaren, maar vooral hoe je een baby maakt of een condoom over een komkommer rolt. Marleen Janssen: “Als je als dertienjarige voor het eerst naar een feestje gaat, ben je bang dat je niet weet hoe je moet dansen. Door naar anderen te kijken leer je hoe het moet. Waarom leren we niet ook wat meer van anderen over hoe je seks kunt hebben? Schaamte overheerst nog altijd.” En die schaamte nemen we mee ons volwassen leven in.
“De woorden die we tot onze beschikking hebben, vinden we al snel te klinisch of te plat.”
Het gevolg is dat als we eenmaal aan seks beginnen, we vaak bitter weinig weten over onze eigen anatomie. Zelf leerde ik een paar weken geleden pas dat de clitoris een intern orgaan is dat net zo groot is als de penis. Ik heb verdorie zelf een clitoris, maar ik had geen idee. Dat gebrek aan kennis zie je ook terug in onze woordenschat. We kennen niet altijd geschikte woorden om te zeggen wat we willen. De woorden die we tot onze beschikking hebben, vinden we al snel te klinisch of te plat. Goed voor een mop of voor een medisch woordenboek, maar niet om het orgasme dat je gisteren had te beschrijven. En over je woorden struikelen helpt geen enkel gesprek vooruit.
Gelukkig zijn er plekken waar je je woordenschat kunt uitbreiden, zoals het online platform OMGyes, waar gewone vrouwen in video’s vertellen en full frontal tonen hoe zij zichzelf tot een orgasme brengen. De uitleg is minstens zo belangrijk als de beelden, zegt de website: “Stel je voor dat je een nieuw recept uitprobeert, maar dat de ingrediënten en hoeveelheden geen namen hebben. Of dat je van een menukaart bestelt waarop alle gerechten dezelfde naam hebben. Zaken kunnen benoemen is cruciaal. Vrouwen die specifiek kunnen aanduiden wat seks voor hen plezierig maakt, hebben acht keer meer kans om gelukkig te zijn in hun relaties.”
Masturberende vrouwen
Als ik de masturberende vrouwen op OMGyes bekijk, kan ik me daar wel iets bij voorstellen. Hoe cool zijn vrouwen die duidelijk kunnen vertellen wat ze willen én die het niets interesseert dat iedereen kan zien wat ze graag met hun vulva doen? Zulke filmpjes bekijken is misschien niet voor iedereen, maar ik vermoed dat we met z’n allen een stuk minder beschaamd zouden zijn om over onze lijven en lusten te praten als we meer van zulke realistische beelden van seks zouden zien.
Marleen Janssen denkt dat de meeste informatie die we dagelijks over seks krijgen, via met name porno of de media, onze schaamte in stand houdt. Janssen: “In porno zien we enorme piemels en vrouwen die razendsnel klaarkomen. In de mainstream media kun je lezen dat BDSM een trend is en dat anale seks populairder wordt, maar er is weinig ruimte voor hoe partners alledaagse seks ervaren. Er wordt vooral een beeld neergezet van hoe je volgens de trends en gemiddelden seks zou moeten hebben. De focus ligt bovendien op presteren. Mensen worden daar enorm onzeker van, voelen zich vaak een uitzondering.”
“We doen alsof seks een leuke hobby is die je beoefent tussen je achttiende en vijfendertigste.”
Dat gevoel een uitzondering te zijn wordt versterkt doordat de manier waarop individuen seks beleven enorm kan verschillen, maar dat die diversiteit zelden weerspiegeld wordt in de beelden die we van seks zien. In het bijzonder mensen met een beperking, LGBTQI+ en ouderen vinden weinig herkenbare verhalen over seks. Janssen: “Kort door de bocht genomen: we doen alsof seks een leuke hobby is die je beoefent tussen je achttiende en vijfendertigste. Als je 55 bent of als je een beperking hebt en aan seks doet, dan willen we daar eigenlijk niet over nadenken, we vinden dat maar een beetje smerig. Dat is heel tragisch.”
Het lijkt een vicieuze cirkel. Omdat we niet genoeg met elkaar over seks praten hebben we al snel het idee alleen te zijn met onze fantasieën en onzekerheden, en dat beeld wordt nog eens gevoed door de eenzijdige boodschappen die dagelijks op ons worden afgestuurd over ‘hoe seks zou moeten zijn’. Waardoor de drempel om met anderen te praten opnieuw hoger komt te liggen. Als we af willen van taboes en het gevoel een uitzondering te zijn, dan zullen we er toch echt aan moeten geloven: meer praten over seks.
De vereniging Sex-Positive Belgium is in het leven geroepen om precies dat te doen: een ruimte creëren waar de diversiteit aan seksuele ervaringen en verlangens besproken kan worden en waar mensen van elkaar kunnen leren. Vergis je niet, dit is iets anders dan na een paar glazen wijn giechelend in geuren en kleuren een bedverhaal aan een vriendin vertellen. We hebben het hier over gezamenlijk sharen in een groep leergierige luisteraars. Aan de hand van enkele regels binnen de groep kunnen leden van Sex-Positive Belgium stap voor stap zichzelf verkennen. Onderwerpen die tijdens bijeenkomsten aan bod komen zijn bijvoorbeeld elke mogelijke fetisj en hoe deze te verkennen, seksuele of romantische oriëntatie, allerhande relatiestijlen, seksuele gezondheid en communicatietechnieken. Of je nu aromantisch, aseksueel, into bondage of into missionaris bent, monogaam of polyamoreus, genderfluid of cisgender, hier ben je welkom om over seks(ualiteit) te praten – en soms iets te proberen.
“Onze community heeft drie pijlers: Care, Confidentiality en Consent.”
Ik vraag aan Olivier, een van de initiatiefnemers van Sex-Positive Belgium, hoe zij erin slagen om alles wat voor veel mensen onder de noemer TMI valt, bespreekbaar te maken. Olivier: “Meer praten over seks kan soms voor véél opluchting zorgen en tot nieuwe ontdekkingen leiden. We bespreken daarom alles wat onze leden aanbelangt en doen dat door zoveel mogelijk kennis te verzamelen en door tegelijkertijd ook ruimte aan persoonlijke ervaringen te bieden. We maken eerlijke gesprekken en interactie mogelijk door geen enkele vorm van discriminatie of oordeel te accepteren. Daarnaast heeft onze community drie pijlers: Care: zorg dragen voor jezelf en de anderen; Confidentiality: alles wat in de groep gedeeld of beleefd wordt, blijft in de groep; en Consent: voor elke vorm van interactie, maar ook het delen van bijvoorbeeld traumatische ervaringen, wordt eerst toestemming gevraagd aan de betrokken personen. We steken héél veel energie in deze drie pijlers. Zonder zou onze community niet mogelijk zijn. Ook krijgt elk event een ‘code’, zodat het voor de leden duidelijk is wat de grens van intiem contact is. Zo weten ze bijvoorbeeld dat als ze naar een knuffelfeestje gaan, ze niet ineens tussen vrijende mensen zullen terechtkomen.”
Abnormaal
Sam, een van de leden van Sex-Positive Belgium, vertelt me waarom het een openbaring was om op een eerlijke manier in groep over seksualiteit te kunnen praten: “Ik heb er vooral veel geruststelling in gevonden. Ik heb me namelijk lang abnormaal of anders gevoeld. Misschien is dat ook wel een beetje zo, maar binnen deze groep is dat allemaal oké, terwijl je in de gewone samenleving gemakkelijk geshamed wordt.” Sam wijst erop dat we als mensen dolgraag allerlei informatie met elkaar delen en dat we onszelf tekortdoen als we seks als conversatieonderwerp uitsluiten, of mensen shamen om hun seksuele ervaringen en gedachten. “Ik vergelijk praten over seks weleens met praten over eten. Mensen vertellen op maandag aan de koffiemachine ook graag welk restaurant ze hebben bezocht en wat ze er hebben gegeten. Waarom je collega’s dan niet – mits consent – vertellen over een vrijpartij van afgelopen weekend, een goede pornofilm, een nieuwe swingersclub? Of je partner vertellen over een bepaalde techniek die iemand anders bij jou toepaste, om het misschien eens uit te proberen?”
“Waarom je collega’s niet – mits consent – vertellen over een vrijpartij van afgelopen weekend?”
Let wel op dat je gesprekspartner hiervoor openstaat, want het is natuurlijk niet de bedoeling om een ander seksueel te intimideren. Marleen Janssen legt uit hoe je zo’n gesprek – aan de koffiemachine of ergens anders – het beste voert. “Een goed gesprek over seks begint met het stellen van open vragen. Nu kunnen de meeste mensen al niet zo goed luisteren en vragen stellen (lacht), maar dat is wel de eerste stap. En jezelf kwetsbaar durven opstellen. Aandacht geven aan de ander en openstaan voor het antwoord. Je mag laten blijken dat je zelf ook met zorgen zit. Dan kun je echte verhalen uitwisselen en vooroordelen wegnemen, in plaats van eens even op te scheppen over hoe je afgelopen nacht twintig keer anale seks hebt gehad.”
Naast het praten over seks met vrienden of vreemden, zijn er natuurlijk de gesprekken met sekspartners. Ook die gaan we soms uit de weg. Want er bestaat een wijdverbreide opvatting dat seks iets is wat je doet en niet te veel moet bespreken. Praten zou een moodkiller zijn en alle mysterie wegnemen. Moeten we ons daar echt zorgen om maken? Olivier: “Dat is inderdaad wat ons wordt aangeleerd, maar zwijgen helpt niet om onzekerheden uit de weg te ruimen, of om de diepe fantasieën en grenzen van je partner(s) te kennen en te respecteren. We hebben het idee dat zeker de eerste keer seks met een nieuw iemand spontaan en vol passie moet zijn, net zoals in de films. Maar we leven nu eenmaal niet op een Hollywoodset. We zijn geen gedachtelezers, we zijn allemaal anders met elk een heel andere achtergrond en ervaringen, goede en slechte. Als we daar niet over praten riskeren we steeds tegen dezelfde muren te botsen. Ik raad altijd aan het erover te hebben voordat er opwinding is. Dat toont verantwoordelijkheid, bewustzijn en respect.”
Of, zoals Sam het verwoordt: “Dat idee is voor mij vergelijkbaar met sterrenkunde afdoen als ketterij. Het is niet omdat je de sterren aan de hemel kent, dat je minder geniet van ernaar te kijken. Het doet je eerder verlangen om te ruimtereizen.” En dat is misschien wel het beste argument om minder te shamen en meer te sharen.
Schrijf je reactie