Reportage

“Er is meer solidariteit in Hollywood en dat hebben we nu hard nodig.”

Deze mensen strijden voor meer gendergelijkheid in de filmindustrie

“Er is meer solidariteit in Hollywood en dat hebben we nu hard nodig.”

Redactrice Loeke bezocht dit jaar de 43e editie van het Toronto International Film Festival (TIFF), de plek waar jaarlijks filmcarrières gemaakt worden, nieuwe sterren worden gelanceerd en Oscar buzz ontstaat. Op de rode loper paraderen sterren als Julia Roberts, Lady Gaga en Natalie Portman. Dit jaar organiseerde het festival naast de gewone programmering een protestbijeenkomst tegen seksisme in de filmindustrie. Loeke doet verslag vanaf Festival Street, in het epicentrum van het festivaldorp, waar de menigte bijeenkwam.

I’m calling out to all my brothers and sisters […] working together we can make a change”. Het zijn de woorden die zangeres Shakura S’Aida op zaterdagochtend op het prestigieuze Toronto International Film Festival (TIFF) 2018 zingt. Dit doet ze ter gelegenheid van de Share Her Journey Rally, de eerste protestbijeenkomst tegen seksisme in Hollywood georganiseerd door het Toronto International Film Festival l. Het is onderdeel van het voornemen van de directie om de gelijke behandeling van vrouwen in film, voor en achter de schermen, op de kaart te zetten.

“De belangstelling is zo groot dat wereldwijd uiteindelijk zelfs meer dan 22.000 mensen de live feed volgen.”

Terwijl even later No Doubts ‘I’m Just A Girl’ en Aretha Franklins ‘Respect’ uit de speakers klinken, loopt Festival Street, het epicentrum van het festivaldorp dat vier straten beslaat, voller en voller. Het is twee en een halfuur lang dé plek waar honderden vrouwen en mannen samen komen om de revolutie – want zo mogen we het inmiddels wel noemen – voort te zetten. De belangstelling is zo groot dat wereldwijd uiteindelijk zelfs meer dan 22.000 mensen de live feed volgen en #shareherjourney trending wordt op Twitter. Het officieuze motto van de vrouwenbeweging moge dus inmiddels wel duidelijk zijn: in grote getalen staan we sterk(er).

Sinds de #metoo-beweging bijna exact een jaar geleden volop in de spotlight kwam, wordt Hollywood gedwongen grove fouten jegens vrouwen (en minderheden) onder ogen te komen. Terwijl de industrie ondertussen ook moet nadenken over een nieuwe, diversere koers. TIFF neemt hierin met hun Share Her Journey plan graag de leiding. De organisatie van deze rally is één van de acties die ze daarvoor ondernemen. De komende vijf jaar stimuleert het festival onder deze noemer ook de deelname van vrouwen voor en achter de camera en moedigt actief de ontwikkeling van meer talent en kansen aan.

In het eerste jaar heeft TIFF al significant resultaat geboekt. Waar in 2013 22% van de festivalfilms geregisseerd werd door vrouwen, is dat in 2018 34% (dat is meer dan op vele andere grote festivals). En er zijn nog veel meer films over en met vrouwen en hun verhalen te zien.

“Van de 1100 grootste films uitgebracht tussen 2007 en 2017 werd 4.3% geregisseerd door een vrouw.”

Maar daar laat het festival het niet bij. De ochtend van de massale protestbijeenkomst tekende de artistiek directeur van het festival, Cameron Bailey, de “50/50 in 2020”-belofte. Daarmee verbindt de directie zich aan de belofte om te streven naar een gelijke man-vrouwverhouding over de hele linie, vóór het einde van 2020. Er wordt gekeken naar de genderverdeling van onder andere de directie, Raad van Bestuur, selectiecommissie, programmeurs en regisseurs van geselecteerde films. Een belofte waar de directie van het Cannes en Venice Film Festival hun krabbel ook onder hebben gezet. Want negeren van het probleem is er nu echt niet meer bij.

Artistiek directeur van het festival, Cameron Bailey tekent de “50/50 in 2020”-belofte. Foto: Emma McIntyre, Getty Images for TIFF

Dr. Stacy Smith, expert op het gebied van inclusie en ‘de meest invloedrijke vrouw in Los Angeles’ van het moment, komt in haar speech met minder vrolijke cijfers. Onder luid gejoel van de bijeengekomen menigte vertelt ze dat “van de 1100 grootste films die tussen 2007 en 2017 zijn uitgebracht maar 4.3% werd geregisseerd door een vrouw. En van de 100 films uit 2017 speelden maar vier vrouwen van kleur in een hoofd- of co-hoofdrol. Dit moet afgelopen zijn. Alle verhalen doen ertoe, full stop.”

Ondertussen raak ik aan de praat met Caroline (30), een actrice uit Frankrijk die met gebalde vuist in de mensenzee staat. Ze vindt de beloftes mooi, maar kan ook getuigen van het feit dat de praktijk vooralsnog zijn tijd neemt om de vooruitgang bij te benen. Het weekend ervoor stond zij nog op een set met – je raadt het – alleen maar mannen. “Van de regisseur tot de producers en zelfs alle schrijvers, componisten en mensen van het licht.”

“Dat er verandering in de lucht hangt, blijkt niet alleen uit deze bijeenkomst. Je ziet het ook terug op het witte doek.”

“En ik weet nog goed dat een vriend in de industrie me niet zo lang geleden zei dat ik het alleen zou redden als actrice als ik met een regisseur naar bed zou gaan. Hij bracht het als de normaalste zaak van de wereld. Ik was geschrokken en kon niet benoemen waarom ik me zo ongemakkelijk voelde bij het idee dat het zo moest gaan. Inmiddels is het bijna lachwekkend als ik erover nadenk. Ik heb het idee dat meer mensen dat nu ontdekken.”

Dat er verandering in de lucht hangt, blijkt niet alleen uit deze bijeenkomst. Je ziet het ook terug op het witte doek. Zoals in de documentaire ‘This Changes Everything’ die dezelfde dag in première gaat op het festival. De film is geproduceerd door één van de sprekers op de rally, Oscarwinnaar Geena Davis (‘Thelma & Louise’, ‘A League Of Their Own’), en geregisseerd door Tom Donahue (‘Casting By’, ‘Thank You For Your Service’). De documentaire onthult wat er schuilgaat achter de onder- en misrepresentatie van vrouwen in de filmindustrie en toont met behulp van verbluffende data het systematische seksisme aan in Hollywood.

In de documentaire vertelt Davis dat ten tijde van de première van ‘Thelma & Louise’ (1991), een roadmovie met twee sterke vrouwen aan het roer, iedere krant kopte dat het voor vrouwen op het scherm en in de industrie “nu echt zou veranderen”. Maar die verandering bleef uit. Opnieuw en opnieuw. Ook nadat iconische opvolgers met sterke vrouwelijke leads, zoals ‘The First Wives Club’ (1996), ‘Twilight’ (2008), ‘Brave’ (2012) en ‘Frozen’ (2013), goed werden ontvangen door de pers en succes hadden aan de box office. Waarom duurt het dan toch zo lang voor vrouwen gelijk worden behandeld in Hollywood?

“Ik wil meer films van vrouwelijke collega’s zien. Ik wil niet die ene, gelukkige uitverkorene zijn.”

Keri Putnam, directeur van het befaamde Sundance film festival, geeft tijdens de rally een voorzichtig antwoord op die vraag. Volgens Putnam zijn er drie hardnekkige mythes over vrouwen die hen tot op de dag van vandaag tegenhouden in de filmindustrie. Deze mythes zijn stuk voor stuk achterhaald. Putnam: “1: dat er een tekort is aan talent – dat is gewoon lui en slecht geïnformeerd denken, 2: dat vrouwen te emotioneel zijn om te leiden – we doen het misschien anders, maar dat is allerminst inferieur – en 3: dat films over vrouwen niet universeel zijn.” En dat terwijl vrouwen de helft van de wereldbevolking uitmaken.

Deze mythes zijn zo hardnekkig dat zelfs een Fins filmmakersduo dat werd genomineerd voor een Oscar niet ontkomt aan seksisme. De nieuwste samenwerking van regisseur Selma Vilhunen en schrijver Kirsikka Saari, ‘Stupid Young Heart’, beleefde evenals Davis’ documentaire haar wereldpremière op het TIFF. In 2014 hadden zij groot succes met ‘Do I Have To Take Care Of Everything?’ en je zou denken dat de tijdsgeest ook in hun voordeel werkt. Toch hadden de vrouwen heel wat moeite om de financiering van ‘Stupid Young Heart’ rond te krijgen. Vilhunen is dan ook moe, heel moe, zegt ze. “Ik ben eerlijk gezegd pessimistisch. Ik weet niet wat de toekomst brengt,” zucht ze hardop. “Wellicht wordt het voor ons hierna makkelijker, maar ik wil meer films van vrouwelijke collega’s zien. Ik wil niet die ene, gelukkige uitverkorene zijn.”

“Ik zie wel degelijk verandering in de attitudes. Er is meer solidariteit en dat hebben we nu hard nodig.”

Gelukkig ziet collega Saari wel vooruitgang. “Natuurlijk is beweging alleen niet voldoende, het moet ergens toe leiden, maar het is in ieder geval een begin. Ik zie wel degelijk verandering in de attitudes. Ook in mezelf. Er is meer solidariteit en dat hebben we nu hard nodig.” Vilhunen: “In de ideale wereld hebben we het hier natuurlijk helemaal niet meer over. Dan ben ik gewoon een regisseur en hebben we het over de film. Niet over het feit dat die gemaakt is door een vrouw. Maar om daar te komen moeten er meer vrouwelijke filmmakers zichtbaar worden.”

Het TIFF Festival is dé plek waar honderden mensen samen komen om de revolutie voort te zetten. Foto: Rodin Eckenroth, Getty Images

En daar zijn mannen hard voor nodig. Tom Donahue maakte zijn eerdergenoemde documentaire ‘This Changes Everything’ (met o.a. Meryl Streep, Natalie Portman, Cate Blanchett, Taraji P. Henson en Tracee Ellis Ross) dan ook mede om de ogen van andere mannen te openen. “Het is in essentie namelijk geen man-vrouw-probleem, maar een wereldwijd probleem. 80% van de media die mensen over de hele wereld consumeren, komt uit Hollywood. Als ruim 90% daarvan door mannen wordt gemaakt, zien jonge meisjes media waarin ze niet of als tweederangs burgers worden gerepresenteerd.”

“Uiteindelijk heeft iedereen de macht om te kiezen als het op media aankomt. Als we ons massaal inzetten om een betere en diversere keuze te maken, zullen ook de studio’s (moeten) veranderen en beter hun best doen om mogelijkheden voor vrouwen te creëren.”

“Om te beginnen moeten mannen elkáár gaan corrigeren.”

Om mannen te helpen hun ‘strijdpak aan te trekken’ concludeerde actrice Amanda Brugel (‘The Handmaid’s Tale’) haar speech op de rally met een stappenplan voor hen. “Om te beginnen moeten mannen elkáár gaan corrigeren. Want als het jou als man beledigt, kun je er vergif op innemen dat het op mij hetzelfde effect heeft. Steun ook geen projecten meer van mannen die bewezen intimiderend of grensoverschrijdend gedrag hebben getoond, gebruik je sociale media om het werk van vrouwen dat je tof vindt aan het licht te brengen en, tot slot; luister. Luister, luister en luister. Soms kun je andermans ervaringen het beste valideren door ze aan te horen en gewoon je mond te houden.”

De aanwezige vrouwen en mannen klapten, schreeuwden uit waardering en vertrokken met een vol hart van de emotioneel beladen bijeenkomst. Het bewijs dat empathie en saamhorigheid de oplossing kunnen zijn. Onze frustraties en behoeften lijken in ieder geval (eindelijk) gehoord te worden. Nu is het tijd om actie te ondernemen. Geen excuses meer. Dat heeft de massa wel getoond. Samen staan we sterk.

Foto boven: Stacy Smith, door Rodin Eckenroth, Getty Images

Schrijf je reactie

Loeke de Waal is een Nederlandse documentairemaker en schrijft als journalist onder andere over cultuur- en communicatietrends. Met haar producties wil ze mensen kritisch(er) laten nadenken over zichzelf en de wereld waar we in leven. In haar standplaats Los Angeles begeeft ze zich in het hart van de entertainment en doet ze regelmatig verslag vanaf verscheidene rode lopers.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen