Het is zaterdagochtend en ik zit aan de ontbijttafel met een croissant en de weekendkranten. Ik heb mijn pyjama nog aan en heb me nog niet gedoucht, in het weekend laat ik het al eens graag hangen. Ik scroll door mijn Facebookfeed op zoek naar berichten van vrienden en familie, maar kom heel andere dingen tegen. In enkele minuten tijd worden volgende advertenties in mijn gezicht geduwd: ‘Rabbit Lift Up Invisible Bra’, stickers in de vorm van konijnen die mijn hangborsten liften door ze naar omhoog te plakken, ‘Sharny & Julius’, een manische fitnesscoach die mijn mom bod wil fiksen, ‘Figure Smoothing Bamboo Charcoal Shaper’ een modern korset dat mijn darmen samenduwt, ‘Cherry Volley Butt Lifting Toner’, een apparaat dat ik op mijn kont moet zetten terwijl ik de afwas doe (want wat doen vrouwen anders?).
Het is een vreselijk businessmodel, maar eentje dat werkt: maak vrouwen wijs dat er iets ernstig mis is met hun lichaam en verkoop hen daarna ‘de oplossing’. Kapitalisme 2.0 aan de hand van zelftwijfel, schaamte en misogynie.
“Iedereen heeft wel wat te miepen over wat vrouwen wel en niet met hun lichaam mogen doen.”
Het vrouwelijk lichaam is al sinds eeuwen onderwerp van gesprek en speelveld van allerlei politieke en maatschappelijke discussies. Iedereen heeft wel wat te miepen over wat vrouwen wel en niet met hun lichaam mogen doen, niet enkel de dieetindustrie. Ben slank en blank, dan word je aanvaard. Maar heb je maat 42 of meer en toon je trots je lijf, dan promoot je obesitas. Is je rokje te kort, dan heb je het zelf gevraagd als je lastig gevallen wordt. Maar is je kledij te verhullend, dan ben je onderdrukt. Wil je een haarloos lichaam, net zoals in de reclame, dan heb je daar een halve dagtaak aan. Scheer je je niet, dan ben je een halve man en word je op internet getrakteerd op kotsemoji’s. Het is nooit goed en er is altijd commentaar.
Vrouwen leven daardoor voortdurend met de blik van de Ander op zichzelf. Ze worden daarvoor van jongs af aan getraind. Trek je buik in. Glimlach. Scheer je benen. Praat niet te luid. Laat aan niemand weten dat je ongesteld bent. Altijd is er die angst om veroordeeld te worden, om te dik, te lelijk, te oud, te bitchy, te saai of te sexy gevonden te worden. Die onzekerheid houdt vrouwen klein. En dat is zonde, want een vrouw die haar eigen lichaam en zichzelf haat, is weggegooid potentieel voor de hele mensheid.
Een paar voorbeeldjes. In een enquête van magazine Esquire vroeg men aan vrouwen of ze liever dik zouden zijn, of aangereden zouden worden door een vrachtwagen. Je raadt het al, meer dan de helft van de vrouwen koos voor de vrachtwagen. Waarom? Omdat vrouwen weten dat slank zijn een wezenlijk onderdeel is van schoonheid en dat mooi zijn ontzettend belangrijk is, zo niet hét belangrijkste is, als je een vrouw bent.
“Een vrouw die haar eigen lichaam en zichzelf haat, is weggegooid potentieel voor de hele mensheid.”
Nog eentje. Voor een Amerikaans onderzoek aan de UCLA in Los Angeles werd aan meer dan 52.000 vrouwen tussen 18 en 65 jaar gevraagd of ze tevreden waren over hun borsten. Slechts dertig procent kon daarop ‘ja’ antwoorden. 70 procent is dus niet gelukkig wanneer ze in de spiegel naar haar boezem kijkt. Jonge, slanke vrouwen maken zich zorgen dat hun borsten te klein zijn. Oudere en zwaardere vrouwen vinden dan weer dat hun boezem te veel doorhangt.
Het is zelfs zo slecht gesteld met ons zelfbeeld dat onderzoekers een term bedachten voor de zelfhaat die we met ons meedragen: normative discontent. “We accept this type of unhappiness as part of being a woman,” verklaart professor Renée Engeln in haar boek Beauty Sick. De term suggereert dat we tot op een punt zijn gekomen dat het normaal is voor vrouwen en meisjes om in de spiegel te kijken en diep teleurgesteld te zijn. Zelfhaat als default setting, hoe immens treurig. En wat een ongelooflijke verspilling van energie en breinruimte. We hebben andere dingen te doen en belangrijkere problemen op te lossen!
“We moeten eeuwenlang gedoe over ons lijf rechtzetten. Daarvoor hebben we elkaar nodig. En een goeie band met dat lichaam van ons.”
In mijn boek ‘De Naakte Waarheid, body bullshit ont(k)leed, dat vanaf deze week in de winkel ligt, probeer ik te achterhalen waar al die complexen en regeltjes vandaan komen en vooral hoe we er vanaf komen. En dat doe ik door vrouwen naar zichzelf te laten kijken. Maar dan niet door de bril waardoor we al eeuwenlang naar onszelf leren te kijken. Niet met de blik van de reclamemaker die anti-rimpelcrèmes te verkopen heeft. Niet met de blik van de Hollywood-regisseur die vrouwen enkel cast als arm candy van de mannelijke held. Niet met de blik van de religieuze of politieke leider die denkt beter te weten wat goed is voor je lichaam dan jijzelf. Ik beantwoord vragen als: waarom wordt moederschap zo opgehemeld, maar moet ik mijn moederlichaam na de bevalling meteen verstoppen? Waarom zijn we zo bang voor vrouwelijk lichaamshaar? Hoe komt het dat we nog steeds geen leuk woord hebben gevonden voor onze vagina? En is de thick booty-trend écht bevrijdend?
Onlangs vroeg een journaliste of er niet al veel veranderd is, qua realistische beeldvorming van vrouwen. Gelukkig wel. Ik zie steeds meer diversiteit in de magazines, in films en reclame. Schoonheid beperkt zich niet meer (altijd) tot maatje 36 en een blanke huidskleur. Body positivity activistes tonen op sociale media een ander mensbeeld en bouwen zelfvertrouwen op bij hun volgers. En dankzij #MeToo houden mensen hun mond niet langer wanneer ze lastig gevallen of geïntimideerd worden. Maar de advertenties in mijn Facebookfeed tonen dat er nog een lange weg te gaan is. We zijn nog maar net begonnen om het doosje waarin vrouwen moeten passen open te breken. We hebben eeuwenlang gedoe over ons lijf recht te zetten. En daarvoor hebben we elkaar nodig. En een goeie band met dat lichaam van ons. Dat goed genoeg is. Altijd. Sowieso.
“In a society that profits from your self-doubt, liking yourself is a rebellious act,” zegt kunstenares Caroline Caldwell. Ik wens alle vrouwen vandaag veel rebellie toe.
De naakte waarheid, body bullshit ont(k)leed, is uitgegeven bij horizon en ligt vanaf deze week in de winkels.
1 reactie
Hoera, eindelijk wat ik al lang voel/ervaar in een boek.
Misschien krijg ik dan eindelijk die lijf-regels ook uit mijn hoofd !