Reportage

Een kleine geschiedenis van het komen

Een kleine geschiedenis van het komen

Om de orgasmekloof te dichten slaan Charlie Magazine en het Nieuwsblad Magazine de handen in elkaar voor een onderzoek naar het vrouwelijk orgasme in Vlaanderen. Met een enquête en het online platform www.happy-endings.be hopen ze een open gesprek te starten over hoe vrouwen en hun partner(s) zich aan het kronkelen, trappen, steunen, sissen en hijgen brengen. De vrouwen achter Vuile Lakens, een podcast over seks, lichaam en alles waar je in keurig gezelschap niet durft over te praten, wrijven zich natuurlijk in de handjes over zo’n initiatief. Hét moment om eens in de geschiedenis van vrouwelijke hoogtepunten te duiken.

Vrouwen moéten komen

In het Westen leefde er tot in het begin van de 18de eeuw het idee dat vrouwen tijdens seks een orgasme moesten beleven. Jawel, het was niet alleen maar kommer en kwel in het verleden; er werd ook duchtig klaargekomen. Vrouwen, geloofde men, hadden een orgasme nodig om een kind te kunnen verwekken, net zoals dat bij mannen het geval is. De reden? Hou je vast: vrouwen werden gezien als binnenstebuiten gekeerde mannen. Het éénseksemodel heet dat onder historici. Onder invloed van de schrijfsels van Aristoteles bleven heel wat artsen er lang van overtuigd dat er geen twee seksen zijn, maar eigenlijk maar eentje. De vagina en baarmoeder waren gewoon een soort naar binnen gegroeide penis en die baarmoeder was een hongerig dier. Altijd wel trek in een stevige vrijpartij, en in zaad.

George-Bartisch-(1575)

Het éénseksemodel: de baarmoeder en eierstokken als penis en scrotum

Sowieso is het denkbeeld dat vrouwen de minder op seks beluste sekse zijn van vrij recente oorsprong. Zo redeneerde Renaissance-schrijver Francisco Plazzonus dat de bevalling dusdanig pijnlijk en gevaarlijk is, dat seks wel overweldigend goed moet zijn voor vrouwen. Anders zouden ze nooit in de verleiding gebracht kunnen worden om dat risico erbij te pakken. Of neem de Griekse mythe waarin het goddelijk echtpaar Zeus en Hera aan het bikkelen slaat over voor wie seks nu eigenlijk het lekkerst is: voor mannen of voor vrouwen? De blinde ziener Tiresias werd er bijgehaald, die had immers een jaar of zeven in een vrouwenlichaam doorgebracht en kon een min of meer objectief oordeel vellen: ‘Als seksueel genot in tien delen gesplitst kan worden, gaan er negen naar de vrouw en eentje naar de man,’ meende de goed geïnformeerde kerel.

Het idee dat vrouwelijke seksualiteit een kracht is om mee rekening te houden en vrouwen nogal open stonden voor lichamelijk genot had natuurlijk ook z’n slechte kanten. De oermythe van het Christendom, laat dat al zien: de vrouw werd tot een gevaarlijke verleidster gemaakt. Het is Eva’s verlangen, waarin ze die sullige Adam meesleept, dat leidt tot de zondeval.

Masturberen, wie zijn best doet zal het (af)leren

In de loop van de 18de en 19de eeuw gebeurde er een culturele omslag waarvan we vandaag nog altijd de gevolgen voelen. Vrouwen werden steeds meer in de huiselijke sfeer geduwd. Moreel hoogstaande dames uit de hogere klassen hadden een delicaat temperament en moesten met zachtheid benaderd worden. Zij waren mooi maar passief en hadden vooral zelf geen zin in seks, zo wilde het ideaalbeeld. De omhelzingen van hun echtgenoot lieten zij zich alleen welgevallen om meneer ter wille te zijn.

Achter de schermen bleven hongerige baarmoeders en vrouwelijke seksuele energieën dokters echter onverminderd parten spelen. Toen een paar jaar geleden de geromantiseerde historische film Hysteria uitkwam, konden heel wat mensen de plotlijn – we volgen de jonge arts Mortimer Granville in zijn pogingen om onrustige vrouwen in het Victoriaanse Engeland een handje te helpen – maar moeilijk geloven. De vibrator werd uitgevonden in de 19de eeuw? Door dokters met lamgewerkte vingers en polsen? Om vrouwen van hysterie te genezen? Nee toch?

Een hele mikmak aan soms tegenstrijdige symptomen konden op hysterie wijzen. Het moderne leven tastte vrouwen via hun voortplantingsstelsel aan, zo werd gevreesd.

Oh jawel. Hysterie, letterlijk ‘ziekte van de baarmoeder’, was al lang bekend maar werd in de loop van de 19de eeuw een routinediagnose bij vrouwen. Een hele mikmak aan soms tegenstrijdige symptomen konden op hysterie wijzen: veel seksuele appetijt, géén seksuele appetijt, nervositeit, flauwvallen, stuiptrekkingen, slapeloosheid, opstandigheid. Het moderne leven tastte vrouwen via hun voortplantingsstelsel aan, zo werd gevreesd. Patiëntes en dokters creëerden samen een soort geseksualiseerde vorm van waanzin die in de loop van de twintigste eeuw gewoon weer verdween. Tegenwoordig is de medische wereld het er over eens dat hysterie helemaal geen reële medische aandoening was.

vintage-vibrators

Antieke vibrators die er een beetje gevaarlijk uitzien. Meer moois in het Antique Vibrator Museum

Genitale massages, meestal uitgevoerd door vroedvrouwen, waren al eeuwenlang een geliefkoosde behandeling voor vrouwelijke kwalen. Ze moesten paroxysmale convulsies oproepen – ja, dat is gewoon een geheimzinnig woord voor orgasme – en een uitlaatklep bieden voor opgebouwde spanningen. Tijdens de hoogdagen van hysterie klaagden vermoeide mannelijke dokters steen en been over hoe lastig deze manuele therapie wel niet was om onder te knie te krijgen. Daarom namen ze hun toevlucht tot de oprukkende technologie, om op efficiëntere wijze zoveel mogelijk hysterische patiëntes te masseren. Dat bracht immers veel geld in het laatje. De eerste elektrische vibrator werd in de jaren 1880 inderdaad door Mortimer Granville uitgedacht. Nog geen decennium later waren er hopen producenten mee in de weer. Hoewel de wat enge, mechanische vibrators van toen er in niets uitzagen als de pastelkleurige designobjecten die nu in onze nachtkastjes liggen, zou ik ze verkiezen boven de andere behandelingen die men voor hysterie bedacht. Koudwaterbaden en het verwijderen van baarmoeder of clitoris, iemand?

vintage-vibrator-ads

Vintage advertenties voor vibrators uit de 20e eeuw

Sorry, we weten het niet mevrouw

Een gebrek aan kennis over vrouwelijke seksualiteit – van baarmoeders als omgekeerde penissen tot hysterie – is een rode draad doorheen de geschiedenis. Maar zelfs anno 2016 is onwetendheid nog steeds een probleem. Geen wonder dat veel vrouwen en mannen in de war zijn over hoe vrouwenlijven en orgasmes precies werken: zelfs wetenschappers en opiniemakers vliegen elkaar voortdurend in de haren.

Veel jongeren verlaten de schoolbanken zonder geleerd te hebben hoe een clitoris er nu écht uitziet. Niet alleen een knopje maar een heuse interne structuur van zo’n 9 cm die bovendien een erectie kan krijgen. In de meeste biologiehandboeken staat op de anatomische tekeningen van geslachtsorganen een rare leegte waar je de interne clitoris mag verwachten. Voor de Vuile Lakens podcast over de vrouwelijke erectie vonden we tekeningen van de anatoom Ludwig Kobelt uit 1844 waarop de interne clitoris al staat afgebeeld – maar helaas geraakte die weer in de vergetelheid. Pas in 1998 werd de clitoris in al haar glorie op de wetenschappelijke kaart gezet, dankzij de MRI-scans van dr. Helen O’ Connell.

Vrouwelijke ejaculatie is in Rwanda zo doorsnee is dat je er in hotels standaard een rubberen matje aangeboden krijgt om het bed droog te houden.

En dan hebben we het nog niet gehad over een fenomeen als een vrouwelijk orgasme met ejaculatie. Best wel wat experimenterende vrouwen hebben de lakens al eens onverhoeds vuilgemaakt met een plas doorzichtige, geurloze vloeistof. Toch zijn onderzoekers er nog steeds niet uit of vrouwelijke ejaculatie überhaupt wel bestaat, waar het voor dient, waar de vloeistof dan vandaan komt en hoe die stroom opgewekt kan worden. Wat in de volksmond ook wel squirten genoemd wordt, is alleszins niet in de 21ste eeuw uitgevonden door pornoactrices op zoek naar een nieuw spannend kunstje. Vierde-eeuwse Taoïstische teksten, een Indisch gedicht uit de zevende eeuw, de zestiende-eeuwse anatoom Reinier De Graaf, allemaal hadden ze er al iets over te vertellen. Terwijl het in de westerse wereld een omstreden fenomeen is, vermeldt documentairemaakster Sunny Bergman in haar boek Sletvrees dat vrouwelijke ejaculatie in Rwanda zo doorsnee is dat je er in hotels standaard een rubberen matje aangeboden krijgt om het bed droog te houden.

Phallus_terracotta_neolothic,_NAMA_080797

Vrouwen en hun partners knutselen al eeuwen dildo’s in elkaar om zichzelf en anderen mee te plezieren. Foto: Terracotta Phallus. Neolithic, Thessaly via Wiki Commons.

Er is dus weinig twijfel mogelijk. We hebben nog nood aan meer en betere kennis over orgasmes. Niet alleen hard wetenschappelijk onderzoek komt daarbij van pas, ook historische en culturele vergelijkingen kunnen helpen om wat voor vrouwen in het hier en het nu normaal is in de slaapkamer in perspectief te plaatsen én te veranderen.

Beeld boven: Hysterical Paroxysm – A crack through which evil departs the soul, Carmen De Vos
anais
Anaïs Van Ertvelde is historica en genderwetenschapster. Ze graaft graag in de geschiedenis van lichaam en seksualiteit. Samen met schrijfster Heleen Debruyne maakt ze Vuile Lakens. Een podcast en in 2017 ook een boek over alles waar je in keurig gezelschap niet durft over te praten. Meer info op www.vuilelakens.be of via Facebook

 

Lees hier meer over Het Grote Orgasme Onderzoek of lees de getuigenissen op www.happy-endings.be. We kregen al meer dan 100 openhartige verhalen binnen!

 

Bronnen
Making Sex: Body and Gender from the Greeks to Freud. Thomas Laqueur. Harvard University Press, 1990. Women in Ancient Greece. Sue Blundell. Harvard University Press. 1995.
Gek, slecht en droevig. Een geschiedenis van vrouwen en psychiatrie van 1800 tot heden. Lisa Appignanesi. De Bezige Bij. 2009.
The technology of orgasm. “Hysteria,” the vibrator and women’s sexual satisfaction. Rachel P. Maines. The John Hopkins University Press, 1999.
Anatomical relationship between urethra and clitoris. HE. O’ Connell, JM. Hutson, CR. Anderson & RJ. Plenter. In: The Journal of Urology, 159/6, 1998.
The history of female ejaculation. JB. Korda, SW. Goldstein & F. Sommer. In: The Journal of Sexual Medicine, 7/5, 2010.
Sletvrees. Inzoomen op uiterlijk, seks en cultuur. Sunny Bergman. Nijgh & Van Ditmar. 2013.

Schrijf je reactie

Charlie geeft regelmatig het woord aan mensen die - net als wij - geen blad voor de mond nemen.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen