Karoliens Kitchen

Rond en gezond?

Rond en gezond?

Strong is the new skinny!
Hoezo? Healthy was toch the new skinny?
Nee nee, curvy is the new healthy, denk ik …

Wat oud of nieuw of in of uit is, doet er hoegenaamd niet toe als het over gezondheid gaat. Maar tegenwoordig is het heel moeilijk om dergelijke, zogenaamd motiverende quotes te ontlopen.
Sterk, gezond en mager. Het zijn absoluut geen synoniemen, maar toch worden deze drie adjectieven maar al te graag naast en door elkaar gebruikt. Soms terecht, maar heel vaak ook volledig misplaatst. Wie bijvoorbeeld gezegend is met een super snelle stofwisseling, maar zich hele dagen volpropt met troep en nooit de zetel uitkomt, kunnen we onmogelijk fit en gezond noemen. Mager zijn is dus geen garantie voor een goede gezondheid.
En hoe zit het omgekeerd? Het is intussen algemeen aanvaard dat een te hoog gewicht leidt tot grotere risico’s op hart- en vaatziekten, diabetes, bepaalde vormen van kanker, gewrichtsklachten … Maar ben je ook per definitie ongezond als je een te hoog gewicht hebt? En wanneer heb je dat, een te hoog gewicht?

De eenvoudige BMI-berekening is niet in alle gevallen toereikend om een oordeel te vellen over iemands gewicht.

De parameter die het meest gebruikt wordt om te bepalen of iemand te zwaar is, is de Body Mass Index of BMI: je gewicht in kilogram gedeeld door het kwadraat van je lengte in meter. Ligt je BMI tussen 18,5 en 25, dan heb je een normaal gewicht*. Als je BMI hoger is dan 25 heb je overgewicht. En met een waarde hoger dan 30 heb je obesitas en ligt, volgens de dokters, het gevaar voor allerlei ziektes op de loer. Maar de eenvoudige BMI-berekening is niet in alle gevallen toereikend om een oordeel te vellen over iemands gewicht. Zo zal een uit de kluiten gewassen bodybuilder of strakke atleet door de grote hoeveelheid spierweefsel makkelijk een hoge BMI bereiken, zonder reden tot bezorgdheid.
Ook andere parameters worden daarom vaak bekeken, zoals de buikomtrek en het vetpercentage. Een vrouw krijgt als grenzen 80 cm buikomtrek en een vetsamenstelling van 31%** opgelegd voor er sprake is van een verhoogd risico op aandoeningen, een man respectievelijk 94 cm en 20%**. Stel nu dat al die verschillende cijfers in dezelfde richting wijzen en je ontegensprekelijk obesitas hebt, kan je dan ook gezond zijn?

Het antwoord is ‘ja’ met verschillende maren.
Een persoon met een te hoog gewicht kan perfecte metabole waarden hebben. Meer concreet wil dit zeggen: een gezonde bloeddruk, voldoende “goede” cholesterol en weinig “slechte” cholesterol, normale pieken en dalen in de bloedsuikerspiegel enzovoort. Als die metabole markers allen binnen de grenzen van het normale vallen, wordt een persoon bestempeld als ‘metabool gezond’. Die definitie verder trekkend, kan ook iemand met obesitas dus gezond zijn.
Hier duikt de eerste ‘maar’ op. Onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat een derde van de mensen met obesitas en met normale metabole waarden binnen een periode van 5 à 10 jaar ongezond wordt.
En dan is er nog een tweede ‘maar’. Een ander onderzoek toonde aan dat er bij te zware personen met perfect gezonde metabole markers toch significant meer aderverkalking vastgesteld wordt dan bij gezonde personen met een normaal gewicht. Zonder dat ook maar een symptoom of bloedonderzoek in die richting wijst. De wetenschappers stellen zich dan ook ernstige vragen bij de huidige definitie van dat ‘metabool gezond’ zijn: voor personen met obesitas blijken de normale grenswaarden voor bloeddruk, cholesterol en consorten allesbehalve veilige grenswaarden te zijn. En zo wordt die initiële ‘ja’ wel heel erg kleintjes.

Een te hoog gewicht vormt een gevaar voor de gezondheid. Iemand met obesitas kan op het eerste zicht een goede gezondheid hebben, maar het is slechts een kwestie van tijd voor deze omslaat.

Wat fitheid betreft, is het een iets ander verhaal. Iemands fitheid wordt gemeten aan de hand van zijn of haar VO2max-waarde. Dat is de maximale hoeveelheid zuurstofgas die het lichaam kan verwerken bij lichamelijk inspanning. Een getal dat de fysieke conditie uitdrukt dus. Die fysieke conditie staat niet in direct verband met iemands gewicht. Mensen met obesitas kunnen dus in betere conditie zijn dan mensen met een normaal gewicht.
Het is al lang duidelijk dat een groot fysiek uithoudingsvermogen bijdraagt aan een langer leven. Helaas compenseert een goede conditie de risico’s van een te hoog gewicht niet, zo blijkt uit recent onderzoek. Men volgde 1.317.713 Zweedse mannen gedurende 27 jaar en stelde vast dat de gezondheidsvoordelen van een goede conditie aanzienlijk verminderen wanneer er sprake is van obesitas. Ze verdwijnen zelfs helemaal bij mensen met een BMI hoger dan 35. De conclusie van de onderzoekers laat er geen twijfel over bestaan: het risico op een vroegtijdige dood is groter voor fitte, obese personen dan voor mensen met een normaal gewicht en een slechte conditie.

De wetenschap is dus duidelijk: een te hoog gewicht vormt een gevaar voor de gezondheid. Iemand met obesitas kan op het eerste zicht een goede gezondheid hebben, maar het is slechts een kwestie van tijd voor deze omslaat.

Over iemands gezondheid hoort echter geen openbaar debat gevoerd te worden. Iemands gezondheid is enkel en alleen de zaak van die iemand, net zoals zijn of haar gewicht.
Al die iemanden worden graag gezien door families. En al die iemanden en hun families vormen samen een samenleving. En wij, samenleving, hebben een probleem.

Fatshaming is een vorm van pesten en veroorzaakt enkel pijn. Bovendien wordt door dergelijke kwetsend en kortzichtig gedrag obesitas nog meer onbespreekbaar.

Shame aan alle fat shamers! Vandaag vinden nog steeds erg veel mensen het nodig om mensen met obesitas uit te schelden en te vernederen, hetzij online of in levende lijve. Vaak zelfs met het excuus dat ze hen hiermee willen helpen en motiveren. Please. Als die aanpak zou werken, had de helft van de Belgen vandaag geen overgewicht. Fatshaming is een vorm van pesten en veroorzaakt enkel pijn. Bovendien wordt door dergelijke kwetsend en kortzichtig gedrag obesitas nog meer onbespreekbaar. Terwijl de nadelige gezondheidseffecten die ermee gepaard gaan een heel actueel en reëel probleem zijn en nog steeds elke dag groter worden.

Ik ben een aanhanger en promotor van gezond eten en voldoende bewegen. Maar ik verkeer niet in de illusie dat de huidige obesitasproblematiek opgelost zal worden door nog wat extra gezondheidsadviezen en dieettips de wereld in te sturen. Calorieën tellen is één ding, maar de voedingsbodem van obesitas is complex. Naast het droge, mathematische input-output verhaal spelen ook allerlei sociale, maatschappelijke, psychologische en culturele factoren een rol. We hebben nog lang geen grip op de situatie. Ik zie ze niet, de oplossing. Toch is 52% van de wereldbevolking vandaag te zwaar. En doen alsof dat niet zo is, lijkt me in elk geval geen goed begin. Het is niet omdat de norm in de loop der jaren veranderd is, dat we niet meer mogen streven naar een ideale gezondheid voor iedereen. Een gezond gewicht maakt daar volgens de harde wetenschappelijke feiten nu eenmaal een belangrijk deel van uit.

Dat gezegd zijnde, is het nu tijd voor taart, vind ik.

* ‘Normaal’ is een vies woord, maar het is de term die de wetenschap gebruikt. Ik ga deze dus ook verder hanteren in dit artikel, zonder hiermee te pretenderen dat er zoiets bestaat als ‘normaal’.
**De vastgelegde grenzen voor vetpercentage zijn leeftijdsgebonden. De bovenvermelde cijfers zijn voor personen in de leeftijdscategorie 30 – 39 jaar.

 

wortel-sinaasmuffins

wortelsinaasmuffins
Ingrediënten voor 6 muffins:

  • 1 kleine, heel rijpe peer (na het schoonmaken moet je zo’n 150 g overhouden)
  • 2 kleine wortelen (na het schoonmaken moet je zo’n 120 g overhouden)
  • 100 g boekweitmeel (zie tips)
  • 25 g amandelspread (zie tips)
  • 25 g kokosvet
  • 1 tl/12 g honing (of rijst-, agave- of ahornsiroop als je veganistisch bent)
  • 8 dadels, grof gehakt
  • Een handje walnoten, grof gehakt
  • Een handje pistachenoten, grof gehakt
  • ¾ tl speculaaskruiden
  • De fijn geraspte oranje schil van 1 sinaasappel
  • ½ tl bakpoeder
  • ½ tl natriumbicarbonaat
  • Extra kokosvet en 1 el boekweitmeel voor het voorbereiden van de bakvorm
  • Eventueel wat Griekse yoghurt met honing (of een veganistisch alternatief)
  • Gehakte pistachenoten als topping

Bereiding:

  • Verwarm de oven voor op 180°C.
  • Maal de peer in een blender of foodprocessor tot moes. Rasp de wortelen met een fijne rasp.
  • Verhit de amandelspread, het kokosvet en de honing enkele minuten in een pannetje tot alles gesmolten is en roer de ingrediënten stevig door elkaar met een klopper tot een homogeen mengsel.
  • Vermeng de speculaaskruiden, het bakpoeder en natriumbicarbonaat onder het boekweitmeel. Voeg vervolgens de perenmoes, de geraspte wortel en het warme amandelmengsel erbij en roer goed om. Schep tot slot ook de gehakte dadels en de grof gehakte walnoten en pistachenoten door het deeg.
  • Maak een muffinvorm met 6 uitsparingen bakklaar: vet de vorm in met kokosvet met behulp van een keukenpapiertje. Zeef vervolgens de eetlepel boekweitbloem boven de 6 vormpjes en schud met het bakblik zodat alle wanden met bloem bedekt zijn. Klik hier voor een filmpje als je je niet echt veel kan voorstellen bij mijn uitleg. Van minuut 1.00 tot 1.20 zie je goed wat ik bedoel.
  • Verdeel met een eetlepel het deeg over de 6 vormpjes en plaats 20 à 25 minuten in de oven. Vervolgens even laten afkoelen in de vorm en klaar! 

Tips:

De hoeveelheden peer en wortel zijn behoorlijk precies . Ik raad je aan die te volgen om het beste resultaat te bekomen. Heb je wat over? Lekker, snoep maar!

Amandelspread is pindakaas, maar dan met amandelen in plaats van pinda’s, natuurlijk. Deze is te koop in natuurwinkels, zoals Bio-Planet bijvoorbeeld. Je zou deze eventueel kunnen vervangen door pindakaas, maar uiteraard zal dit wel de smaak beïnvloeden. Pindakaas is namelijk veel overheersender dan amandelspread.

Je kan amandelspread ook zelf maken. Daarvoor verwarm je de oven voor op 140°C. Verspreid de amandelen over een bakplaat en zet deze 20 minuten in de oven. Als de noten velletjes hebben, leg je ze op een propere keukenhanddoek en wrijf je er zachtjes over zodat de velletjes loskomen. Doe de noten dan met wat zout in een blender of foodprocessor. Pureer 3 tot 5 minuten, tot je een gladde, romige pasta hebt.
Dit alternatief voor de amandelspread uit potjes heb ik nog niet uitgeprobeerd, maar misschien hebben jullie er wel iets aan.

Boekweitmeel is glutenvrij. Het is een grover meel dan gewoon tarwemeel en heeft een meer aardse smaak. Als je echt geen boekweitfan bent, kan je het boekweitmeel in dit recept vervangen door havermeel. Dit is makkelijk zelf te maken door havermout fijn te malen in je blender.

Nog meer lekkere, snelle en gezonde kost vind je op www.karolaskitchen.be
Beeld boven: Istock

Schrijf je reactie

1 reactie

Karolien is een foodie in hart en nieren. Koken is voor haar een manier om liefde te geven, aan zichzelf en al wie haar dierbaar is. Via haar blog wil ze mensen ervan overtuigen dat echt eten blij maakt en kracht geeft. Als master in de biomedische wetenschappen heeft ze een nuchtere kijk op de overload aan gezondheidsclaims die producten zichzelf vandaag maar al te vaak toeschrijven. Met een keuken vol groenten en fruit gaat ze hier graag tegenin.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen