We treinen zoals gewoonlijk richting Leuven, maar vandaag is Margot niet zo opgewekt als anders. Ze heeft ruzie met haar vriend. Door Facebook. “Ik heb hem wel tien keer gevraagd of zij op het feestje zou zijn en hij beweerde telkens van niet. Hij hoopte vast dat ik er niet achter zou komen, maar ik had maar een paar minuten nodig op Facebook om hem met zijn neus op de feiten te drukken. Kijk maar, op deze foto zie je duidelijk hoe verliefd zij naar hem kijkt.” Ze duwt haar smartphone in mijn handen. Ik zie niet echt wat ze bedoelt, maar besef wel dat ze helemaal gelijk heeft: Facebook weet al-les. Niet alleen over ons, maar ook over onze partners. Zelfs als die stiekem hopen van niet.
In 2009 verscheen het eerste wetenschappelijke artikel dat Facebook-jaloezie onderzocht. De conclusie luidt als volgt: hoe meer tijd we op Facebook doorbrengen, hoe meer Facebook-jaloezie we ervaren. Vooral vrouwen blijken hier last van te hebben. Een respondent die deelnam aan een kwalitatief Facebook-onderzoek dat in 2011 gepubliceerd werd, verwoordt het klaar en duidelijk:
We really didn’t have issues until I started seeing things on Facebook, like photos. And then I started thinking “oh, I had better ask him about this.” And then anytime something new was put up, it just got worse and worse. And most of my arguments with him about something that he did, I would not have even known about had I not been on Facebook.
Hoe meer tijd we op Facebook doorbrengen, hoe meer Facebook-jaloezie we ervaren.
Facebook – en ondertussen ook Instagram, Twitter, Swarm, Snapchat enzovoort – geven ons enorm veel informatie over onze lieven (en ja, ook: exen, kennissen, familieleden en vrienden), die we in sommige gevallen beter niet hadden geweten. Sans pardon kunnen we vanop een veilige afstand volgen waar ze afspreken, wanneer en met wie.
We zien foto’s verschijnen die een verfijnd beeld schetsen van hoe het was, en we stellen ons stiekem vragen bij bepaalde interacties die we zorgvuldig observeren: waarom vindt die ene persoon ineens al zijn/haar foto’s leuk? Waarom staan ze zo dicht bij elkaar op die foto daar? Dat is toch geen arm om haar heen, zou het? Ze noemen het al grappend Facebook stalking of Instagram lurking, maar zo grappig is het niet.
Facebook als nieuwe trouwring
Zelfs als je niet bewust op zoek gaat naar deze informatie, kan je er in veel gevallen niet aan ontsnappen. Dat heeft te maken met het “going Facebook official”, iets wat onschuldiger lijkt dan het is. Het Facebook-algoritme zorgt ervoor dat we op onze tijdlijn informatie te zien krijgen van de personen met wie we het sterkst gelinkt zijn. Hierdoor verschijnt in je nieuwsoverzicht alles wat je Facebook-partner deelt of waarin hij of zij getagged wordt. Je wordt met andere woorden constant blootgesteld aan deze informatie. Tegenwoordig kan je daar gelukkig wel iets aan doen. Door een bepaalde persoon (bv. je partner) niet meer te volgen, zorg je ervoor dat de Facebook-berichten van deze persoon niet meer op je nieuwsoverzicht verschijnen. Je kan ook bepaalde mensen toevoegen aan de lijst ‘Niet toegankelijk‘, waardoor zij op hun beurt bepaalde informatie over jou niet kunnen zien.
Een relatie is voor veel mensen pas officieel wanneer daar voldoende bewijs voor te vinden is op Facebook.
Een relatie is voor veel mensen pas officieel wanneer daar voldoende bewijs voor te vinden is op Facebook. Koppels kunnen tegenwoordig publiekelijk hun liefde tonen door lieve berichtjes te posten op elkaars tijdlijn, foto’s te delen en elkaars inhoud te liken. Voor veel koppels verbetert dat de kwaliteit van hun relatie en voor sommigen is het zelfs een zwaar discussiepunt wanneer één van de twee niet voldoende affectie toont via Facebook. Toch wil dit niet altijd zeggen dat koppels gelukkiger zijn als ze veel relatie-gerelateerde zaken posten op social media. Een Amerikaanse studie toonde zelfs aan dat personen die graag online visibiliteit creëren rond hun relatie, dat juist doen omdat ze zo onzeker zijn over hun relatie.
Je liefdesarchief staat online
Facebook functioneert niet enkel als nieuwe trouwring, maar laat ons ook nadenken over hoe we onze voorgaande relaties en bestaande interacties juist kunnen monitoren. Iets wat zich vroeger meestal beperkte tot de privésfeer, is ondertussen een publieke aangelegenheid. “Je ex had iets vreemd op je Facebook gezet,” zei ik laatst tegen een vriendin. “Ja hé!” beaamde ze. “Ik vind dat ze dat moet verwijderen,” pikte haar vriend in. Voor ik het goed en wel besefte had ik een Facebook-discussie uitgelokt. “Jij had ook wel nog veel lieve reacties op je Facebookfoto’s staan van je ex, weet je nog?”, kaatste ze terug. “Ja, maar één van jouw profielfoto’s was nog met jouw ex, ik had dat tenminste al verwijderd,” reageerde hij verbouwereerd.
Wat vroeger enkel te vinden was in een bestofte doos, ergens veilig opgeborgen in het bovenste schap van een kast op zolder, staat tegenwoordig als een fait divers publiekelijk te bekijken op de sociale media. Zonder schroom kunnen we ons met z’n allen verdiepen in de ‘archieven van lieven’, we moeten er zelfs ons bed niet voor uitkomen.
Meerdere soorten Facebook-jaloezie
Er bestaan verschillende vormen van Facebook-jaloezie. Je kan het gevoel hebben dat er een ander in het spel is door bepaalde informatie die je (per ongeluk) op Facebook gespot hebt. Wanneer je partner bijvoorbeeld een nogal flirterige conversatie voert met een andere persoon via Facebook. Mannen blijken meer jaloezie te ervaren wanneer hun partner een knipoog-emoticon gebruikt, terwijl vrouwen juist jaloerser zijn als er geen emoticon te bespeuren valt. Een andere studie toonde aan dat we ons niet echt zorgen moeten maken om interacties met bestaande Facebook-vrienden, maar dat we moeten oppassen voor potentiële rivalen die de partner toevoegt tijdens de relatie. Dit zou namelijk kunnen betekenen dat je partner nog niet helemaal klaar is om zich te settelen.
Vroeger kon je niet terug in de tijd scrollen om te zien hoeveel foto’s je lief en zijn ex samen hebben.
Een andere vorm van Facebook-jaloezie heeft niet zozeer te maken met personen die momenteel je relatie bedreigen, maar met de vorige (seksuele) relaties van je partner. Dit wordt retroactieve jaloezie genoemd. In het pre-sociale media tijdperk zag retroactieve jaloezie er zo uit: Jasper vertelt Sanne enthousiast over zijn eerste fuif. Hij had daar Katrien leren kennen, zijn eerste lief. Sanne vindt het niet zo leuk wanneer Jasper opschept over zijn vorige seksuele ervaringen, daar wordt ze wat onzeker van. Ze begint snel over een ander onderwerp, want ze wil niet dat hij merkt dat ze jaloers is. Sanne heeft op dat moment gelukkig geen Facebook of Instagram. Ze kan dus niet ontdekken dat Katrien een afgetraind lijf heeft, 10.000 Instagram-volgers en nog regelmatig likes krijgt van Jasper op haar Facebookfoto’s. Ze kan ook niet terug in de tijd scrollen en zien hoeveel foto’s Jasper en Katrien samen hebben en wat voor lieve berichtjes ze op elkaars Facebook-tijdlijn postten toen ze nog samen waren. Sanne weet dus enkel over Katrien wat Jasper haar vertelt.
Dat ziet er tegenwoordig heel anders uit. Want sociale media tonen ons dit soort informatie wel. Een zeer recente studie over sociale media en retroactieve jaloezie, toont aan dat de meeste (maar niet alle!) sociale media-gebruikers gevoelig zijn voor retroactieve jaloezie en dat dit zowel geldt voor mannen als voor vrouwen. Ze identificeerden verschillende factoren die retroactieve jaloezie beïnvloeden:
- Digitale overblijfselen. Denk aan foto’s, reacties en openbare berichtjes op de tijdlijn tussen de huidige partner en zijn/haar ex-partner.
- Sociale vergelijking. Zowel op individueel als relatie-niveau. Het uiterlijk van de ex-partner is hier een belangrijk factor: hoe aantrekkelijker de ex-partner, hoe meer jaloezie. Wanneer het op sociale media overkomt alsof de partner gelukkiger was in zijn/haar vorige relatie, zorgt dat ook voor meer jaloezie.
- Onzekerheid. “Wat als hij stiekem nog iets voelt voor haar?” “Wat als zij gelukkiger was in haar vorige relatie?” of “Wat als de ex-partner nog niet helemaal over mijn partner heen is?”
Is Facebook-jaloezie gezond?
Misschien herken je deze situaties. Je betrapt jezelf erop dat je ook weleens in die rol van privédetective bent gekropen om zo het één en het ander op te zoeken over die potentiële liefdesrivaal of ex. Waarom doen we onszelf zoiets aan? Doet dat niet meer kwaad dan goed?
Praat met je partner wanneer je je zorgen maakt over iets wat je hebt gezien op Facebook.
Niet altijd. Voor sommigen helpt het om zoveel mogelijk informatie te verzamelen via sociale media. Dit is een offensieve strategie om met Facebook-jaloezie om te gaan. Deze informatie helpt hen om te weten komen of hun partner de waarheid vertelde (denk aan het verhaal van Margot). Sommigen maken er zelfs hun missie van om redenen te vinden waarom ze de rivale of ex kunnen minachten. Een andere strategie is om simpelweg deze inhoud te vermijden of het rationeel te herkaderen. Dit zijn defensieve strategieën om met Facebook-jaloezie om te gaan.
Het belangrijkste blijft toch nog altijd om met je partner te praten wanneer je je zorgen maakt over iets wat je hebt gezien op Facebook of merkt dat je partner jaloers is om iets wat op Facebook staat. Je helpt je partner er in dat laatste geval niet altijd mee om je privacy-instellingen aan te passen en te zorgen dat je partner niet meer alles kan zien wat op je Facebook-profiel verschijnt. Erger nog, dit kan juist leiden tot meer jaloezie, omdat het dan lijkt alsof je echt wel iets te verbergen hebt.
De bottomline is: staar je niet blind online, maar praat erover. Offline.
Schrijf je reactie