Openhartig

“Aan het begin van de les gingen ze op de banken staan waar ze een Heil Hitler groet deden”

Een leerkracht getuigt over problematisch gedrag in de klas

“Aan het begin van de les gingen ze op de banken staan waar ze een Heil Hitler groet deden”

Jana* staat al een aantal jaar voor de klas. Vaak is ze als leerkracht de enige vrouw in de klas en gaat dit niet zonder slag of stoot. Een verhaal over seksisme, intimidatie en racisme in de klas anno 2019.

“Ik heb altijd in het vijfde en zesde middelbaar BSO gestaan, in richtingen zoals bouw en sanitair, waar ze het nut van de theorievakken die ik geef vaak niet inzien. Met volle goesting meewerken zit er dan ook niet in. Daarnaast ben je de enige vrouwelijke leerkracht voor die, meestal enkel, mannen. Het begint vaak met kleine dingen.

Als ze opstootjes veroorzaken in de klas, zegt de directie dat we ze moeten dwingen om de regels na te leven. Maar als ik bijvoorbeeld vraag om hun gsm af te geven, lachen ze me in mijn gezicht uit. Ik ben niet groot, een vrouw, dus nemen ze je niet serieus in vergelijking met de grote, mannelijke leerkracht van praktijk, die een vak geeft dat ze wel respecteren.

“Een leerling had aan hen beide zijn penis geflasht. Hij werd er niet voor geschorst.”

Je krijgt dan tips van mannelijke collega’s vanuit een perspectief dat niet jouw eigen perspectief is. En als je dan een sanctie geeft aan de leerling, wordt dat niet opgevolgd door de school of de directie. Dan zit je vast. Ik hoor wel van mannelijke leerkrachten die theorieles geven, dat als zij zo’n eis stellen, dat wel wordt opgevolgd. Dat is frustrerend.

Ik heb twee vrouwelijke collega’s die dit schooljaar ontslag hebben genomen. Eén van hen nam ontslag na de eerste maand. De andere persoon was er als vervanging van die collega. Die zat na twee weken thuis met een inzinking. Een leerling had aan hen beide zijn penis geflasht. Hij werd er niet voor geschorst.”

Mannelijk voordeel

Op een andere school had ik een vrouwelijke collega die in het buitengewoon onderwijs stond. Op het einde van één van haar lessen werd ze door vier mannelijke leerlingen tegengehouden aan de deur, waarna ze haar hebben betast. De directie maande haar aan geen klacht in te dienen. Vanaf toen droeg ze enkel nog hoge kragen en losse broeken. Dat kan de oplossing niet zijn.

Nadien heb ik gehoord van de mannelijke onderdirecteur, dat een van de leerlingen hem tijdens een schoolreis had gefilmd en dat online had gepost. Een week later is die leerling geschorst en voor de rest van het schooljaar was hij niet meer welkom. Dus het kan maar ze doen het niet voor iedereen. Je hebt een dubbele standaard.”

“Mijn vrouwelijke collega werd betast door haar mannelijke leerlingen. De directie maande haar aan geen klacht in te dienen.”

Op een bepaald moment loop ik door de schoolgangen, met leerlingen, twee meisjes. Plots verstopte ze zich achter mij toen er een grote jongen van het laatste jaar op ons kwam afgewandeld. Toen ik daarna vroeg aan die meisjes waar dat juist over ging, zeiden ze dat ze samen Lichamelijk Opvoeding hadden. Hij had hun gezicht in zijn kruis gedrukt en zei ‘pijp mij’.

Ik ben dat meteen gaan melden en nadien nog twee à drie keer langs gegaan bij de directie. Ik heb nadien aan die leerlingen gevraagd of er iets mee gebeurd is. Ze vertelden mij dat ze een sleutel hadden gekregen voor een aparte kleedkamer. Dat is het. Die jongen heeft geen sancties gekregen. Nadien hoor ik dat het over dezelfde jongen gaat die ook zijn penis had geflasht aan die twee vrouwelijke collega’s.

Het probleem is dat als je naar de directie stapt om hier een gesprek over te hebben, ze insinueren dat je geen klacht moet indienen. Zo werden er van mij ooit foto’s op een gemene manier gefotoshopt en op Snapchat gezet. Ondanks dat de naam van de leerling bekend was, werd ik aangemaand om een klacht tegen een onbekende in te dienen. Toen ik tijdens mijn slotgesprek er aan de directie iets over vroeg, zeiden ze mij dat ze er niks van wisten. Toch werd er een brief over die snapchatgroep verstuurd samen met het rapport naar alle leerlingen.”

Ontslag indienen

Als leerkracht is het op vlak van werkzekerheid de eerste jaren moeilijk. Als je niet vastbenoemd bent, durf je niet echt klacht in te dienen, want je wil terug naar die school. Er zijn uren vrij, en je hebt werk en een inkomen nodig. Ik heb al in Brussel en Sint-Niklaas gestaan, Antwerpen, Mechelen, … echt overal.

“Naast seksisme heerste er ook andere vormen van discriminatie, zoals racisme.”

De school waar ik dit jaar heb gewerkt, was wel de ergste. Het was een grote, landelijke school die overheersend wit was. Naast seksisme heerste er ook andere vormen van discriminatie, zoals racisme. Het kwam tot een punt dat ze aan het begin van de les op de banken gingen staan waar ze een Heil Hitler groet deden. Na de uitkomst van de verkiezingen voelden ze zich ook gesterkt in dit gedrag. Een verzonnen leuze over het Vlaams Belang galmde door de gangen.

Ook als je bijvoorbeeld het jaaroverzicht van het nieuws opzet en er een transvrouw in voorkomt, staan ze daar heel negatief tegenover. Je moet dan proberen duidelijk te maken dat die houding niet oké is. Maar dat krijgt geen gehoor. Soms vraag ik mij af of dat het zo is omdat ik een vrouw ben, omdat ik nieuw ben, of omdat ik een theorievak geef. Maar dan hoor je van mannelijke collega’s die ook nieuw zijn of theorievakken geven, dat ze dat probleem niet hebben. Zo liet een leerling ook een foto zien van een 14-jarig meisje dat een rokje en een topje aanhad. Volgens hem vraagt ze er dan om. Als ik hem dan vertelde dat dit nooit het geval is, dacht hij toch nog steeds er zijn eigen ding over toen hij naar huis ging.

Frustraties

Die jongeren zitten in een cultuur waar ze omgeven zijn door mannen. Hoe vaak ik ook al meneer ben genoemd omdat ze er zo aan gewend zijn dat ze enkel mannelijke leerkrachten hebben.

Je weet ook niet hoe andere leerkrachten inspelen op zo’n problematieken. Praktijkleerkrachten zijn vaak van een oudere generatie. Die zitten niet in het perspectief dat wij als vrouw hebben. Die hebben geen twintig vriendinnen van wie er al vijftien zijn aangerand of verkracht geweest. Ik heb er ooit met mannelijke collega’s over gepraat en ze leken wel te begrijpen dat het een probleem is, maar de frustraties die je hebt, die je enkel als vrouw echt kent, kunnen ze moeilijker begrijpen.”

“Ik heb al ochtenden gehad dat ik niet uit mijn bed wil.”

Op een bepaald moment heeft mijn mama gezegd: “Stop met het onderwijs, dan ga je gelukkiger zijn.” Het is niet het lesgeven dat ik niet leuk vind, of het werk daarrond. Het is de directie en de hypocrisie, en de machteloosheid die daarbij komen kijken. Ik heb nog geen inzinking gehad. Maar ik heb wel al ochtenden gehad dat ik niet uit mijn bed wil. En dan krijg je daarnaast te horen dat we het toch zo goed hebben, met al die vakantie.

Je zet het leerkracht zijn ook niet uit. Er waren bijvoorbeeld twee jongens van rond de 15 elkaar aan het duwen aan de tramhalte. Ik heb mij daartussen gezet en gevraagd of er een probleem was. Dan denk ik al snel: ik ken ze helemaal niet, ik ben hun leerkracht niet, wat doe ik nu? Maar als ik het niet doe, wie gaat het wel doen?”

Structurele veranderingen

Ik moet als leerkracht geen aanzien hebben op het vlak, zo van “aanbid mij, want ik moet de jeugd opvoeden.” Dat is belachelijk. Er moet gewoon een duidelijke structuur zijn in de klas waarbij de leerlingen naar je luisteren, als je redelijk bent.

Je hebt weinig werkzekerheid en er is onbegrip vanuit de maatschappij tegenover het beroep van leerkracht. Daarnaast leer je in de opleiding ook niet hoe je bijvoorbeeld met seksuele intimidatie moet omgaan.

“Er moet een duidelijke structuur zijn in de klas waarbij de leerlingen naar je luisteren, als je redelijk bent.”

De verantwoordelijkheid wordt te vaak bij de leerlingen weggenomen. Maar op een bepaald moment moet je zeggen: jij hebt dat gedaan en het is jouw schuld. Zo kom je op discussies uit waarbij wordt gezegd dat ze enkel in de problemen zullen komen omdat ik slecht gedrag zou melden, niet omdat ze zich slecht hebben gedragen.

Verder heb ik ervaren dat op kleinere scholen de directie of de pedagogische begeleiding mee is. Op grotere scholen is dat erger of de middelen zijn er niet om bijvoorbeeld genoeg pedagogische begeleiders in te zetten. Ze barsten een beetje uit hun voegen.

En tot slot: laat het zinnetje “maar laat je toch niet doen” gewoon achterwege. Er zijn structurele veranderingen nodig.

*Jana is een schuilnaam.

Werk je zelf in het onderwijs en is deze getuigenis herkenbaar? Of net niet en gaan jouw leerlingen wel respectvol met je om? Deel je ervaringen zeker in de reacties hieronder.

Foto: Istock

Schrijf je reactie

14 reacties
  • Neutr-On says:

    Het gaat al jaren achteruit met de werkomstandigheden en de kwaliteit van het onderwijs.
    Ben Weyts (N-Va) is nu Minister van Onderwijs.

    Voor Neutr-On is dat een positief signaal dat het Vlaams Onderwijs terug kwalitatiever kan worden.

    Zeg nu eerlijk, het onderwijs was de laatste decennia sterk achteruit gegaan. Zowel de status, de werkomstandigheden, het tekort aan leerkrachten, de kostprijs, de prijs/kwaliteit, droegen ertoe bij dat de negatieve beeldvorming verergerde. De traditionele partijen, die het onderwijs decennia lang hebben laten verkommeren, worden nu opzij geschoven en kan de mogelijkheid tot het herstel eindelijk beginnen.

    Enkele tips voor de nieuwe minister:

    – er moet dringend een volwaardige opleiding voor directeurs komen, het moet stoppen met de politieke benoemingen – er moet een onderzoek komen naar waar het geld naartoe gaat. Gaat het geld naar bloempotbanen (dit zijn banen voor medewerkers waarvan niemand de inhoud kent), fraude en corruptie, te dure scholen…? – leerkrachten moeten weer gewaardeerd worden – de agressie tegen leerkrachten moet verdwijnen – een gratis rechtsbijstandsverzekering voor leerkrachten – scholen moeten beter doorgelicht worden naar de kwaliteit en de werkomstandigheden – inspecteurs moeten duidelijke taken krijgen om de leerkrachten te ondersteunen, leerplannen op te stellen en leerstof up-to-date te houden – de Kamers van Beroep moeten kunnen gecontroleerd worden door het parlement, waar ook de leerkrachten een beroepsmogelijkheid moeten hebben – er moet dringend meer digitaal onderwijs komen, zodat ook ouderen zich van huize uit kunnen bijscholen – KlasCement moet voor iedereen mogelijkheden bieden om zich bij te scholen – een ombudsdienst voor het onderwijs

    Neutr-On zal er op toekijken dat er aan de verworven rechten van het onderwijspersoneel niet geraakt wordt.
    Voor alle info: http://www.neutr-on.be

  • Liesbeth Verbruggen says:

    Met mijn ondertussen twintigjarige carrière, ben ik al wat ouder dan de meeste respondenten hier, vrees ik.
    Ik herken me voor een stukje in de verhaalde situaties ( waar ik meer me te maken had toen ik jonger was – en dan vooral in “jongens”klassen in het technisch onderwijs )

    Maar ik moet zeggen dat een combinatie van begrip en humor, echte ontsporingen altijd heeft vermeden.
    Ik heb de indruk , wanneer ik de laatste jaren jongere vrouwen hoor die voor zo’n klassen staan of moeten gaan staan, dat hun a priori wantrouwen tegenover zo’n klassen een stuk groter is, en dat ze van meetafaan minder inlevingsvermogen tonen in de leefwereld en de sexualiteit van puberjongens. Ik heb al dikwijls moeten vaststellen dat ze daar met sterke vooronderstellingen naartoe gaan. Volgens mij vergroot dat het probleem : jongens pikken dat gebrek aan begrip, dat antagonisme, héél snel op, en gaan dan extra uitdagen.
    Maar we mogen niet vergeten dat het om zeer jonge, minderjarige mensen gaat, die zoeken en testen. En in bepaalde mate ook absoluut de kans moeten krijgen om te zoeken en te testen. Je mag die zeker niet op dezelfde manier verantwoordelijk houden als je volwassenen zou houden. Jongens zijn in mijn ervaring, inderdaad explicieter en opener in hun sexualiteitsbeleving en hoe ze dat uiten door toespelingen of avances – en – heel belangrijk – dat moet ook blijven kunnen, dat is een goed en normaal ding, en in se niks mis mee, zelfs al is het brutaler. In mijn ervaring is dan reactie mét begrip (en heel belangrijk : humor !) de beste ontmijner en manier om daarin te groeien. Ontspoort het desondanks , meldt het absoluut aan de directie en spreek tegelijk dan ook de onderwijsvakbond zeker aan (en laat dat weten aan de directie).

  • AL says:

    Het spijt me dit relaas te lezen. Ik geef zelf al 7 jaar les in Brussel en heb soms met seksuele intimidatie van leerlingen te maken, maar nooit op zo’n manier. De meeste van mijn leerlingen tonen het respect dat elke leerkracht verdient. Ik zou in jouw plaats naar de vertrouwenspersoon van je onderwijskoepel stappen om dit te melden. Die moeten je anonimiteit garanderen en hopelijk grijpen zij wel in. Er is echt nood aan een beleidsplan op vlak van seksisme. Alleen is het jammer dat onze directies dat niet altijd beseffen omdat het vaak mannen zijn die onze ervaringen niet delen. Courage! Ik hoop dat er gauw iets verandert.

  • Muriel says:

    De baldadigheid van jongeren manifesteert zich in alle richtingen en in vele netten en meestal wordt er een gedoogbeleid gevoerd. Ik heb zelf ervaring met avances van adolescenten en seksistisch gedrag. Het liefst van al veegt men dat zo snel mogelijk onder de tapijt en blijf je als leerkracht in de kou staan.

    • Neutr-On says:

      Ben Weyts is Minister van Onderwijs.

      Voor Neutr-On is dat een positief signaal dat het Vlaams Onderwijs terug kwalitatiever kan worden.

      Zeg nu eerlijk, het onderwijs was de laatste decennia sterk achteruit gegaan. Zowel de status, de werkomstandigheden, het tekort aan leerkrachten, de kostprijs, de prijs/kwaliteit, droegen ertoe bij dat de negatieve beeldvorming verergerde. De traditionele partijen, die het onderwijs decennia lang hebben laten verkommeren, worden nu opzij geschoven en kan de mogelijkheid tot het herstel eindelijk beginnen.

      Enkele tips voor de nieuwe minister:

      – er moet dringend een volwaardige opleiding voor directeurs komen, het moet stoppen met de politieke benoemingen – er moet een onderzoek komen naar waar het geld naartoe gaat. Gaat het geld naar bloempotbanen (dit zijn banen voor medewerkers waarvan niemand de inhoud kent), fraude en corruptie, te dure scholen…? – leerkrachten moeten weer gewaardeerd worden – de agressie tegen leerkrachten moet verdwijnen – een gratis rechtsbijstandsverzekering voor leerkrachten – scholen moeten beter doorgelicht worden naar de kwaliteit en de werkomstandigheden – inspecteurs moeten duidelijke taken krijgen om de leerkrachten te ondersteunen, leerplannen op te stellen en leerstof up-to-date te houden – de Kamers van Beroep moeten kunnen gecontroleerd worden door het parlement, waar ook de leerkrachten een beroepsmogelijkheid moeten hebben – er moet dringend meer digitaal onderwijs komen, zodat ook ouderen zich van huize uit kunnen bijscholen – KlasCement moet voor iedereen mogelijkheden bieden om zich bij te scholen – een ombudsdienst voor het onderwijs

      Neutr-On zal er op toekijken dat er aan de verworven rechten van het onderwijspersoneel niet geraakt wordt. http://www.neutr-on.be

  • Sophie says:

    Ik ben docente in hoger onderwijs. Studenten overwegend mannelijk. Nooit de problemen gehad die mevrouw omschrijft. Ik merk wel dat je soms punten of voorwaarden herkansing moet aanpassen op vraag van management om beroepsprocedure te vermijden. Vind ik foutief signaal naar studenten. Heeft echter niks met vrouw/man zijn te maken naar mijn mening.

  • Rita Van Den Heuvel says:

    Dit maakt mij enorm kwaad en ook heel bang…
    Als zestiger ,moeder van een dochter en een zoon, grootmoeder van een kleindochter
     en 3  kleinzonen,dochter van een moeder( nu 90)die met zovele andere vrouwen heeft geknokt om van ons dochters zelfbewuste vrouwen te maken .
    Die mij tot de vrouw kneedde die ik nu ben…..
    Mijn moeder die mee op de barricades stond om vrouwen en meisjes meer kansen en rechten te geven.
    Als ik dit lees dan zakt de moed mij in de schoenen…
    Zijn we nu echt terug naar af aan t gaan?
    Vreselijk vind ik verhaal .
    Ik heb zo’n goesting om die bengels eens een goei pandoering te geven waar ze niet goed  van zullen zijn….

  • Karen says:

    Dit is een getuigenis die 2jaar terug net zo goed de mijne kon geweest zijn. Toen 4 maand thuis moeten bezinnen of dit nog wel is wat ik wil…
    Later gelukkig in een andere school beland met een ander schoolklimaat. Maar situaties zoals deze zijn niet ok, en daar moet DRINGEND iets structureel aan gedaan worden.

    • Mathilde says:

      Ik zou graag steun betuigen aan alle leerkrachten die durven vechten tegen discriminatie onder al zijn vormen. Het opvoeden en heropvoeden van leerlingen (en collega’s) is een moeilijke taak maar een héél erg belangrijke, ik heb zeer grote waardering voor ieder die in het onderwijs staat. Daarnaast heb Ik dan ook een zeer grote waardering voor de persoon die met dit verhaal naar buiten komt. Het is belangrijk dat verhalen als deze bekend gemaakt worden, hopelijk zorgt de bekendheid voor meer ruimte om elkaar te begrijpen en te helpen. Met vriendelijke groeten van iemand die geen leerkracht is maar wél graag ingaat tegen mensen die negatief spreken over het beroep.

    • Neutr-On says:

      Volledig met u eens.

      • E. says:

        Ik denk dat niemand kan ontkennen dat de normvervaging bij leerlingen steeds toeneemt doordat er gewoon totaal onvoldoende tegenin wordt gegaan en dergelijk gedrag steeds meer wordt toegelaten. In sommige scholen wordt dan nog geinsinueerd dat het toch ook aan de leerkracht zelf zou liggen wat natuurlijk dit gedrag alleen nog maar versterkt, want eens leerlingen beseffen dat een leerkracht niet gesteund wordt door collega’s, maar belangrijker nog door de directie en ouders van leerlingen, neemt dergelijke wangedrag nog toe. Het zijn inderdaad vaak vrouwen die het meest hiermee geconfronteerd worden vooral in richtingen of klassen waar meer leerlingen zitten die opgroeien in een cultuur waar de vrouw nu eenmaal als minderwaardig wordt aanschouwd zeker m.b.t.autoriteit. Anderzijds stel ik vast dat het ook vaak vakgebonden is en er meer wangedrag voorkomt bij niet-hoofdvakken die dus niet als doorslaggevend worden beschouwd om te slagen. Ten derde heb ik vastgesteld dat leerkrachten die niet meegaan in de “speelpedagogiek” en toch huiswerk blijven geven, vaker hiervan het slachtoffer worden.
        In de 15 jaar dat ik lesgeef heb ik ervaren dat heel veel afhangt van de directie en pedagogisch project. In heel wat scholen is dat project in mijn ogen ontspoord en worden leerlingen totaal niet meer verantwoordelijk gesteld voor hun gedrag. Er is in tal van scholen enkel oog voor leerlingenaantallen,slaagpercentages en het welbevinden van leerlingen . Ook een aanzienlijk aantal ouders ontkennen volgens mij vaak onbewust en ongewild hun aandeel in dergelijk gedrag en leggen alle verantwoordelijkheid voor de opvoeding van hun kind bij de leerkrachten.
        De regering lijkt de boodschap eindelijk begrepen te hebben, dankzij het nijpend lerarentekort en escalerend zieteverzuim, maar ik ben benieuwd wat ze in de praktijk hieraan concreet gaan doen. Sowieso zal het volgens mij een werk van lange adem worden om deze hogesnelheidstrein bij te sturen. Ondertussen wens ik alle collega’s en mezelf veel sterkte en geduld toe om naar best vermogen kwalitatief onderwijs te blijven bieden.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen