‘Roots of Empathy’ is een onderwijsprogramma waarbij kinderen empathie oefenen door zich in te leven in de emoties van een baby. Roots of Empathy wil nu ook naar België komen. Redactrice Aurélie sprak met oprichtster en president Mary Gordon over de wetenschappelijke basis van het onderwijsprogramma. België staat op de verlanglijst van landen waar baby’s de ambassadeurs worden van empathie. Illustraties: Kato Trappers
Als je wil dat de volwassenen van de toekomst een samenleving inrichten waar iedereen welkom is, moet je kinderen voldoende kansen geven om empathie te oefenen. Enkel dan kunnen mensen doorheen hun verschillen erkennen dat iedereen behoeften en dromen deelt. Volgens de internationale onderwijsorganisatie Roots of Empathy verzetten schoolkinderen bergen op empathievlak wanneer zij gedurende een schooljaar bezoek krijgen van een klasbaby.
Roots of Empathy is actief in dertien landen en bereikte al meer dan een miljoen kinderen wereldwijd. “Wij hebben gedegen wetenschappelijk bewijs over de effectiviteit en de impact van ons schoolprogramma op de empathische vermogens van kinderen. Ik hoop dat we mensen in België nog warmer kunnen maken voor Roots of Empathy”, zegt Mary Gordon.
Het kloppende hart
Foto: Roots of Empathy.
Volgens Gordon draait Roots of Empathy niet alleen om de baby. “Wij brengen de hechtingsrelatie tussen ouder en kind naar scholen en laten kinderen deze relatie observeren. In combinatie met de bezoekjes van de Roots of Empathy instructeur, waarin de kinderen alle aspecten van de ontwikkeling van de baby bespreken in relatie tot hechting, levert het de kinderen een diep begrip op van hoe een liefdevolle relatie eruitziet. Inzicht in de emoties en de emotionele signalen van de baby moedigt kinderen aan hun eigen emoties en die van hun klasgenootjes te ontdekken.”
“De kinderen rapporteren een groot welzijn in de klas, wat cruciaal is om beter te leren.”
Roots of Empathy traint de emotionele geletterdheid van schoolkinderen tussen 5 en 13 jaar. “Jongere kinderen denken dat het programma draait rond de baby omdat zij nog niet begrijpen dat de baby een brug is om na te denken over zichzelf. Maar de 12- en 13-jarigen begrijpen dit wel (in Canada volgen deze kinderen nog basisonderwijs, red.). Daarom vertelden zij op ons recent wetenschappelijk congres over de impact van Roots of Empathy op hun attitudes. De kinderen rapporteren een groot welzijn in de klas, wat cruciaal is om beter te leren.
Momenteel willen neurowetenschappers bij Roots of Empathy-kinderen het oxytocine- en het cortisolniveau meten tijdens een bezoek van de baby. Deze wetenschappers verwachten dat kinderen na het bezoek van de baby meer ontspannen zijn en meer openstaan om te leren. Nu al leggen onderwijzers wereldwijd de moeilijkste leerstof uit net na een babybezoek, omdat kinderen op dat moment geen defensieve houding aannemen tegenover leerstof die zij moeilijk vinden.”
Tot tranen geroerd
Neurowetenschap is één van de wetenschappelijke pijlers van Roots of Empathy. Het congres waar Gordon naar verwijst bracht de crème de la crème van deze discipline samen om empathie uit verschillende hoeken te belichten. De hoeveelheid en de kwaliteit van het wetenschappelijke onderzoek naar Roots of Empathy bewijst de aantrekkingskracht van het programma op onderzoekers.
“Omdat Roots of Empathy een volledig gestandaardiseerd programma is dat in elke klas in elk land op dezelfde wijze verloopt, laat het wetenschappers toe belangrijke ideeën over empathie te testen in een schoolprogramma en niet in een klinische studie. Als organisatie waken wij over deze integriteit.”
“Bij ons krijgt elk kind de kans zich te presenteren zoals hij of zij wil.”
Gordon vult aan dat “wij ook geen enkele voorkennis hebben over de thuissituatie of de leercurve van kinderen die deelnemen aan Roots of Empathy.” Op die manier omzeilt het programma het effect waarbij leerlingen de positieve of negatieve verwachtingen waarmaken die leraren terecht of onterecht van hen hebben, het zogenaamde Pygmalion-effect of het Golem-effect. “Bij ons krijgt elk kind de kans zich te presenteren zoals hij of zij wil”, aldus Mary Gordon. Systematisering en objectiviteit zijn belangrijke waarden in Roots of Empathy.
Verder wil Gordon leerkrachten kunnen garanderen dat deelname een goede investering is van hun lestijd. “Vandaar dat ik er alles aan heb gedaan om het programma te laten groeien, samen met wetenschappers die de effectiviteit ervan bestuderen. De voorbije twintig jaar heb ik zo een grote groep wetenschappers verzameld die verliefd zijn op Roots of Empathy.”
Eén verhaal springt er uit. Tijdens een conferentie ontmoet ze Allan Schore, één van de grondleggers van de hechtingstheorie in de psychologie. “Tijdens mijn lezing zat Schore op de eerste rij. Hij huilde. Toen ik zijn echtgenote nadien vroeg wat er mis was, zei ze: “Integendeel, alles voelde juist. Hij huilde omdat jij zijn levenswerk hebt geoperationaliseerd.””
“We krijgen drie keer meer verzoeken dan we kunnen realiseren.”
Sindsdien zetelt Schore in de wetenschappelijke adviesraad van de organisatie, die naast deze wereldvermaarde psychiater ook gelauwerde neurowetenschappers telt. “Al deze onderzoekers waarderen dat ik een systematische manier heb gevonden om kinderen empathie te laten oefenen, wat zo belangrijk is voor hun psychische gezondheid en welzijn”, besluit Gordon.
Voorwaarden
Meestal wordt Roots of Empathy uitgenodigd om naar een land te komen. Om te weten of Roots of Empathy op maat is van het geïnteresseerde land voert de organisatie een uitvoerige haalbaarheidsstudie uit. “We krijgen drie keer meer verzoeken dan we kunnen realiseren. Naast overheden en financiële sponsors moet ook het onderwijssysteem ons verwelkomen.
Wij bekijken hoe we de nodige fondsen gaan verwerven om het programma duurzaam, minimaal drie jaar, te ondersteunen. Verder bestuderen we of het schoolsysteem het verband begrijpt tussen het emotionele welbevinden van het kind en zijn of haar mogelijkheid tot leren. En we gaan na of er een cultuur is van vrijwilligerswerk omdat Roots of Empathy veelal draait op vrijwilligers.”
Instructeur worden
Oprichtster en president Mary Gordon. Foto: Roots of Empathy.
Zo zijn de instructeurs die de babybezoeken begeleiden vrijwilligers. Zij volgen een intensieve vierdaagse training waarin men kijkt of kandidaat-instructeurs goed kunnen omgaan met het curriculum, met leerlingen en klassenleraars. Vooraf polst de organisatie naar de beweegredenen van de kandidaat-instructeurs.
“Jonggepensioneerden uit zorgberoepen vinden vaak de weg naar Roots of Empathy als instructeur.”
“Na dit eerste gesprek waarin wij onze verwachtingen uit de doeken doen, haken de kandidaten eerder zelf af bij het gevraagde engagement dan dat wij de kandidaat niet geschikt vinden als instructeur”, aldus Gordon. “Diploma-eisen zijn er niet. Instructeurs komen uit alle professionele windhoeken. Jonggepensioneerden uit zorgberoepen vinden vaak de weg naar Roots of Empathy als instructeur. Zo genieten onderwijsmensen op rust van de omgang met kinderen zonder al de administratieve lasten.
Ook werken wij samen met het bedrijfsleven: ouders krijgen vrij om de kinderen negen keer te bezoeken met hun baby. Maar een groter geschenk voor de vrijwilliger én de werkgever is dat de werknemer vier dagen vrij krijgt voor de officiële training tot instructeur én 27 vrije dagen voor de klasbezoekjes aan de leerlingen. Momenteel doet men in Oregon in de Verenigde Staten onderzoek naar de impact van de werknemer die actief is als Roots of Empathy instructeur op de rest van het team. De onderzoekers denken aan een mogelijk positief rimpeleffect op de andere werknemers.”
Waarom België?
“Bij de start van Roots of Empathy in Nederland wezen onze medewerkers mij op de enorme hoeveelheid tijd en werk die het vraagt om voor een kleine populatie het curriculum te herschrijven, bijvoorbeeld naar Nederlandstalige kinderliteratuur”, vertelt Gordon. “Maar er is altijd nog België, zei ik.”
“Ik denk dat er zoveel positieve elementen aanwezig zijn in jullie cultuur om verbinding te creëren.”
Mary Gordon is al langer geboeid door ons land. Ze bejubelt de pracht van Gent, de Vlaamse taal en onze fietscultuur. “In België en Nederland zie ik gezinnen samen fietsen, praten en zingen. Wat een manier om je dag te starten. Ik denk dat er zoveel positieve elementen aanwezig zijn in jullie cultuur om verbinding te creëren. Ik denk dat kinderen bij jullie algemeen gelukkiger zijn. Bovendien is Jacques Brel mijn grote Belgische liefde. Ik zag de musical over zijn leven vijf keer. Mijn favoriet liedje is Marieke.”
Roots of Empathy is zoveel meer dan een baby in de klas brengen. De hechtingsrelatie tussen ouder en baby faciliteert volgens Gordon hoe elk schoolkind de verantwoordelijkheid neemt dat klasgenoten zich aanvaard voelen in de groep in al hun verschillen. De organisatie garandeert de wetenschappelijke integriteit van het programma in elk land. Het onderzoek dat wetenschappers hierdoor kunnen doen naar de impact van Roots of Empathy bevestigt dat leerlingen die het programma doorlopen meer prosociaal en minder agressief gedrag vertonen. Pesten neemt af. Net als Marieke zijn Mary Gordon en Roots of Empathy dus meer dan welkom entre les tours de Bruges à Gand.
1 reactie
Opnieuw een mooi vervolgverhaal /boeiend verteld /prachtig geillustreerd én wetenschappelijk gestaafd .
Hoop op een doorbraak hier in Belgische scholen …naast die van Gent uiteraard !