Het is 6 uur ’s ochtends in het zuiden van Tunesië en we zijn op weg naar het strand. Zodra de zon hoger boven de horizon hangt, gaat het water haast koken. Het is een hete zomer. Maar we willen het zeewater toch op onze huid gevoeld hebben. Mijn vader zegt dat het water als een medicijn is. Acht kilometer verder langs de kust lekken fabrieken koortsige dromen de zee in. Ik waad het warme water in en voel met iedere stap het lycra aan mijn lijf plakken. De boerkini staat tussen mij en het medicinale water en ik voel mijn bloed koken, al is de zon pas onder de kim vandaan geslopen.
Ik heb mezelf in een keurslijf laten wringen, mijn lijf verborgen op een verlaten strand. Omdat dit het strand is uit mijn vaders kindertijd. Omdat men hier conservatiever is en de lokroep van de imam beantwoordt met gebed in plaats van masturbatie – iets waarvoor ik waarschijnlijk zal branden in de hel als ik vandaag al niet opbrand met de rest van deze aardkloot. Omdat we vaders en hun tradities horen te respecteren. En zo vergeten onze eigen wensen te respecteren.
“Omdat we vaders en hun tradities horen te respecteren. En zo vergeten onze eigen wensen te respecteren.”
Mijn Frans-Algerijnse huisgenote kent het ook. Ze is revolutionair, opgegroeid in progressief Parijs, maar zal nooit roken of drinken in haar vaders bijzijn. Haar tattoos blijven netjes onder haar kleding verscholen. En om goed te maken dat de vriendjes die ze mee naar huis brengt niet islamitisch zijn, zal ze haar onbestaande kinderen wel Arabische namen geven.
Vreemd, die normen en verwachtingen, opgelegd aan dochters in westerse samenlevingen door niet-praktiserende vaders die er zelf al decennia doorbrachten. Vreemd dat zij zo veel belang hechten aan het behoud van een cultuur die in hun eigen geval op losse schroeven staat. Vreemd hoe we geneigd zijn ons gedrag te wijzigen om anderen gerust te stellen dat hun cultuur en gebruiken door ons zullen voortleven.
Waarom houden we zo krampachtig vast aan tradities? Waarom voelen we ons bedreigd wanneer een kerstmarkt wordt omgedoopt tot wintermarkt? Wanneer zwarte pieten van kleur veranderen. Wanneer dochters een waterpijp roken. Wanneer een moskee aan het einde van de straat gebouwd wordt.
Het is niet verrassend dat één van de beelden in de ophefmakende internetcampagne van de N-VA tegen het VN-migratiepact de ‘focus op het behoud van de eigen cultuur van de migrant’ belichtte. Het behoud van een andere cultuur wordt problematisch als het erop gaat lijken dat de eigen tradities daaronder lijden. Zoals een multiculturele samenleving plots het racisme van zwarte piet onder de aandacht brengt. Of het seksisme van de sluier. Is het antwoord dan een monocultuur? Grenzen trekken en migranten weren? IJvert de kracht van verandering er dan voor dat alles immer onveranderd blijft?
Het kan geen kwaad om af en toe de verantwoordelijk bij onszelf te leggen – al is het zo eenvoudig om van een concept als multiculturaliteit de zondebok te maken. We kunnen er ook voor kiezen de schoonheid van veelzijdigheid te omarmen in plaats van het te vrezen. Vernieuwing van het traditionele toelaten. Focus op de ontwikkeling van de eigen cultuur.
“We kunnen er ook voor kiezen de schoonheid van veelzijdigheid te omarmen in plaats van het te vrezen.”
Kerst in Londen betekent voor een collega ieder jaar opnieuw het eren van haar roots door lokale Italiaanse gerechten te bereiden. Een vriend van Pakistaanse origine mag dan na een leven lang in de grootstad nog steeds niet weten op welke data we het vieren, hij weet wel dat hij die vrije tijd met familie zal doorbrengen. En ik wil de kerstboom gewoon versieren met Noord-Afrikaanse ornamenten.
Het zijn die kleine dingen die zich in je herinneringen genesteld hebben, die deel van je geworden zijn, je maken tot wie je bent, je identiteit vormen. Misschien is dat tegelijk de reden waarom we het net zo moeilijk vinden om tradities los te laten. Want als die zo gemakkelijk vergeten kunnen worden, vrezen we dat ons hetzelfde lot beschoren zal zijn.
Schrijf je reactie