Column

Zelfzorg is gezeik

Zelfzorg is gezeik

Te laat waai ik het café binnen. Ik kus verontschuldigingen en prop me neer op de bank. Mijn jas houd ik aan. Binnen anderhalf uur keer ik toch weer huiswaarts, want ik reed nu al knikkebollend van de vaak naar hier. Verfrommeld kijk ik rond. Op de vraag hoe het met me gaat, antwoord ik eerst thee en daarna uit reflex “goed”. Twee hoofden kantelen schuin, het onuitgesproken “tegen ons kan je het vertellen”. Dus vertel ik over hoe zwaar de dingen zijn, dat ik niet goed weet van welk hout pijlen te maken, en dat ik het daarom maar doe van de poten die onder mijn stoel gezaagd worden. Hoe ik mezelf in stukjes breek, om leegtes in anderen te vullen, en daarbij alles zo draaiende probeer te houden, dat mijn hoofd tolt. Een carrousel waarbij ik haast uit de bocht vlieg, maar waarin het lot me telkens vanuit onverdachte hoek opnieuw de flosj toewerpt, zodat ik nog een keer moet. Ik hou vol, dat wel. Maar het is niet altijd duidelijk hoe. Ik snak naar rust in hart, hoofd en huishouden. Even zorgenvrij.

“Ik snak naar rust in hart, hoofd en huishouden. Even zorgenvrij.”

Na mijn relaas is mijn thee koud geworden. De sfeer ook enigszins bekoeld. De vriendinnen kijken bezorgd. Ze denken na. “Je moet wel goed voor jezelf zorgen, hoor.” “Ja”, valt de andere metgezel haar bij, “Me time is super belangrijk.” “Ga anders eens gewoon naar de sauna.” Ik krijg uitgebreid de les gespeld over hoe cruciaal het is dat ik er even tussenuit knijp. Alsof een mens een oplader heeft, die eenvoudigweg een halfuur in het stopcontact moet, waarna je vol energie het leven kan aanpakken. Ik knik. Probeer me te bedenken hoelang het zou duren om naar de sauna te rijden en te stomen en hoeveel het zou kosten en dat ik ondertussen misschien beter afspraken regel met de garage en verder solliciteer en de inkopen doe en moet verzinnen wat we gaan eten en of er nog genoeg propere kleren zijn en dat ik nog moet terugbellen naar… Maar nee. Naar de sauna, dus. Dat is de oplossing van mijn problemen.

Nog iets op mijn to do lijst dus. Voor mezelf zorgen. Eigenlijk is het allemaal mijn eigen schuld. Als ik beter voor mezelf zorgde, dan zat ik nu niet in de problemen. Als ik maar regelmatig met een thee in de zetel zat of mijn nagels liet doen of iets nieuws kocht om mezelf te verwennen, was alles goed. Het is zo simpel. Maar hoe kan ik ontspannen genieten van die verheerlijkte massage als daarna mijn bord nog voller ligt dan ervoor?

“Een overwerkt persoon ook nog eens opzadelen met een extra taak, is gewoon krankzinnig.”

Iedereen heeft op een zeker moment te veel lasten om te dragen. Je zorgt voor je zieke geliefde of familie, of hakt vergeefs en verwoed door de tropenjaren met jonge kinderen. Je bent een naaste nabij, of probeert met een extra job je rekeningen te betalen. Een vriend met een depressie, een engagement dat veel vergt, even te veel ballen in de lucht. Je krijgt tegenslagen te verwerken, maar moet door. Soms komt alles opeens samen. Je draaft van hot naar her, en houdt het schip nét vlottend. Maar we gaan als samenleving raar om met die wankelende pakezels vol zorgen. Zien we iemand verzuipen in werk, taken of verdriet? Dan drukken we ze snel snel op het hart aan zelfzorg te doen. We wassen onze handen in onschuld, nadat we de ander op het hart drukken te baden. Ziezo, als ze nu niet luistert, dan is het haar eigen schuld. Een overwerkt persoon ook nog eens opzadelen met een extra taak, is gewoon krankzinnig. Alsof de persoon tegen wie je het zegt niet zelf bedacht heeft dat uitslapen of iets fijn doen, zou kunnen helpen. Maar vaak is daar objectief de ruimte, de tijd of het geld niet voor.

Zelfzorg naar voren schuiven als heilige graal is het failliet van een solidaire en warme maatschappij. Het is laf en lost zelden iets op. Mensen moeten niet alleen voor zichzelf zorgen, maar ook voor elkaar. Ironisch eigenlijk, dat je haarscherp kan aanvoelen dat iemand hulp nodig heeft, maar dat het niet in je opkomt dat jij die hulp wel eens zou kunnen verstrekken. Nee, in plaats van zelf voor iemand te zorgen, moet de noodlijdende ook dàt nog doen. Zelfzorg wordt uitgehold en als lapmiddel gebruikt.

“Zelfzorg naar voren schuiven als heilige graal is het failliet van een solidaire en warme maatschappij.”

Wil je écht dat iemand aan zelfzorg doet? Creëer dan de randvoorwaarden. Kook, terwijl hij in bad weekt. Ga inkopen doen, terwijl zij even kracht opdoet in het bos. Bezweer hen niet voor zichzelf te zorgen, maar zorg zélf voor hen. Voor je nog eens een jonge mama, zich uit de naad werkende zoon, ploeterende vriendin of overwerkt familielid bezweert tijd te nemen voor zichzelf, vraag je dan eerst af of je je eigen verantwoordelijkheid en zorg niet doorschuift naar die persoon, van wie we juist zorgen moeten overnemen. Als er te veel op je schouders drukt, zijn er immers twee oplossingen om niet neer te zijgen: de draagkracht verhogen of de draaglast verminderen. Het eerste is vaak een werk van langere adem. Maar – en dat is het goede nieuws – dat laatste ligt bijna in ieders macht. Vraag wat hun leven zo zwaar maakt, en waarmee je hen kan verlichten. Vraag door. Luister, zonder gratuite oplossingen naar voren te schuiven. Doe iets banaal, dat misschien nét de druppel is die de emmer zou doen overlopen.  Op die manier zorg je ervoor dat de ander voor zichzelf kan zorgen op een blijvende manier. We hebben geen nood aan me-time, maar aan we-time.

Lees ook: Waar komt de selfcare hype eigenlijk vandaan?
Foto: Sarah Van Looy

Schrijf je reactie

96 reacties
  • Christine says:

    Zalig herkenbaar. ‘Er boenk op’ zoals ze in Antwerpen zeggen. Ik word zelf ook gek van al die goedbedoelde adviezen. Wil je helpen? Help dan met werk uit handen te nemen. Dat is helpen!

  • Katrien says:

    Amen!

  • Sas says:

    Volgens mij is het juist ook belangrijk om zelf te schrappen wat er allemaal moet… wat is er echt nodig? Versimpelen zou zoveel opleveren. We hanteren een heel hoge lat, voor onszelf en de ander. Maar wat als je van jezelf dat niet meer hoeft?

  • BREUGHE says:

    Inderdaad, maar wat als je alleen in een ouderlijk huis zit met een relatief klein inkomen, niet wetende wat er moet gebeuren in de toekomst…

    Elk zorgt voor zichzelf, moeder in ’t rusthuis, vader overleden eind maart. Elke broer of zus in zijn eigen gezin…

    I have no choice to look after myself !

  • Johan De Crom says:

    Je blik, je analyse van de dingen, je haarfijne woordspelletjes. Fenomenaal geschreven! Ik wil voor jou boodschappen doen en je teksten lezen. Draaglast en draagkracht, zeg maar.

  • Veerle says:

    Je kan ook eens zeggen basta en alles laten liggen deur toetrekken ! de wereld gaat niet vergaan als je huis er wat rommelig ligt en als ze eens een boterham moeten eten ! We willen alles zo perfect als in de boekjes maar dat is het echte leven niet ! Efkes kunnnen klagen bij vriendinnen doet deugt maar dan moet je stoppen met zagen en proberen gelukkig te zijn! 

    • BREUGHE says:

      deugd

    • Tania M says:

      Euh.. een bijzondere reactie Veerle. 

      Tuurlijk zijn we allemaal verantwoordelijk voor ons eigen leven. De keuzes die ik maak, hebben gevolgen. En sommige had ik nooit kunnen voorzien. Mogelijks had mijn intuïtie mij geleid naar een andere situatie had ik er op momenten naar geluisterd.
      Ik lees je reactie en vraag me af wat je bedoelt met ‘stoppen met zagen en gelukkig zijn’? 

      Ik ben zelf in de positie geweest dat ik geen boterham had om te eten. Ik had het kunnen vragen bij dees of ’t geen en mijn schaamtegevoel nam het over. Ik ben uiteindelijk bij de voedselbank geraakt en ben er in tranen uitgebarsten. Omdat mijn eigen schaamte en oordeel zwaar doorwogen.

      En ja, ik heb alles zelf in de hand en zo nu en dan schiet ik nog in een overlevingsmodus en voel ik zwaarte op mijn maag, hart en in mijn keel. Maak ik me zorgen hoe ik uit mijn situatie kom? Op mijn voorwaarden.
      Ik heb ook mijn momenten gehad dat ik mijn situatie schetste aan mensen omdat ik niet wist hoe ik uit die situatie kon geraken. Soms met een felheid naar instanties omdat ik mij in het nauw gedreven voelde. Tegen een muur voelde staan en bang was.

      En tuurlijk mag het al eens rommelig zijn en kan ik ‘basta’ zeggen. Alleen als mijn bandbreedte vol zat en er werkelijk niks meer bij kon – als ik alles vergat en mijn hoofd als een zeef aanvoelde.. – ik niks kon lezen – elk geluid teveel was.. dan was ‘proberen gelukkig te zijn’ een aaneenschakeling van abstracte klanken. 

      Ik kan je verzekeren dat de steun van betrokken mensen – die eens boodschappen voor me deden, me een maaltijd aanboden, me lieten slapen, met mij naar mogelijkheden zochten.. écht wel de steun waren die mij erboven op hielpen. Naast mijn eigen stappen.

      Dus wat ik mis in jouw reactie is je oprechte betrokkenheid. Waar het artikel – naar mijn gevoel – over ging.

  • Petra says:

    Dit is herkenbaar voor elke vrouw. Met partner of zonder, met kinderen of zonder.. Transgender weet ik niet… Zord dat je kunt versnellen en vertragen in je leven…

  • Pansch says:

    En net op zo’n moment.. volledig onverwacht, staken mijn zussen de handen bij elkaar en drongen mijn huis binnen, terwijl ik nog op mijn werk was, met 42 to-do-lijstjes in mijn hoofd… kom ik thuis… huisje gepoetst! Afwas gedaan, was gesorteerd, … met ietwat rode kaken (toen ik het ontdekte) stuurde ik hen snel een berichtje om te laten weten hoeveel rust er over me viel en ik zo aan de voorbereidingen van mijn zoontje zijn verjaardag kon beginnen… terwijl ik anders alleen maar ik de zetel kon ploffen.

  • Noortje says:

    Katrijn, you rock. Als vriendinnen (vooral die zonder kinderen) aankwamen met hun goedbedoelde me-time/sauna adviezen raakte ik altijd enorm geïrriteerd en dacht dat het aan mij lag. Fijn om te lezen dat ik niet de enige ben die niets kan met dat soort holle woorden. Ook cadeautjes als badzout gooi ik het liefste met veel kracht uit het raam. 

    • Fleur says:

      Het is weer eens de schuld van vrouwen zonder kinderen! Want die hebben vanzelfsprekend helemaal geen zorgen. Arme papa’s en mama’s … Had het kunnen denken dat dat erbij zou gehaald worden..

      • Eveline says:

        Heuh? Ik ben een vrouw zonder kinderen en lees dit er op geen enkele wijze in… 
        Een pleidooi voor naastenliefde door alledaagse zorgen weg te nemen bij een ander wanneer je daar zelf ruimte voor hebt.
        Dat past volgens mij iedereen. <3

  • Ilse says:

    Het is geen OF zelfzorg OF zorg van anderen, het is eerder een EN/EN verhaal, zelfzorg EN zorgen voor elkaar! Wel leuk geschreven ?

  • T says:

    Iedereen zal zichzelf hier vast wel in herkennen. En dat is omdat iedereen ploetert en al die dingen over zich heen krijgt.

    Als je het lastig vindt dat je vriendinnen empatisch zijn en je uitleggen hoe zij met HUN stress en overspoeldheid omgaan, dan ben je wel heel erg egoïstisch en denk je dat jij alleen het lastig hebt.

    Denk je niet, dat als je vriendinnen “nog zoveel overschot hadden” om jou lasten te dragen, dat ze dat zouden doen? Vaak zijn die mensen die op iemand anders steunen niet echt geholpen – ze branden dan niet alleen door hun eigen energie heen maar ook die van de “goede helpende vrienden en familie”.

    Je moet beseffen dat IEDEREEN het lastig heeft en nog nét hun eigen leven samen kunnen houden.

    Zelfzorg is geen gezeik, het wilt zeggen dat je een manier vindt om met je eigen leven om te gaan en niet kwade artikels moet schrijven omdat er niemand anders het voor jou overneemt. Uit de negatieve selfbeklagende toon van het artikel lees ik erg veel “zelfmedelijden” en het zelf in stand houden van heel wat destructieve handelingen.

    De volgende keer zullen je goedbedoelende vriendinnen je niet meer uitnodigen omdat je hen leegzuigt met je negativiteit, zonder naar HUN verhaal te luisteren en hun zorgen. Waar je blind voor bent. Dan kan je boos schrijven hoe de maatschappij “niet omkan met mensen die het lastig hebben”, terwijl je zelf iemand bent die het lastiger maakt voor anderen – die in hetzelfde schuitje zitten en met de lippen aan de rand zitten. Maar jij hen net kopje onder trekt. Je zou samen moeten roeien.

  • Nicolas says:

    Mooi geschreven maar het slaat nergens op.

    Zelfzorg is letterlijk voor jezelf zorgen. Het begin van goede zelfzorg is bij voorkeur het resultaat van opvoeding. Een skill die waarvan de veruiterlijkingen persoonlijk, veranderlijk en oneindig zijn.

    Ik leg de verantwoordelijkheid terug bij de schrijfster.

    Zelfzorg is aanvaarden dat mensen die voor je hadden moeten zorgen dat niet hebben gedaan en dat ook nooit gaan doen, het is beseffen dat naar de sauna gaan jou juist meer stress bezorgd, het is aan de buurvrouw duidelijk maken dat haar lawaai stoort, het is u salon ’s avonds opruimen als je daar ’s morgens blij van wordt en het is euthanasie aanvragen, het is onder andere investeren in gezonde vriendschappen en oproepen tot meer solidariteit.

    In een brief boos worden op je vriendinnen en de samenleving omdat ze niet de juiste oplossing naar voor schuiven is kinderachtig en contraproductief.

    Ze heeft dringend nood aan betere zelfzorg, ze mag hulp inroepen maar gaat het toch echt zelf moeten doen.

    • Anoniem says:

      ‘Het begin van goede zelfzorg is bij voorkeur het resultaat van opvoeding. Een skill die waarvan de veruiterlijkingen persoonlijk, veranderlijk en oneindig zijn.’

      Hier zeg je het al, niet iedereen heeft die kans gekregen. Die zullen dus wel degelijk hulp nodig hebben van anderen….
      Of wel je zeggen dat het dan nog hun eigen schuld is!

  • Kenneth says:

    Volledig de waarheid.
    Ironisch genoeg wordt dit nog maar eens bevestigd als ik zie dat dit bericht gedeeld wordt door zogenaamde vrienden die je verder volledig negeren.

  • Marie-Christine says:

    Katrijn omschrijft dit zo goed!!!! Ze slaat nagels met koppen. Zonder bemoeinissen elkaar helpen. Hetzij door een luisterend oor, hetzij door kleine of grote daden, zonder verdere commentaar. Helpen en,,,,,, je laten helpen. ❤️

  • Ivan Burvenich says:

    ME-time, we-time, any-time … zelfzorg …. allemaal holle, nietszeggende woorden waar onze maatschappij zich achter weg steekt. Je vind dit ook terug op de werkvloer … kan je het werk niet meer aan dan moet het wel aan jezelf liggen en ja, dan wordt er al snel gezegd dat je aan jezelf moet werken en moet veranderen.
    Onzin, natuurlijk. Iedereen is wie hij is, met zijn eigen persoonlijkheid en zijn eigen-aardigheden.
    DE grote schuldige van ons modern maatschappelijk probleem, nl. overbelasting, zijn niet wijzelf, maar de ‘maatschappij’ die ons steeds meer onder druk zet om meer te presteren, meer te doen … en ja, meer zelfzorg. Want het is duidelijk dat diezelfde ‘maatschappij’ niet van plan is op eigen borst te slaan.
    Zonder het te beseffen laten we ons allemaal gek draaien en zolang wij dat aanvaarden zal het alleen maar gekker worden.
    We moeten met zijn allen leren ‘neen’ zeggen wanneer onze grens bereikt is en dat is voor iedereen anders en op een ander moment. En daar moet ook respect voor opgebracht worden, maar helaas ligt daar ook een groot probleem: respect voor individuele verschillen is veel te vaak niet aan de orde want we worden al te dikwijls afgerekend op wat anderen doen en kunnen en niet op onze eigen kwaliteiten en mogelijkheden.
    Zelfzorg bestaat wel degelijk en is fundamenteel voor ons welzijn. Het is respect betonen voor jezelf en dat respect ook afdwingen van de mensen om je heen.
    We komen te weinig op voor onszelf en dat bedoel ik vooral in het meervoud, dus als leefgemeenschap. Onze ministers mogen dan dagdromen in Brussel, maar ze mogen vooral niet vergeten dat zij slechts het volk vertegenwoordigen. De ware macht ligt, of zou moeten liggen, bij iedereen van ons.
    Hetzelfde kan je doorstrekken naar de werkvloer: zonder de werknemers is er geen bedrijf.
    Zelfzorg begint dus met samenhorigheid en eendracht. En die macht, weten we uit onze geschiedenis lessen, kan veel teweeg brengen. Uiteindelijk moet dit leiden naar een leefbare en sociale samenleving.
    De warmste week bewijst ieder jaar dat wanneer een groot aantal mensen zich schaart achter een doel, dat doel niet alleen bereikt wordt, maar ook dikwijls overschreden wordt. Dat geeft je geweldige energie, toch?
    Zelfzorg is dus niet iemand opzadelen met een extra opdracht, zoals terecht in het artikel staat. Het begint met zorgzaamheid en bezorgdheid voor anderen. Denk maar aan familie en vrienden, maar ook collega’s!
    Ik hoop dat ik een beetje een breder licht geworpen heb op zelfzorg en vooral dat dit begrip geen kwestie is van één persoon, maar in eerste plaats de verantwoordelijkheid is van de samenleving.

    • Valerie says:

      Dit is zó dé waarheid,je moet tegenwoordig de beste,de mooiste, de slimste,de grappigste, de dunste, de sportiefste en ga zo nog maar een paar uren door .
      Flexibiliteit is ook al zo een hedendaagse vloek, flexibel op alle mogelijke manieren en vooral op je werk maar zeker niet voor jezelf hé!proficiat om de waarheid te durven schrijven !

      • Dieter says:

        Wie zegt dat je moet??? Is dat nu net niet het probleem? Niemand zegt dat je moet. Alleen velen voelen dit wel zo aan…

  • Devry mireille says:

    Vind dit een echt verhaal. Een verhaal waar velen in leven en mee worstelen. Dus yes we-time!

  • Ruud says:

    Geweldig artikel !

    • Hilde says:

      Net zoals we iemand met pijn door een verlies “sterkte” toewensen en daarmee de verantwoordelijkheid om dat verdriet zelf (zo snel mogelijk) te verwerken en te overwinnen in zijn of haar eigen handen te duwen. Kan ook: “Huil maar”. En die mens gewoon vast te pakken, letterlijk en of figuurlijk.

      Probleem van dat gebrek aan solidariteit beleven, is dat voor teveel mensen de emmer vol is of al overloopt. Solidariteit tonen is nog iets toevoegen aan dat TODO-lijstje dat al te lang is.

  • Ann says:

    Zelf zorg is zeker belangrijk, en de verwachtingen liggen zeer hoog. 
    Maar je hebt ook gelijk, wij-tijd dat is een prachtig geschenk om iemand te geven.

  • Liv says:

    Ik vind je tekst een waardevolle reminder niet de zorg daar te stoppen voor iemand die wegzakt in zorgen. Zelf heb ik een zeer zwaar jaar achter de rug. Een tweede kindje gekregen met extra zorg, nog steeds meermaals per week naar de revalidatie in het ziekenhuis en dagelijkse therapieën combineren met een jong gezinsleven. Het medeleven van vrienden en familie doet veel. Helpende handen en companie nog meer. Bv eens mee gezelschap houden tijdens een revalidatiesessiedoet veel, het even samen dragen. Zeker wanneer een zorg niet meteen stopt, en je na een lange periode nog moet blijven doorgaan. Maar ik vond de vele tips om voor mezelf te zorgen ook zinvol en nuttig. Want ik zette mezelf in al de heisa steeds achteraan, waardoor ik leeg geraakte en Mn omgeving het gevaar hiervan sneller doorhad als ikzelf. Dus zelfzorg kan zeker een waardevolle tip zijn! Maar beter nog is het niet enkel daar bij te houden. 

  • Saar says:

    Zelfzorg is helemaal geen gezeik, maar het is al helemaal niet ‘naar de sauna’ gaan. Het is nee zeggen, hulp vragen, jezelf in de gaten houden, dingen anders doen,…
    Ik volg je verhaal, maar het is jammer dat we het niet hebben over wat zelfzorg WEL is, want die is levensnoodzakelijk. En wordt veel te weinig gedaan door mensen die het zwaar nodig hebben.
    Zelfzorg is zoeken hoe dingen anders kunnen zodat ze wel draaglijk zijn, het is aan de alarmbel trekken, analyseren en in vraag stellen. Het is ‘zo kan het ook’ en ‘zo is het ook goed’. Het is ‘help mij even’ en ‘wat heb ik nodig’.
    Geen fokkin bubbelbadje.
    Laat ons die boodschap uitdragen in plaats van ‘zelfzorg is bullshit’.

    • An says:

      Helemaal mee eens.

    • An says:

      Helemaal eens met de reactie van Saar. Zelfzorg is doen wat jou helpt. Je hoeft niet alles zelf te doen, maar wel zelf hulp vragen, grenzen aangeven, keuzes maken.

    • Zwervende Eik says:

      Helemaal mee eens!

    • Bart says:

      Doordachte reactie!
      Een onderwerp als dit mag inderdaad niet te kort door de bocht bekeken worden en ben blij dat je het toch iets breder bekijkt dan hoe men “zelfzorg” in dit artikel bekijkt.
      zelfzorg is absoluut geen gezeik en even tijd voor jezelf nemen is op regelmatige basis zeker nodig…. maar dat doe je inderdaad niet even snel door naar de sauna te gaan en door “hippe” zelfhulpboeken te lezen door in de titel reeds “me-time” te vermelden.
      Ik kan het zelf niet goed verwoorden maar in jou reactie lees ik toch iets wat zeer belangrijk is: namelijk, hoe dingen anders kunnen, hulp durven vragen en “nee” durven zeggen (wat niet gemakkelijk is als je steeds goed wilt doen voor anderen maar dé basis is voor een lekker doorbakken Burn-out…”)

      Respecteer jezelf, je uiterlijk, gedachten, emoties, uitspraken, acties, de manier waarop je invulling geeft aan je leven?
      Zolang je jezelf niet volledig respecteert, kun je anderen ook niet geheel respecteren, laat staan verantwoordelijkheid nemen voor je acties, al doe je nog zo je best. In anderen zie je namelijk de dingen uitvergroot die je van jezelf niet omarmt.

      geniet van de tijd met jezelf. Je week volplannen is geen kunst en druk-druk-druk geen statussymbool. Interessant ben je zelf, niet door je grote netwerk of de dingen die je onderneemt. Alleen zijn, is heerlijk én confronterend. Enerzijds ervaar je rust, anderzijds maakt de innerlijke criticus zich op voor vegen uit de pan. Maar je zult zien; hoe meer je de tijd met jezelf bewust uitbreidt, hoe milder de criticus wordt.

  • natasja says:

    ergens liep ik ook vast, nu ik jou tekst lees weet ik waar die zelf zorg die ik niet kan betalen of wel de luxe heb om wat rust te nemen maar het voor uitzicht eigenlijk geen voor uit zicht is kwa financien kan je niet tot die rust komen tanx

  • OANA says:

    Ja. Dat klopt. Zo denk ik ook.

  • Carole says:

    Wat een bullshit… zelfzorgmiddelen wil eigenlijk gewoon zeggen dat je moet vertragen. Als jij dat interpreteert als geld uitgeven, dan is dat jouw spiegel. Maar daar gaat het helemaal niet over…. het betekent dat je gewoon trager moet gaan en bewuster met jezelf bezig zijn…. persoon die dit schreef heeft nog wat werk in zelfontwikkeling…

    • Caro says:

      Het gaat hier niet om een persoon die zelf de keuze nam om haar agenda vol te proppen of een perfectionistisch persoon. Soms komen er zaken in je leven op je af waar je niet voor kiest , ze doen zich gewoon voor, de keerzijde van geluk hebben. Dan baat het inderdaad niet door te vertragen…

    • Geert says:

      Heel helpend, die OMA. En het taalgebruik is best ook heel verbindend. Hier kan ook nog gegroeid worden…

  • Els says:

    Misschien betekend zelfzorg niet een extra taak opnemen, of nog iets extra op je to do list zetten, maar gewoon ophouden met jezelf in stukjes breken om deze met een ander mee te geven, en gewoon, een ander zijn eigen probleem zelf laten oplossen en jouw stukjes voor jezelf houden, zo herkenbaar jouw verhaal, na enkele burnouts, toch geleerd mezelf eens voor de ander te plaatsen, succes

  • Arnold Peeters says:

    Een goede tip om ons hierop te wijzen. Fijn dat je dit verteld. Soms denken we inderdaad niet altijd genoeg door. We gaan er rekening mee houden wanneer dergelijke situatie in onze omgeving zich mocht voordoen.

  • Wiebke Göetjes says:

    Zo waar!

  • Christine says:

    Alleenstaande 51-jarige mama van 3 jongvolwassenen wiens papa het huis verliet in 2004 en dan jammer genoeg gestorven is in 2008 aan kanker. Elk leven de kinderen momenteel in hun eigen wereldje. Thuis weinig tot geen betrokkenheid. Volkomen logisch in deze periode van hun leven, zo weet ik zelf en zo hoor ik overal. Ik heb veel interesses, ben sociaal, sta voor veel dingen open, onderneem veel 1 op 1 met enkele vriendinnen. Heel kleine familie: 1 broer waarmee ik op totaal andere golflengte zit, kranige bejaarde mama. De moeilijke momenten voor mij zijn het niet kunnen delen van lief en leed, maar vooral ook die momenten waarop vele mensen naar activiteiten gaan (Warmste Week, een kerstgebeuren op de gemeente enz.), maar er niet aan denken een telefoontje te doen naar mensen die er zo graag ook bij zouden zijn, om hen mee te vragen, om hen het gevoel te geven dat ze er hen ook graag bij hebben, hen spontaan welgemeend vragen: “Kom maar mee met ons, je bent van harte welkom!” Dát is hartverwarmend en is zorgen voor elkaar. Weten dat mensen jou in hun hart dragen en er rekening mee houden hoe zwaar het is als iedereen buiten komt terwijl iemand thuis alleen achterblijft en op zulke momenten dan aan jou denken. Dat gebeurt zelden en doet pijn. Dit overvalt me vaak met een gevoel van grote eenzaamheid. Als ik zelf geen initiatief neem, en dat doe ik nochtans heel regelmatig, dan gebeurt er niets. Daar kunnen vrienden en kennissen een belangrijke rol spelen…

    • Annouschka says:

      Als ondernemende alleenstaande moeder van 2 kids, is het hard knokken en er blijven voor gaan. Het hoofd erbij laten hangen, heeft geen zin. Maar ik kan wel veel tips geven: leef gezond door gezonde voeding te kiezen en er een quality time van te maken om daadwerkelijk met je vrijetijd en je kids er cosy momenten van te maken, want die momenten kan je niet inhalen. Het kan gaan van samen boodschappen doen, eten maken, dessertjes maken, gekke dansjes doen, grapjes vertellen, naar de bib en gezellig een boek lezen ipv met je telefoon of tv bezig te zijn met verkwistende programma’s en negatieve nieuwsberichten te luisteren.  Work, dance, sing,sport, meditate, eat, sleep, repeat. 

    • Lut says:

      Beste mevrouw, volledig met jou eens. Wij zijn een minder-valide koppel en zien weinig familie en vrienden kan je op 1 hand tellen…ze plaatsen op Facebook ik ben daar en daar geweest en dan denk ik je had ons ook eens mee kunnen vragen maar je voelt dat is teveel gedoe en ook al ben je met twee dan kan je je nog alleen voelen want ook wij zijn sociaal en bij 2 verenigingen en komen buiten maar toch het rechtstreekse contact is er niet jammer zeker in deze tijd.

    • Sharon says:

      Klopt volledig. Hier ook een alleenstaande mama met een dochtertje van 4.
      Als ik mensen niet altijd zelf bijna ‘smeek’om iets te gaan doen, word ik amper zelf meegevraagd.
      Je zou zeggen dat je je nooit eenzaam kan voelen met vrienden en een dochtertje…
      Maar toch voel ik me dagelijks eenzaam.

  • Marijsd says:

    Zorg goed voor jezelf. Fantastisch
    Als je 40-jaar voor andere heb gezorgd met veel toegewijde liefde. En je voelt je energie dalen. Dan zeggen ze(de werkgever/omgeving)zorg goed voor jezelf. Laat me lachen. Als je beroep on de zorgsector is, moet je daar je geld verdienen om te kunnen bestaan. Maar als je burn out bent. Mag je plots voor jezelf zorgen..en wie betaald de rekeningen nu het loon wegvalt. Wie betaald de ziekenhuisfactuur of de huur. Plots zijn je inkomsten gelijk aan je vaste kosten. Met 40-tig per maand mag je dan goed voor jezelf zorgen. Eten, drinken, kleding bezine, medicatie…
    .kopen. Super zorg goed voor jezelf.

    • Jolien says:

      Voor een deel kan ik erin komen, waar we anderen kunnen ontlasten zodat ze meer rust hebben. Ook dat sommige mensen het gewoon echt niet begrijpen en de stomste dingen eerst voorstellen waarna alles daarna wonderlijk weer in orde zou zijn.

      Voor de rest kan ik me er niet in vinden.. zelfzorg gaat niet over dingen doen of me-time nemen. Zelfzorg is aanvoelen wat je nodig hebt, jezelf comfort geven op de manier die jij nodig hebt op de moment dat je het nodig hebt.
      Het gaat juist niet over iets bijzetten op het to-do lijstje maar net dat ‘lijstje’ te laten varen en doen wat je op die moment nodig hebt, slapen of gaan wandelen of gewoon zetelen,.. Stoppen met vechten tegen jezelf, je moet-jes en taken en luisteren naar je lijf.
      Zelfzorg in die situatie is aanhoren wat je zou moeten doen en het naast je neerleggen omdat je voelt dat het niet werkt, in plaats van iets waar je al weerstand van voelt door het te horen, jezelf nog eens als taak op te leggen. 
      Zelfzorg draait alleen om jezelf en is pas gezeik als je het doet op voorwaarden van anderen.

      • Steven says:

        Ik zie dit als waardevolle aanvulling, het betoog hierboven blijft even relevant en belangrijk

      • Rebecca says:

        Deze opmerking kan ik helemaal bijtreden. Ik ben sinds enkele maanden thuis door chronische stress. Meer tijd zou je denken, maar dat was /is niet mijn probleem. Mijn probleem is dat ik mezelf teveel moetjes geef. Zelfzorg voor mij is om mezelf niet weg te cijferen voor anderen, maar soms doen wat ik nodig heb. Iets meer foert zeggen, want ik ben goed genoeg.
        En over de vraag hoe je me kan helpen : geef me tijd en gun me mijn rust.

      • Greet says:

        Mooi!

      • Rebecca says:

        Heel mooi verwoord! En helemaal akkoord… hoeveel keer ik bv hoor … neen een warm bad dat is de ultieme relaxatie manier…. ik haar baden….. maar neen je zou dat moeten doen…… zoals je zegt hoe goed bedoelt ook….. 

    • Nadia says:

      Zo herkenbaar 

  • koen reyntjens says:

    zelf online bankieren, zelf je belastingsaangifte online, meterstanden online, online winkelen, jezelf genezen?

  • Flo says:

    Ik begrijp je frustratie. De vrienden kunnen effectief eens vragen waarmee ze kunnen helpen. Maar ze bedoelen vooral: doe het rustiger aan. Slow down. We leven in een hectische wereld waarin we 101 taken te doen hebben op een dag. Vaak alleen. Vaak wordt er ook geen hulp gevraagd. De ‘zelfzorg’ staat net daarom nu in de schijnwerpers. Net zoals yoga en mindfulness. Maar om te zeggen het faillissement van de maatschappij is dat wel erg zwart/wit. Buddha zat toch ook uren te mediteren onder zijn boom. Hier komt het allemaal vandaan. Kruip vroeg in je bed met een tas thee en vraag hulp, in de plaats van te zeggen ‘met mij gaat alles goed’. Dat is net het failliet van onze maatschappij.

  • Line Van Assche says:

    Oh zo pijnlijk herkenbaar – de frustratie, machteloosheid,  boosheid en zelfs wanhoop in dit artikel… 

    In mijn pre-burnout episode had ik ook absoluut geen oren naar mijn tijd verdoen in een sauna, een dagje verlof voor mezelf nemen, zelfs een bad nemen… Ik zou me toch alleen maar zitten opjagen. Wie doet er ondertussen het huishouden? En dan eerst nog een babysit regelen, geklaag van kindlief want die wil geen babysit maar zijn mama of papa na een lange dag op school, zorgen dat er voldoende eten in huis is en het huis nog wat opgeruimd is ook zeker? 

    Nee, we moeten zoveel. Van onszelf, van anderen die het niet kunnen laten (misschien goed bedoelde maar toch pijnlijke) opmerkingen te laten over steken die je hier of daar laat vallen… Je kind zei me dat zijn mama altijd moe is. (Ja, ik kan er ook niet aan doen dat mijn kind minder slaap nodig heeft dan ikzelf en papa er vaak niet is.) Er zit een gat in zijn broek en ziet eruit als een armoezaaier. (Ah ja, hij sleept zijn knieën over de grond bij een of ander spelletje op school.) Waarom kook je niet vaker ’s avonds? (Alsof ik daar nog energie voor heb na een lange, drukke werkdag.) Waarom draag je toch altijd zwart? (Dan moet ik ’s ochtends niet nadenken of het wel samen past en dan kan ik mijn eigen was in 1 keer doen.) Mijn mantra sinds 2016? “You are enough.” Mildheid voor jezelf en het ok vinden dat je hier en daar berekende ‘fouten’ maakt.  

    Maar toch kunnen we een betere levensstijl vinden in meer ‘me-time’, ‘we-time’ EN een betere ‘us-time’. Voor de ‘me-‘ en ‘we-time’ moet je zelf uitzoeken wat je graag doet. En nee, niet iedereen geniet van dezelfde dingen. Voor mij werd ‘conscious dance’ mijn uitlaatklep: hevig staan springen op muziek en plezier halen uit het samen gek doen op de dansvloer met anderen. Meer ‘we-time’ betekende meer quality time doorbrengen met mijn gezin en verhuizen. Door eventjes de pauzeknop in te duwen en zelf minder te werken terug naar elkaar groeien op een gezonde manier. Met ‘us-time’ bedoel ik een gemeenschap waarop je kan steunen, een tolerantere samenleving. De maatschappelijke verantwoordelijkheden die op je schouders rusten zijn soms loodzwaar. Je moet een zorgende en actieve ouder zijn. Je moet een gemotiveerde, productieve werknemer zijn. Je moet een aantrekkelijke, vrolijke partner of vriend(in) zijn. Je familie heeft verwachtingen die jij verwacht wordt in te lossen. Je moet anderen helpen. Je moet zoveel eigenlijk. Met een tolerantere samenleving heb ik het over een wereld waarin ploetermoeders bijvoorbeeld niet van de huisart moeten horen dat ‘hun vrouw dat wel allemaal trekt’. Een wereld waarin ziektedagen voor je kind geen issue zijn op het werk. Een wereld waarin het welzijn van jou als individu ook belangrijk wordt gevonden op de werkvloer. En een wereld waarbij het een maatschappelijke evidentie is dat je partner ook een deel van de mentale lading op zich neemt voor het huishouden en het welzijn van het gezin. (Nee, hij heeft zijn mama echt niet nodig als hij eens een dagje of twee alleen voor de kinderen moet zorgen.) 

    We kunnen het niet allemaal alleen. Durf af en toe de patronen waarin je vastgeroest zit en als een cavia in een radje al jaren toertjes loopt radicaal om te gooien… Zoek naar mensen rondom je die je op een constructieve manier kunnen en willen ondersteunen maar weet dat zij het niet voor jou gaan oplossen. Doe vooral aan zelfzorg, maar doe het wel op jouw manier. En we moeten samen werken aan een maatschappij die het allemaal wat draaglijker maakt voor iedereen… 

  • Jenpa. says:

    Men heeft dat overgenomen van het Boedhisme samen met mindfulness enz denk ik. Maar men heeft het totaal verkeerd begrepen en er een soort individualistisch materialistisch project van gemaakt. Het is idd niet met een bruisbal in je warme bad dat je de dingen gaat oplossen. Noch met op koopjesjacht te gaan. Want dat zijn drugs net als een andere. De kater komt dan later. Zelfzorg is een luxe. Zelfliefde is iets heel anders.. Dat is jezelf leren aanvaarden zoals je bent. Leren om NIET te voldoen aan de verwachtingen van anderen. Maar aanvaarden dat je perfect ben in je imperfecties. En die je net maken wie je bent. Een blinde had nooit zo een grote vaardigheden gehad in zijn andere zintuigen als hij ziende was. Er zit kracht in die imperfecties. Imperfectie is trouwens enkel een humaan begrip. Geen enkel ander wezen houdt zich er mee bezig.

  • Wilma says:

    Herkenbaar, want sinds kan het leven erg zwaar voelen. Wat ik echter mis in dit verhaal is de vraag om hulp. We-time is wederkerig. Niet alleen bij de ander dat hij of zij moet zien dat ik het druk heb en dat een handje hulp zou helpen.

  • Tamara Moerkerken says:

    Mooi, heel herkenbaar.

  • Ingrid Verbeek says:

    Mooie tekst en slaat de spijker op zn kop.
    Dankjewel voor het benoemen.

    Als we er met zn allen zo naar kijken worden we weer een samenleving ipv een wereld waar we het gevoel hebben alles alleen te moeten doen. Hele fijne feestdagen gewenst. Groetjes, Ingrid

  • Katie says:

    Wat een mooie tekst. En niet omdat hij zo vreselijk herkenbaar is en dichtbij een pijnlijke realiteit komt. Veeleer omdat hij voor een keertje ook eens een oplossing aanreikt die anders onder de kast blijft liggen.

    • Henriette Esselink says:

      Wauw, helemaal raak. Ik heb alleen het idee dat veel mensen teveel op hun bordje hebben.
      Ben zelf vrijwilliger regiomoeder van een groep moeders van een kind met autisme (mama vita) We komen 1 x per maand bijeen waarbij we delen met elkaar, praktische tips geven en een workshop of iets ontspannend doen. Zou inderdaad eens kunnen kijken of we elkaar praktisch ook kunnen ontlasten. Maar wat ik al zei, we hebben allemaal vaak onze limit al redelijk bereikt met eigen gezin.

  • An Mattheussen says:

    Heel mooi geschreven. Ik begrijp je standpunt helemaal. Toch ligt voor mij de oplossing in jezelf. Zelfzorg wil ook zeggen leiding nemen voor je leven en hulp vragen als je dit nodig hebt of kan gebruiken. Als je wacht tot een ander dit voor je gaat doen, kan je lang wachten. Er is een reden waarom anderen dit niet doen. Ik heb zeld nog laar recent geleerd om hulp te aanvaarden en zelf te vragen. Dat was een heel dingetje. Ik ben ook iemand die vaak te lang doorgaat alvorens rust te nemen, maar als ik mezelf dan rust gun… Herbron ik in no time. Voor mij voelt het eerder als dat je zelf nog niet voor 100 % de zorg voor jezelf opneemt. Wel super krachtig geschreven en leuk om het onderwerp bespreekbaar te maken ?. Veel liefs, An

      • Femke says:

        Hey loves. Ik organiseer candle light momenten waar drukke vrouwen samenkomen om een moment vertroeteld te worden, tot zichzelf te komen. Niet als extra taak, maar als een moment van thuiskomen, je uit te drukken zonder taboos en gezien worden in waar je bent én daarin samen zijn. Het samenzijn blijkt ZO belangrijk. Teveel van ons zijn Moe. Onze tribe zijn armen staan open Ik vertel jullie graag meer. Geef me seintje als je meer info wil. Warmte, ?

    • Lieke says:

      Begin ook eens met minder”moeten” van jezelf. Waarom moet je iets doen? Wat is het ergste dat er gebeurt er als je het niet doet? Leer om “nee” te zeggen en keuzes te maken. Weet je niet hoe je dat doet, zoek dan hulp. Dit kan overigens nogal confronterend zijn, want er wordt je een spiegel voorgehouden. Niet leuk, maar je leert er enorm van.

  • Joelle says:

    Échte zelfzorg is iets dat inderdaad veel verder gaat dan even naar de sauna gaan. Ik schreef er een blog over. https://www.puurnatuuryoga.be/l/zelf-zorg-er-zit-meer-achter-dan-je-denkt/

  • Erna says:

    Volgens mij gaat het beter gaan als er duidelijke afspraken worden gemaakt. Plan in je agenda tijd in voor jezelf… naast je andere musts en to do’s ! 
    Voor mij is het heel belangrijk die ‘me-time’ momenten !!!
    Het ligt gewoon aan jezelf !!! Voel zelf wat je nodig hebt en anders zal je er wel achter komen op een andere manier …
    Warme groet ❤️

  • Liesbet says:

    Wat breng jij mijn gevoelens en gedachten hierover (ook frustraties soms) haarscherp onder woorden.
    Bedankt.

  • Tine Van Den Bruel says:

    Earlier today I read an article about a woman complaining about the message to take care of ourselves, for that to bring more ballast in to her overloaded life. Friends of her had advised her to go to the sauna, to relax. She asked for more help from her peers to survive …
    It might not be a total surprise, but I don’t actually agree with her.
    Not that I don’t agree that help from friends cannot be what would bring her forward … However, doing that is putting part of her responsibility in the shoes of others.
    Self-care doesn’t have to mean another item in her calendar, also it doesn’t have to cost a dime to do it. (It can, but is not necessary ;-))
    My generation is one with an overload on demands from every angle.
    Children are young and need attention and day-care and ….
    Parents might need some help
    We want to build a career …
    And the domestic shores don’t run away either.
    It just is a lot, I agree.
    However, is it all right to do?
    Are we working the career we are brought on this earth for?
    Is it our task to finish this checklist for our parents?
    Do our children really need to be occupied every single minute they are at home?
    Is it really necessary to wash the windows weekly, or will they still become clean, if I only wash them every month?
    Is the thing I put in my calendar for self-care, something that really makes me feel relaxed, or would sit on the coach with a cup of tea do the trick too?
    What if we would all turn our attention inward for just a moment and evaluate everything we do?
    Does a family need the two people in the work-field? Do we need this faraway vacation? Do we need the second car? Do we even need to buy so many presents for underneath the Christmas tree.
    The self-care is about your own limits, and the love you give to yourself. That is something you shouldn’t withhold from yourself. Because, if you don’t take care of yourself, sooner or later, you are going to break. It might end up in stress, job-loss, a broken relationship (with spouse, or even children …) loss of money … Anything is possible.
    That doesn’t mean you have to do it on your own. The solution can be in asking a friend to sit down and have a talk, it can be having a massage at a day-spa, it can be hiring someone for your domestic shores …
    But it is, and always will be vital for your existence.

    • Liesje says:

      Agree. 🙂

    • Elsje says:

      Beste Tine, wat je schrijft is een slag in het gezicht van alleenstaande ouders (lees: veelal moeders). Het is een overpeinzing vanuit het perspectief van een welstellende, geprivilegieerde middenklasse vrouw die geen flauw benul heeft hoe onrealistisch haar kijk op de wereld is voor iemand die amper de eindjes aan elkaar kan knopen, overal alleen voorstaat en daardoor ook nog nauwelijks tijd heeft voor een sociaal leven. Dan gaat het niet over vakanties en teveel spullen of zelfs nog maar één auto. Dan gaat het over overleven en er proberen voor zorgen dat je kind niet het slachtoffer wordt van jouw situatie. Dan gaat het over je uiterste best doen om niet in de marginaliteit terecht te komen en mee te kunnen draaien in de maatschappij. Dan is poetshulp, kinderoppas of een dagje vrijaf simpelweg uitgesloten. Als iemand je dan vertelt dat je voor jezelf moet zorgen, dan kan dat net die ene druppel zijn die je over de rand en in een depressie/burnout of een uitspatting van radeloze woede duwt.
      Hulp leren vragen is zeker belangrijk, maar dan moet je in de eerste plaats al mensen rondom je hebben om hulp aan te vragen of de weg kennen naar officiële instanties die daarvoor kunnen zorgen. En laat dat nu net twee dingen zijn die vaak ontbreken in zo’n situatie.

  • Danielle says:

    Geweldig waar,ik kan me helemaal in vinden in we-time ipv me-time adviezen.

  • Patrick says:

    Helemaal gelezen. Het is wel essentieel dat de persoon die je wilt helpen, deze hulp aanvaard en toelaat. Meestal is er een hardnekkige terughoudendheid uit vrees dat er een tegenprestatie verwacht wordt…

  • els.van.haute says:

    Wijs en waar. Ik voel me ook vaak door vanalles en nog wat een loser. Omdat het lijkt/klinkt alsof er aan alles iets gedaan kan worden en als ge er met blijft zitten dan hebt ge het aan u zelf te danken want ge had er maar iets aan moeten doen.

    Dat is zo voor zelfzorg maar ook voor zo veel meer. De tips die ik kreeg na mijn gewapende overval: in de trant van ‘ge had dit moeten doen’ of ‘waarom deed ge toen niet dat’ waren ferm kut. Ze gaven me een schuldgevoel en bergen schaamte. Op de duur praat ge maar liever niet meer over uw shit die blijft aanslepen.
    Merci moedige Madam om hier wel eens over te praten/schrijven. ‘Het is niet uw schuld’ is ferm deugddoend om te horen.

    • Katrijn Van Bouwel says:

      Oh, hoe frusterend moet dat zijn, de helden aan de kant… zeker na zulk een traumatiserende gebeurtenis. Wat erg dat je dit overkwam, en nog spijtiger dat er daarna niet gewoon steun kwam. Ik denk soms dat mensen het doen omdat ze dan in de illusie kunnen leven dat het hen niet zou overkomen.
      Maar dat is zelfbedrog. Maar het is makkelijker om het op de persoon te steken die het ongeluk had iets mee te maken, dan op een falend, blind en empathieloos systeem, waar ze zelf ook aan onderhevig kunnen zijn.

    • belle says:

      Ik had exact hetzelfde toen ik werd aangereden door een auto. ‘was je zeker niet in fout’ ‘Studenten fietsen ook overal’ ‘het is heel moeilijk als automobilist om alles te zien hoor’ . Moet ik nu echt gaan verdedigen waarom ik het recht had om aangereden te worden? Ik had voorrang en dacht dat de persoon me gezien had, maar wat dan nog. ‘Gaat het nog’, ‘kan ik helpen’ ‘lukt het met die krukken en de verwondingen om je examens te doen’ die opmerkingen zijn mensen echt vergeten.

  • verlindenliesbeth says:

    Lange reactie geschreven die plots verdween :(. Kan het dzt gewoon teveel mensen tegelijk naar adem happen, waardoor het niet meer in hen opkomt ook nog vrijwillig zorg op te nemen voor iemand anders (buiten de onmiddelijke cirkel kinderen-ouders)?

    • Katrijn Van Bouwel says:

      Ik denk dat je gelijk hebt. Ik durf dan ook niet oproepen om elkaar te moéten helpen (het zijn uiteindelijk vaak dezelfden die zorgen, zij die het water aan de lippen voelen herkennen maar al te goed watertrappelende en half verzuipende medemensen). Wel is het een oproep om niets af te wentelen op ‘zorg dan voor jezelf’. Dat jij niet kan helpen, dat is wat het is. (en dat is ook erg), maar luisteren en geen ‘makkelijke oplossingen’ naar voren schuiven is altijd mogelijk. (en dat tweede, zélfs als je geen tijd/energie hebt voor het eerste).

  • melkebekenele says:

    Zelfzorg kan natuurlijk ook zijn dat je je draaglast vermindert en dat doe je niet even vlug, vlug, maar het kan wel.

    • Katrijn Van Bouwel says:

      Absoluut. En in een gesprek met naasten kan je je eigen blinde vlekken zien of even alles overlopen om te zien wat en hoe. Dat anderen je helpen op een rij te krijgen hoe je die vorm van zelfzorg kan realiseren. (ik zeg maar iets, dat je beslist te besparen op X om poetshulp te kunnen betalen, en dat anderen je daarin stimuleren dat dit geen ‘overbodige luxe’ is ofzo). Maar wat niét helpt is de ’taak’ om voor jezelf te zorgen opgelegd krijgen, want dan is het extra draaglast. Zéker als het een manier van zelfzorg is die op geen enkele manier aansluit bij jou ‘wonde’.

    • Ellen says:

      Helemaal eens! 

  • dehaestitia says:

    Mooi geschreven, maar niet altijd eens. 

    • Katrijn Van Bouwel says:

      Dankjewel – laat me gerust weten hoe jij het ziet, nuanceringen en andere standpunten immer welkom.

      • Steven says:

        Daarnaast denk ik dat we ook mogen onszelf oproepen genoeg in de spiegel te kijken en te merken dat wij niet bij zijn van de zonde ‘adviseren, verklaren, diagnose stellen’. En terzelfdertijd maar of zijn met die imperfectie. Zowel bij ons als bij onze omgeving. Meestal zijn de intenties oprecht en liefdevol.

  • Annelies Adam says:

    De woorden die ik niet vond. Dat zijn deze. Dank je wel Katrijn. 

  • beernaertlotte says:

    “Zelfzorg naar voren schuiven als heilige graal is het failliet van een solidaire en warme maatschappij.”

    Ik hou ervan om je schrijven te lezen, je zinnen en woorden. Waarheden om mee te worstelen.

  • hanne.vds says:

    Danku. Danku. Danku.

    Zo herkenbaar. En dat vangnet dat er wel
    Is en die doen in plaats van zeggen, die zijn goud waard.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen