Opinie

Compassie kun je misschien niet leren, geschiedenis wel

Compassie kun je misschien niet leren, geschiedenis wel

Vergeet een “uit de hand gelopen protest” en “geweld dat van vele kanten komt”. Wat er in Charlottesville, Virginia, gebeurde was een geplande rassenrel, aangesticht door haatgroepen die werden aangemoedigd door Donald Trump. De man die vervolgens inreed op een groep tegenbetogers, was niet een “verwarde eenling”, maar een extreemrechtse terrorist.

“Media bias is not just about what they report, it’s also about what they don’t report.” Op 8 augustus retweette Donald Trump deze boodschap, niet wetende dat hij enkele dagen later zijn eigen vooringenomenheid zou laten blijken op dezelfde manier als de “failing, lying media”. Waar Trump er nooit voor terugdeinst om in kapitalen mensen, landen, kranten en bevolkingsgroepen ervan te betichten terroristen of leugenaars te zijn, bleven de twittertirades uit toen zijn eigen achterban een terroristische aanslag pleegde.

Een vage tweet over “geweld van vele kanten” moest verbloemen dat het hier ging om witte extremisten, nationalisten, neonazi’s, aanhangers van de Ku Klux Klan en alt-righters die in Charlottesville betoogden voor het behoud van een standbeeld van Robert E. Lee, een generaal die op zijn beurt weer vocht voor het behoud van de slavernij. Dat lees je goed: deze mensen voelen zich benadeeld omdat een eerbetoon aan iemand die misdaden tegen de mensheid pleegde mogelijk verwijderd wordt. Trumps plotse subtiliteit laat er geen twijfel over bestaan waar zijn loyaliteit ligt – want ook dit zijn het soort “bezorgde, hardwerkende burgers” wiens “stem te lang genegeerd is,” mensen die Trump mee het Witte Huis in stemden en die er zelfs een vertegenwoordiger hebben in de vorm van alt-righter Steve Bannon.

“Als je mensen van kleur niet als mensen beschouwt, is het gemakkelijk om je eigen ‘blanke geschiedenis’ te komen verdedigen.”

America first – het is de boodschap die Trump en de extremisten die in Charlottesville met confederate flags marcheerden met elkaar verbindt. Daarbij worden ze niet gehinderd door compassie, fatsoen of historisch besef. Een van de nationalisten liet de aanwezige pers weten dat hij de straat op was gekomen “om onze blanke geschiedenis te verdedigen”. Dat het land waar hij woont een veel langere geschiedenis kent die niet blank is, dat wordt voor de gelegenheid even vergeten. Dat het vervolgens tot slaaf gemaakte mensen van kleur waren die naar Amerika gehaald werden om onder dwang en gruwelijke omstandigheden te bouwen aan zijn “blanke geschiedenis”, ook dat vergeet hij graag. Als je mensen van kleur niet als mensen beschouwt, is het gemakkelijk om je eigen “blanke geschiedenis” te komen verdedigen alsof het de enige geschiedenis is die er ooit is geweest.

We kunnen Amerikanen met witte puntmutsen die zich bekommeren om het standbeeld van een misdadiger snel als dom en extreem wegzetten. Maar laten we niet vergeten dat er in België ook nog standbeelden en andere aandenkens in het straatbeeld te vinden zijn ter eer en glorie van boegbeelden van het koloniale verleden, zonder dat daar de nodige uitleg bij staat over hun rol in het tot slaaf maken van ontelbare mensen.

Om te voorkomen dat ik net als David Van Reybrouck op mijn kop krijg omdat ik eerst naar het verleden van mijn geboorteland moet kijken (“Ik denk dat deze idioot eens een boek moet schrijven over koning Leopold en Belgisch Congo voordat hij iets roept!”, schreef de Facebook-pagina ‘PVV-op-één’ vorige week nadat Van Reybrouck op de Nederlandse tv over de Nederlandse kolonies sprak), hier een voorbeeld uit Nederland. De meeste Nederlanders – ikzelf tot voor kort incluis – weten bitter weinig over de koloniale geschiedenis van bijvoorbeeld het eiland Bonaire, of hoe dat kolonialisme er vandaag nog doorwerkt.

“Beter historisch besef zou al helpen om mensen bewuster te maken van wat je nu echt verkondigt als je “Nederland weer voor de Nederlanders” zegt.”

Op Bonaire zijn alle grote bedrijven in handen van witte Nederlanders en worden belangrijke overheidsposten ook voornamelijk door witte Nederlanders bekleed. Sinds 10 oktober 2010 is Bonaire een “bijzondere gemeente” van Nederland. Alle Bonairianen zijn Nederlandse staatsburgers, maar hebben niet dezelfde rechten en plichten als Europese Nederlanders. Ze betalen belastingen aan Nederland, maar krijgen er geen gelijkwaardige sociale voorzieningen voor terug. Ze hebben stemrecht, maar hebben geen volksvertegenwoordiger binnen het Nederlandse politieke systeem. Bonaire’s integratie in Nederland is zelfs in strijd met het VN-zelfbeschikkingsrecht. De meeste Nederlanders weten dit niet, noch dat er op Bonaire anti-Nederland protesten plaatsvinden.

Eerlijk gezegd schaam ik me dat ik dit zo lang niet wist. En zo zijn er veel dingen die ik lange tijd niet wist, of het nu over de “gouden eeuw” of het meer recente verleden gaat. Er is een verschil tussen onwetendheid en in naam van de onwetendheid – of het domweg verdraaien van de geschiedenis – racistisch geweld gebruiken, maar toch. Een accuratere weergave van de geschiedenis in schoolboeken, media en musea zou al een pak helpen om mensen bewuster te maken van wat je nu echt verkondigt als je “Nederland weer voor de Nederlanders” of “White lives matter” zegt. Het is niet alleen verwerpelijk, maar ook historisch gezien flauwekul. Compassie kun je misschien niet leren, geschiedenis wel.

Selma leest meer kranten dan gezond is voor een mens. Om dit tijdverdrijf tot nut te maken, schrijft ze elke week een column over iets wat haar opviel in de media.
Foto boven: standbeeld van koning Leopold II op de Troonplaats in België. Koning Leopold II was verantwoordelijk voor de dood van miljoenen Congolezen als gevolg van verminking, executie en uithongering. Beeld via Istock.

Lees ook: “Stel je voor dat deze mensen ooit écht onderdrukt zouden worden”

Schrijf je reactie

1 reactie
  • tstropke says:

    Hoog tijd dat het vak “geschiedenis” meer plaats krijgt in het onderwijs. Maar welke geschiedenis? Wordt die niet steeds herschreven door de overwinnaar?? De hedendaagse onderzoeksjournalistiek helpt ons de “echte” geschiedenis te ontdekken. Dank aan mensen zoals David Van Reybroeck. Herhaalt de geschiedenis zich telkenmale of is het de mens die telkenmale dezelfde fouten maakt?

Selma Franssen is freelance journalist en auteur van 'Vriendschap in tijden van eenzaamheid' (uitgeverij Houtekiet, 2019). Haar werk verscheen onder meer bij Charlie Magazine, OneWorld, De Morgen, De Standaard, The New Statesman, VPRO en Vice. Ze volgde het postgraduaat Internationale Onderzoeksjournalistiek, ontving een beurs van het Fonds Pascal Decroos voor haar werk en presenteert journalistieke lezingenreeks 'Moeilijke Dingen Makkelijk Uitgelegd'.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen