Opinie

Zet de bullshitfilter aan

Een kritische geest is ons wapen tegen de machteloosheid

Zet de bullshitfilter aan

Het is een emotionele tijd. Ik ben al tien dagen misselijk van de Amerikaanse verkiezingsuitslag en al het nieuws dat erop volgde. Ik voel me machteloos en bang. En het zal er niet beter op worden, vrees ik. Dat misselijkmakend besef maakt dat ik eigenlijk niets liever zou willen dan me een paar maanden terugtrekken in een berghut, zonder telefoon of internet. Gewoon mijn lief en ik, twee kluizenaars die doen alsof de hele wereld en alle bijbehorende miserie niet bestaat. Hopend dat alle ellende opgelost is tegen dat we besluiten om weer uit ons isolement te stappen.

Ik hoor hetzelfde verlangen in mijn omgeving: vrienden die zeggen dat ze het nieuws even niet meer kunnen volgen omdat het zó verontrustend is. Het is een opmerking die ik al vaak heb gehoord: kop in het zand, “want we kunnen er toch niks aan doen.” Of het nu gaat over de verkiezing van een racistische narcist in de VS, de duizenden kinderen die omkomen door clusterbommen in Syrië of het gebakkelei over de pensioenleeftijd op Belgische bodem. Maar hoe verleidelijk die struisvogelpolitiek ook klinkt, het is het allerlaatste dat we mogen doen.

Geen excuses

We hebben het voorrecht in een informatietijdperk te leven. Informatie is nog nooit zo makkelijk toegankelijk geweest. Er zijn talloze informatiekanalen en gratis nieuwssites en met onze smartphone hebben we al het wereldnieuws altijd en overal letterlijk bij de hand.

In deze tijd hebben we geen excuus om niet geïnformeerd te zijn. We moeten weten wat er in de wereld gebeurt en in onze nabije omgeving leeft. Het is onze plicht om gefundeerde meningen te kunnen vormen, om te weten waar het met de samenleving naartoe gaat, om voor onszelf uit te maken hoe we daar tegenover staan en of we daar iets aan willen veranderen.

info3

Yes we can!

Want we kunnen wel een verschil maken. Al is het maar door onze stem op verkiezingsdag, door een bijdrage aan een goed doel waar we echt in geloven, door onze mening te geven in een discussie en andersgezinden misschien een ander perspectief te bieden. Kennis is macht, zelfs al uit zich dat maar in relatief kleine dingen. Het is het verschil tussen ja of nee kunnen zeggen of noodgedwongen moeten meelopen met de massa.

Pas op voor clickbait

Die overload aan informatie heeft ook een keerzijde. Het internet wordt overspoeld door fake nieuwssites die valse informatie verspreiden in halfslachtige clickbaitartikels, die dan massaal gedeeld worden op Facebook. Stukken die vol met fouten en vaak zelfs flagrante leugens staan, maar pretenderen echt nieuws te brengen. We worden om de oren geslagen met zoveel ‘informatie’ dat feit en fictie soms nog moeilijk van elkaar te onderscheiden zijn.

Zet de bullshitfilter aan

We moeten kritisch zijn. Een simpele bronnencheck brengt ons al heel ver. Elk betrouwbaar medium vermeldt de bron van zijn informatie. Geen bronvermelding voor de feiten, cijfers en quotes in het artikel? Verticaal klasseren dan maar. En googlen, googlen, googlen.

Als we de moeite zouden nemen om het artikel helemaal te lezen, zouden we alle bullshit er vaak al snel kunnen uitfilteren.

We leven in een tijd waarin alles vluchtig is en snel moet gaan. Dus we posten snel een artikel op Facebook terwijl we alleen de titel en de intro hebben gelezen. Maar als we de moeite zouden nemen om het artikel helemaal te lezen, zouden we alle bullshit er vaak al snel kunnen uitfilteren.

Vorige week belandde ik in een Facebookruzie omdat ik iemand erop durfde te wijzen dat het artikel dat ze postte een clickbaitstuk was, afkomstig van een zeer rechtse site die zich voordoet als nieuwsmedium. Na een korte bronnencheck ontdekte ik dat de vermelde ‘bron’ helemaal niet bestond. Het werd een gepolariseerde discussie, waarbij ik als ‘linkse rat’ het verwijt kreeg dat ik het alleen maar zou geloven als het van de linkse media kwam. Terwijl dat nu net mijn punt was: we moeten op zoek gaan naar de waarheid. Alles wat overduidelijk in eender welke richting bevooroordeeld is, brengt dat niet.

info2

Geen kans voor het populisme

Zouden de verkiezingen in de VS anders gelopen zijn als iedereen – langs beide zijden – grondig geïnformeerd was geweest? Ik durf het te hopen. Maar de verkiezingen zijn voorbij en de uitslag onomkeerbaar. Nu kunnen we enkel nog zorgen dat zoiets nooit meer opnieuw gebeurt. We moeten vermijden dat het populisme het kan winnen van feiten en redelijke argumenten.

En dat kan, als we allemaal zorgen dat we geïnformeerd zijn. Informatie is ons wapen tegen de machteloosheid, tegen het populisme, tegen al wie denkt te kunnen profiteren van ‘de domme massa’ of er baat bij heeft dat we ‘niet beter weten’. De informatie ligt voor het grijpen. Het is gewoon een kwestie van kritisch te zijn. En dat zullen we.

We zijn het aan onszelf verschuldigd dat we onze eigen mening kunnen vormen. Of die nu mainstream is of er volledig tegenin gaat, zolang ze gefundeerd is, is ze waardevol.

 

Illustraties: Istock

Schrijf je reactie

1 reactie

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen