Interview

Carolyn Steel: “Goedkoop eten bestaat niet”

Carolyn Steel: “Goedkoop eten bestaat niet”

In een stad ter grootte van Londen worden dagelijks 30 miljoen maaltijden geserveerd. Maar waar komt al dat eten vandaan? Redactrice Elizabeth sprak met architecte Carolyn Steel. Steel schreef het boek ‘The Hungry City’. Het gaat over een alledaags wonder: de manier waarop eten op ons bord belandt. In het eerste deel kon je lezen hoe onze steden nu gevoed worden en waarom dat anders moet. Deel 2: kan biologische landbouw ons redden?

Carolyn, je zegt dat het industriële voedselsysteem de wereld niet kan voeden, want dat systeem is onze planeet aantoonbaar aan het verwoesten. Kan biologische landbouw ons redden?
“Ik geloof dat we de wereld kunnen voeden met biologische landbouw. Ik zeg niet dat we geen technologie mogen gebruiken. Maar het letterlijk vervangen van de natuurlijke grond door een kunstmatige cocktail, zoals we nu doen, is een niet-duurzame manier om onszelf te voeden. We moeten terug naar een landbouwmethode die de bodem voedt. Gewasrotatie en gemengde landbouw, permacultuur en agroforestry zijn goede oplossingen. Agroforestry combineert de voordelen van bosbouw met de voordelen van agricultuur. Het zijn velden tussen stroken bos. De bomen geven vocht- en windbescherming aan de gewassen die op deze velden groeien.

Er bestaan veel succesvolle modellen en dat weten we, maar we passen ze niet toe. De reden is dat de economische modellen die ontstaan zijn, een illusie van goedkoop voedsel creëren. En goedkoop voedsel is wat industriële landbouw de wereld heeft gegeven. Maar goedkoop voedsel bestaat niet.”

Biologische appelboomgaard

Wat is het probleem met goedkoop voedsel?
“Mensen zijn gewend geraakt aan goedkoop voedsel. Wanneer je denkt dat je goedkoop voedsel koopt, koop je eigenlijk voedsel dat mensen, dieren of de planeet schaadt. De echte prijs van goedkoop voedsel is veel hoger dan we denken. We moeten de ware kost van eten doorrekenen. Eten is eigenlijk duur en moeilijk te produceren.

Er is een nieuwe voedselbeweging ontstaan, die vindt dat het tijdperk van de voedselindustrie voorbij is.

Bovendien betalen we wel degelijk een prijs door goedkoop voedsel te produceren en kopen: obesitas, vervuiling, verlies van biodiversiteit, ontbossing… Het is tijd voor radicale verandering. We moeten onszelf anders gaan voeden. Dit is fundamenteel voor alles wat er goed is in het leven, maar ook om te kunnen overleven.”

Wie gaat er iets doen aan ons voedselprobleem?
“Het zijn de overheden die moeten ingrijpen in het voedingssysteem. Ook al zijn onze overheden en de voedingsindustrie zo nauw verweven geraakt, omdat overheden van de industriële voedingssystemen afhankelijk zijn geworden om de bevolking te voeden. Maar wie gaat er tegen de overheden zeggen dat we zo niet verder kunnen? Dat moet van de burgers komen. Er is een nieuwe voedselbeweging ontstaan, een groep mensen wereldwijd die vindt dat het tijdperk van de voedselindustrie voorbij is. Wat we nodig hebben is actie en internationale overeenkomsten. Dit zou moeten samengaan met gesprekken over klimaatverandering.”

Scharrelkippen op een bio boerderij

Kunnen we de manier waarop we onszelf voeden veranderen?
“Verandering brengen in de manier waarop we onszelf voeden hoeft niet verschrikkelijk te zijn. Dat is net de ironie; als we veranderen, kunnen we een beter leven creëren voor meer mensen. Voedsel is een geweldige werkgever. Het is de beste werkgever ter wereld. Werken in de voedingssector en zorgen dat mensen eten hebben, zou een eervol beroep moeten zijn waar werknemers voldoening uit halen. We zien dit in het Westen bij de boerenmarkten en artisanale voedselproducenten. Deze boeren zijn trots op hun product en hun klanten zijn ook echt bereid om te betalen voor lekker en goed voedsel.”

Wat is goed voedsel, wat is slecht voedsel?
“Goed voedsel voedt ons en voedt de planeet, slecht voedsel vernietigt ons en vernietigt de planeet. Goed voedsel is voedzaam, lekker, vervuilt niet, vernietig onze planeet niet, creëert geen verlies van biodiversiteit, vernietigt geen ecosystemen, is billijk (de mensen die het produceren worden naar behoren betaald), het wordt gelijk verdeeld, klanten kunnen het zich veroorloven. Nadenken over wat goed voedsel is, dwingt ons om veel grotere vragen te stellen over de maatschappij in het algemeen.

Voor het eerst in de geschiedenis zijn er mensen die overgewicht hebben, maar tegelijkertijd ook ondervoed zijn.

Globaal genomen is op grote schaal geproduceerd industrieel voedsel slecht. Op kleine schaal geproduceerd artisanaal, biologisch voedsel is goed. En natuurlijk zitten daar veel niveaus tussenin, maar die verkennen we niet omdat we daar onvoldoende aandacht voor hebben.

Door de komst van industrieel voedsel hebben arme mensen minder toegang tot goed voedsel. Arme mensen in steden leven namelijk vaak in voedselwoestijnen: plaatsen waar je bijna een kilometer moet wandelen om toegang tot vers voedsel te krijgen. Dus mensen daar leven van bewerkt voedsel: chocolade, chips en cola, de voedselgroepen die je makkelijk koopt in een tankstation. Voor het eerste in de geschiedenis zijn er daardoor mensen die overgewicht hebben, maar tegelijkertijd ook ondervoed zijn.”

Pluktuin op een dakterras in de stad

Wat is Sitopia?
“Dat is een woord dat ik bedacht heb. Ik las veel over utopische ideeën en merkte dat het vaak over eten ging. In het bijzonder over landbouw en gemeenschappelijke maaltijden, maar zelden over het opslaan van voedsel, of het niet verspillen ervan. Maar het gaat zelden over het totaalplaatje. Een voedselutopie die over de volledige keten gaat.

Utopia betekent goede plaats of geen plaats, van het Griekse eu (goed) of ou (geen plaats) + topos (plaats).

Sitopia betekent voedselplaats, van het Griekse sitos (voedsel) + topos (plaats). We leven in Sitopia, maar in een willekeurig Sitopia. Het is redelijk random zo gegroeid, omdat we ons er niet bewust van waren hoe bepalend voedsel is voor onze levens. Als we ons daar bewust van zouden worden, kunnen we dingen zoveel beter vormgeven. Sitopia is mijn manier van zeggen ‘laat ons leren de wereld door de lens van voedsel te bezien, en op die manier de wereld opnieuw weloverwogen vormgeven’.

Het goede nieuws is dat we al in Sitopia leven en met een reeks kleine veranderingen een groot verschil kunnen maken.

We moeten een voedingssysteem creëren waardoor iedereen goed kan eten. Dat is mijn nieuwe definitie van een goede maatschappij. Als iedereen goed kan eten, heb je een goede maatschappij. Dat is ook wat Sitopia is: een plaats waar iedereen goed eet. De inwoners begrijpen hun voedsel en waarderen het daarom ook. De maatschappij als geheel schat voedsel op waarde, net als de overheid. De bodem is gezonder en de mensen zijn gezonder. Andere dier- en plantensoorten worden er gerespecteerd en leven er naast elkaar. Dat is wat mij betreft Sitopia.

Het goede nieuws is dat we al in Sitopia leven en dat we met een reeks kleine veranderingen een groot verschil kunnen maken. Als we ons denken en handelen aanpassen doordat we de maatschappij aan de hand van voedsel gaan bekijken, dan maken we een directe impact en dat is heel spannend.”

Carolyn Steel tijdens haar TED Talk How food shapes our city

Carolyn Steel is een award-winnende architect, schrijver en lector. Haar werk focust op het dagelijkse leven in steden en de rol die voedsel daarin speelt. Ze heeft succesvolle design units gerund aan de London School of Economics, de London Metropolitan University en de Cambridge University, waar haar lezingen over ‘Voedsel en de stad’ vast onderdeel zijn van de architectuuropleiding. In 1995-6 deed ze voor de Club van Rome onderzoek deed naar de wereldse orde van de stad. Haar eerste boek, Hungry City: How Food Shapes Our Lives, werd gepubliceerd in 2008, en won de Royal Society of Literature Jerwood Award voor non-fictie. Ze werkt aan haar tweede boek waarin ze via eten probeert te ontdekken wat een goed leven is. 

 

Foto: Istock

Schrijf je reactie

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen