Burn-out Bingo

Burn-out bingo: ik moet doen wat van mij verwacht wordt

en spring pas als de rest het doet

Burn-out bingo: ik moet doen wat van mij verwacht wordt

Een paar cijfers uit recent onderzoek: een op acht werknemers denkt binnen een jaar op te branden. De helft van de Vlaamse werknemers verwacht ooit een burn-out te krijgen. Het aantal dertigers dat met een burn-out thuis zit, is in vijf jaar verdubbeld. Burn- en bore-out, de kans is groot dat je er (indirect) mee te maken krijgt. Met Burn-out Bingo binden we de strijd aan met het stemmetje dat je tegenhoudt om de sprong naar een betekenisvolle job te wagen. Daarnaast posten we elke week een artikel dat meer inzicht geeft in wat dat stemmetje nu eigenlijk zegt. Deze week: ik moet doen wat van mij verwacht wordt.


Hoe vaak laten we beslissingen niet afhangen van wat de kudde doet, of van wat anderen van ons verwachten (of beter: wat wij verwachten dat anderen van ons verwachten)? “Als je doet wat je doet in de eerste plaats omdat je het gevoel hebt dat je het moet doen, heeft dat een impact op je welzijn, maar ook de kwaliteit van het werk dat je levert,” zegt Arnoud Raskin, die een mobiele school begon voor straatkinderen.

“Als je een groep mensen naar de lucht ziet staren, dan is de kans groot dat je hetzelfde doet.”

In plaats van, zoals de meeste mensen doen, voor financiële zekerheid te kiezen of te denken dat het niet aan hem is dit probleem op te lossen, besloot Raskin zich er niet bij neer te leggen dat er nog altijd kinderen op straat leven. “Het kan toch niet zijn dat wij als beschaving, als mensen, er niet in slagen om onze eigen kinderen niet voldoende opportuniteiten te geven, degelijke voeding te geven, gezondheidszorg te bieden?” vroeg hij zich af.

Waarom is iemand als Arnoud Raskin eigenlijk een uitzondering en wagen de meeste mensen de sprong naar betekenisvol werk niet, terwijl ze dat wel zouden willen? In het boek The Art of Thinking Clearly, dat wil laten zien dat onze vaste denkpatronen niet per se het beste voor ons zijn, legt Rolf Dobelli uit hoe we kunnen omgaan met groepsdruk die ons tegenhoudt afwijkende keuzes te maken. Hij legt het mechanisme als volgt uit: als je onderweg bent naar huis en op de hoek van de straat een groep mensen naar de lucht ziet staren, dan is de kans groot dat je blijft stilstaan en hetzelfde doet. Op dat moment is social proof aan het werk. Het is ons geloof dat we op de juiste manier handelen als we hetzelfde doen als andere mensen. Soms is dat zo, maar lang niet altijd. En bovendien zorgt dit gedrag ervoor dat we andere interessante mogelijkheden uitsluiten.

Kansloos kuddegdrag

Psycholoog Solomon Asch onderzocht het fenomeen al eens in de jaren 50. Deelnemers in zijn onderzoek kregen telkens een kaart waarop een lijn stond. Vervolgens kregen de deelnemers een tweede kaart waarop drie lijnen stonden, gemarkeerd met de letters a, b en c. De deelnemers moesten vervolgens aanduiden welke lijn op het tweede kaartje overeenkwam met de lijn op het eerste kaartje. Aanvankelijk hadden de proefpersonen geen enkele moeite met het experiment, aangezien het niet moeilijk was het goede antwoord te geven. De andere proefpersonen in dezelfde ruimte gaven bovendien hetzelfde antwoord. Daarna echter begonnen de andere “deelnemers” (in werkelijkheid collega’s van Asch) allemaal hetzelfde, verkeerde antwoord te geven. Solomon Asch had verwacht dat de meerderheid van de mensen zich niet zou laten beïnvloeden om ook het overduidelijk niet-correcte antwoord te geven. De resultaten wezen echter uit dat een alarmerend aantal deelnemers toch het verkeerde antwoord gaf en daarmee de groep volgde in plaats van hun eigen verstand.

“Hoe komt het dat we geneigd zijn de groep te volgen, tegen alle logica in?”

Hoe komt het dat we geneigd zijn de groep te volgen, tegen alle logica in? De verklaring is te vinden in de tijd van jagers en verzamelaars. Toen was aanpassen aan de groep essentieel om te overleven. Als je met stamgenoten aan het jagen was en iedereen het ineens op een lopen zette, bleef je niet staan en kijken wat er aan de hand was, want dat was een garantie om opgegeten te worden door een leeuw.  Bovendien waren degenen die geneigd waren anders te denken dan de groep al uitgestorven en konden hun eigenwijze genen niet doorgeven aan de volgende generatie. Dit soort groepsgedrag zit zo diep in ons verankerd dat we het nog steeds toepassen, maar eigenlijk is het helemaal niet meer nodig.

Niets doen omdat anderen niets doen

De reclame-industrie maakt gretig gebruik van onze gevoeligheid voor social proof. Denk aan beauty producten of producten die geen duidelijk voordeel hebben: we kopen ze soms toch omdat we voortdurend (beroemde) mensen te zien krijgen die de producten gebruiken en zeggen dat ze werken. Hetzelfde geldt voor mode, waarbij we kopen wat er “in de mode is”, ofwel wat veel anderen kopen.

“Wat is het ergste dat je kan overkomen, behalve dat je de wereld misschien een beetje beter maakt?”

Hetzelfde mechanisme kan ons ook aanzetten om niets te doen. In 1968 deden John Darley en Bibb Latane een experiment dat onderzocht hoe mensen reageren op de gedeelde verantwoordelijkheid die ontstaat wanneer men in een groep is. Ze lieten deelnemers in een wachtkamer wachten en een korte vragenlijst invullen. Zonder dat de deelnemer daarvan op de hoogte was, lieten ze alarmerende dingen gebeuren in de omgeving. Er kwam bijvoorbeeld rook de kamer binnen of een andere deelnemer kreeg ineens een epileptische aanval. Hoe snel de deelnemers ingrepen in zo’n situatie, leek sterk af te hangen van het aantal andere mensen in de kamer. Deelnemers die alleen waren, kwamen redelijk snel in actie. Als er andere deelnemers in de ruimte waren die niets deden in een verontrustende situatie, dan bleven de proefpersonen ook passief. Het idee dat anderen ook niets deden, leek hen gerust te stellen en te denken dat het allemaal niet zo ernstig was. Ingrijpen leek niet langer nodig.

Is dat niet ook vaak hoe we denken over klimaatverandering en andere problemen van onze tijd? In plaats van net als zoveel andere mensen passief te blijven, kun je ook out of the box denken en wel iets ondernemen. Wat is het ergste dat je kan overkomen, behalve dat je de wereld misschien een beetje beter maakt? Je wordt alvast niet opgegeten door een leeuw, dat is zeker.

Denk jij ook dat je moet doen wat er van je verwacht wordt? Speel de Burn-out Bingo
Lees hier alle reportages over Burn-Out Bingo
De komende weken zullen we elke week een artikel publiceren dat meer inzicht geeft in de stemmetjes in je hoofd die je weerhouden van zinvol werk. Speel ook Burn-out Bingo: een videoboard waarin inspirerende mensen je helpen ontdekken hoe je zelf de wereld van morgen een beetje beter kunt maken dan vandaag. Volg ons via Facebook en Twitter of schrijf je in op onze nieuwsbrief en blijf op de hoogte!
Meer info: www.zwijgenisgeenoptie.be
Foto’s: Istock
De Burn-out Bingo reeks kwam tot stand met steun van een projectsubsidie Mediabeleid van het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media, Afdeling Cultuur en Media

Schrijf je reactie

4 reacties
  • Suleika says:

    En hier zit ik dan midden in de blok dit artikel te lezen.
    Ik zit nu in mijn eerste bachelor aan de universiteit en al heel mijn leven heb ik gewoon gedaan wat er van mij verwacht wordt of wat er mij aangeraden wordt.
    Godverdomme 19 jaar oud, nul werkervaring of enige vorm van een carrière en al denken dat je een burn-out hebt.
    “Maar je bent nog jong en je kan nog altijd doen wat je wilt”, maar ik weet niet wat ik wil en door de voortdurende stress heb ik het gevoel dat er een soort tijdsdruk boven mijn hoofd hangt.
    Op middelbare scholen promoten ze een sabbatjaar niet, ze promoten de tijd nemen om jezelf te leren kennen niet.
    En hier zit ik dan, gewoon vast.

    • Magaly says:

      Ik ben op een boogscheut van 27 en zit ook in de blok. Master handelswetenschappen. Mijn derde diploma. Na de eerste vier jaar journalistiek te doen na mijn 18 met enorme tegenzin, maar beetje van thuis uit gepusht. Ik wist ook totaal niet wat ik wou. Ik ben dan maar twee seizoenen voor Jetair gaan werken als animatrice in het buitenland. Wist ik daarna perfect wat ik wou doen, neen, maar wel al een pak meer dan daarvoor.

      Ik kan een ‘sabbatjaar’ enkel aanraden. Vis uit wat jij wil! Ga even met de studentenbegeleiding praten, zie wat mogelijk is, dan heb je al een idee. Tegen de stroom inzwemmen is moeilijk, maar pas toen ik op dat eiland in Kreta zat voelde ik hoe bevrijdend het kan zijn.

      Succes!!

    • Silvia says:

      Je hebt geen burn-out. Burn-out is een ernstige aandoening. Niet elk spoor van twijfel over je professionele leven is een burn-out.

      De eerste stap naar een zinvolle job is stoppen met anderen de schuld geven (de school!) en je leven in handen nemen. Je bent 19 nu, volwassen dus. Ga eens met de studentenbegeleiding praten. Maar vooral: niet te veel denken, doen! Probeer dingen uit en kijk wat je ligt. En zie het zo: je krijgt van de maatschappij sowieso een goedkope en goede hogere opleiding. Het komt sowieso wel in orde met jou.

      Succes met de blok!

    • Cicero says:

      Dag Suleika,

      Ik herken wat je vertelt. Ook ik heb lang hetzelfde gevoel gehad, al ben ik inmiddels 31 jaar. Ik heb voor mezelf afgelopen tijd een aantal radicale keuzes gemaakt. Keuzes die mij in de richting brengen van wie ik ben en wat ik wil in het leven. Dit zijn zeker niet de keuzes die mijn omgeving voor mij aanraadt, maar het zijn wel keuzes die me deugd doen.
      Het is een stuk springen en loslaten van verwachtingen van anderen. Mijn ervaring is dat ik weet dat het leven me op het juiste moment de juiste zaken aanreikt.

      Groetjes en succes!

Zwijgen is geen optie maakt interviews met mensen voor wie zwijgen geen optie is. Engagement is voor hen geen hobby maar staat centraal in hun leven. Ze worden geportretteerd als inspiratie, om te ontdekken hoe we zelf de wereld van morgen een beetje beter kunnen maken dan vandaag. Zwijgen is geen optie is een project van Weddingstreet Media.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen