Longread

De impact van een president zonder piemel

De impact van een president zonder piemel

Voor de eerste keer in de geschiedenis heeft een vrouw een grote kans om president van Amerika te worden en aan het hoofd te staan van een van de grootste wereldmachten. Een mijlpaal die gevierd zou moeten worden, zeker als je weet dat vrouwen 100 jaar geleden niet eens mochten stemmen. Toch is er minder vreugde dan verwacht. Hillary Clintons verleden als Minister van Buitenlandse Zaken is niet onbesproken en haar berekenende uitstraling zorgt voor weinig sympathie bij het grote publiek. Hillary is na Trump de meest onpopulaire presidentskandidate ooit. In mijn Twitter- en Facebookfeed zie ik tegenwoordig meer haatcomments opduiken over ‘Killary’ dan over haar rivaal Trump. Waarom wordt deze vrouw zo gehaat en hoe belangrijk is het dat ze – ondanks die haat – vandaag toch op deze positie staat?

Ik ben geen politicologe, noch een Amerika-kenner. Dit artikel is dus in geen geval een uiteenzetting over Hillary’s optreden in Libië of Haïti, noch een doorlichting van het Amerikaanse kiessysteem, dat laat ik aan andere mensen over. Waar ik wel verstand van heb, is beeldvorming in de media en vrouwenrechten. In het licht daarvan wil ik stilstaan bij wat voor impact het mogelijke presidentschap van Hillary Clinton kan hebben voor ons allemaal.

De laatste maanden volgde ik de voorverkiezingen in de States geboeid. Mijn favoriete kandidaat was Bernie Sanders, die jammer genoeg afviel (of misschien eerder buitenspel werd gezet). De driftige-kleuter-in-het-lichaam-van-een-man Donald Trump werd verkozen als Republikeinse kandidaat. En vorige week werd Hillary Clinton uiteindelijk aangesteld als Democratische kandidate.

Pas bij de beelden van Clintons nominatie besefte ik wat voor een big deal dit moment eigenlijk was voor alle vrouwen ter wereld.

#GurlIguessImWithHer tweette een aantal mensen vertwijfeld, en dat vertaalde voor een groot deel hoe ik me voelde over haar nominatie. Tot ik de beelden zag van de conventie en ik ineens zat te snotteren bij een filmpje van een 102-jarige vrouw, die ooit zelf niet eens mocht stemmen, en nu luid en trots haar nominatie voor Hillary Clinton doorgaf. Pas toen besefte ik wat voor een big deal dit moment eigenlijk was voor alle vrouwen ter wereld.

Uiteraard zou het vanzelfsprekend moeten zijn dat vrouwen ook president kunnen worden. En natuurlijk moet een president verkozen worden op zijn of haar capaciteiten en niet omwille van zijn of haar geslachtsdelen. Maar, let’s face it, zo is het vandaag nog steeds niet. Slechts 10% van alle staatsleiders in de wereld is een vrouw. Zoals dit artikel duidelijk maakt, is het verre van makkelijk om als vrouw als president verkozen te worden en vooral om vervolgens enkele jaren aan de macht te blijven.

Op Facebook las ik een comment van een blanke man die zei: “Eerst een zwarte president, nu een vrouw. What’s next, een rolstoelpatiënt?” Vrouwen worden nog steeds als een minderheid beschouwd terwijl ze – hallo! – 51% van de wereldbevolking uitmaken. En dat komt omdat we nog te vaak moeten horen en zien dat vrouwen niet thuishoren in leidinggevende functies.

We zitten in Turkije met een president die al jaren zegt dat vrouwen op de werkvloer niet voor vol mogen worden aanzien vanwege hun ‘delicate natuur’ en dat vrouwen die geen kinderen hebben ‘deficient and incomplete’ zijn. Ondertussen ging zijn aanvraag om lid te worden van de EU gewoon door. Minor details, die vrouwenrechten, toch?

Wat de katholieke Kerk eigenlijk zegt tegen miljoenen mensen is dit: vrouwen horen geen leiders te zijn.

Ook is het in de katholieke Kerk nog steeds verboden voor vrouwen om een gemeenschap te leiden. Dit is een instituut dat een mens- en wereldbeeld uitdraagt aan miljoenen mensen. Wat zij zeggen is eigenlijk: vrouwen horen geen leiders te zijn. Ze horen niet thuis op de stoel van priester, laat staan die van bisschop of paus. Er wordt momenteel gepraat om het priesterschap open te stellen voor vrouwen maar zolang dit niet effectief gebeurt, blijft de ongelijkheid geïnstitutionaliseerd worden op grote schaal.

someday-a-woman-will-be-president-t-shirt-banned-walmart

Beeld via Etsy

In 1995 nog werd er bij Walmart, een van de grootste supermarktketens van Amerika, een T-shirt uit de rekken gehaald omdat het opschrift ervan zou indruisen tegen ‘family values’. Op het T-shirt stond een cartoon van een meisje dat zei: “Someday a woman will be president.” Dit gebeurde slechts 21 jaar geleden in een natie die trots is op haar democratische waarden en vrijheid.

Dus nee, het is allesbehalve evident dat er nu een vrouw op de positie staat die Hillary Clinton inneemt. Het is jammer dat zo’n moment wordt overschaduwd door de schandalen die haar achtervolgen. Maar qua beeldvorming en breuk met het verleden is het belangrijk dat zij daar staat. Zo zonder piemel. Met borsten. In een pantsuit.

Qua beeldvorming en breuk met het verleden is het belangrijk dat zij daar staat. Zo zonder piemel. Met borsten. In een pantsuit.

Laat ik het vergelijken met een aantal voorbeelden uit de populaire cultuur. In Game Of Thrones vertellen badass dames als Daenerys en Queen Cersei mij dat een vrouw meer is dan een moeder of love interest. Ze vertellen me dat er plaats is voor een vrouw, daar op de Ijzeren Troon. En ook al is Queen Cersei een koud, kil en corrupt mens, haar plaats in de serie is belangrijk. Idem voor House of Cards. De serie was niet half zo goed geweest als er niet zoveel topdames zich van hun goede en slechte kant lieten zien. Claire Underwood is daarin geen haar beter dan haar machtsgeile man Frank Underwood, maar oh boy wat is het fijn om eindelijk een vrouw een andere rol te zien spelen dan die van moeder of liefje van het mannelijke hoofdpersonage.

Want maak je vooral geen illusies: vrouwen zijn niet beter, intelligenter of minder vatbaar voor corruptie dan mannen. Vrouwen en mannen lijken meer op elkaar dan de media en de reclame ons willen doen geloven. In leidinggevende functies leggen ze hoogstens andere accenten of hanteren ze een andere aanpak in communicatie of people management. Er valt over te discussiëren of vrouwen meer aan the greater good of de gemeenschap denken dan mannen. Vrouwen zullen goede dingen verwezenlijken, maar zich, net als hun mannelijke collega’s, jammer genoeg ook schuldig maken aan minder mooie praktijken. Zelfs de ultra sympathieke Barack Obama stemde ooit voor het bedenkelijke TTIP verdrag.

Onderzoek wijst echter uit dat vrouwen in leidinggevende functies veel harder veroordeeld worden dan hun mannelijke collega’s voor exact dezelfde fouten. Vandaag moet de meest gekwalificeerde presidentskandidaat ooit (V) het opnemen tegen de minst gekwalificeerde kandidaat ooit (M). “Let’s hope she doesn’t get lipstick on her teeth or it’s all over” grapt politiek commentator Samantha Bee. Een andere verklaring voor de hardnekkige haat tegenover Hillary zou kunnen zijn dat mensen van dingen houden die voorspelbaar en typisch zijn. Een vrouw die lief is en veel glimlacht, is herkenbaar en vertrouwd. Een vrouw die berekend en ambitieus is, is een beeld dat we niet vertrouwen.

De communities met vrouwelijke leiders bekeken alle andere vrouwen op een fundamenteel andere manier.

In dit artikel in Vox vertelt journaliste Sarah Kliff waarom het zo belangrijk is dat vrouwen dit systeem doorbreken. Uit een studie uit 2012 blijkt dat de rollen die vrouwen innemen ontzettend veel impact hebben op de manier waarop alle andere vrouwen in de gemeenschap bekeken worden. In een aantal steden in India werden een aantal leidinggevende functies aan vrouwen gegeven. Zo vergeleken de onderzoekers gedurende een aantal jaren de steden waarin meisjes met en zonder vrouwelijke leidersfiguren opgroeiden. De communities met vrouwelijke leiders bekeken alle andere vrouwen op een fundamenteel andere manier. Ouders begonnen andere verwachtingen te krijgen van hun dochters. Jonge meisjes spendeerden minder tijd aan huishoudelijke taken en de kloof in onderwijskundige verworvenheden tussen jongens en meisjes werd volledig gedicht. Of zoals Hillary het zei in haar acceptance speech: “When any barrier falls in America it clears the way for everyone.

Als je weet dat de president van Amerika ontzettend vaak in beeld komt over de hele wereld, bedenk dan wat een impact dit zou kunnen hebben op jonge vrouwen wereldwijd die eindelijk met hun eigen ogen zien dat de functie van president ook voor hen toegankelijk is. Dat dit geen fictie of droom meer is maar een realiteit als een andere. Vrouwen als Cristina Fernandez de Kirchner en Dilma Rousseff gingen Hillary in Zuid-Amerika al voor met hun presidentschap. Maar wat als de ‘leider van het Vrije Westen’ een vrouw was?

You can’t be what you can’t see”, zei Sheryl Sandberg al. Vroeg je 20 jaar geleden aan een zwarte tienerjongen wat hij later zou willen worden, zou president waarschijnlijk niet in hem zou zijn opgekomen. Maar vraag het nu en de kans is groter dat hij denkt dat hij even veel kans heeft op het presidentschap als zijn blanke vriend. Omdat hij het heeft zien gebeuren. Het presidentschap behoort ook hem toe. Dit betekent enorm veel voor de eigenwaarde van bevolkingsgroepen die nog niet zo lang geleden als tweederangsburgers werden behandeld.

Een zwarte jongen gelooft nu dat hij evenveel kans heeft op het presidentschap als zijn blanke vriend. Omdat hij het heeft zien gebeuren. Het presidentschap behoort ook hem toe.

Wie nog steeds beweert dat het geslacht van een presidentskandidaat een verwaarloosbaar aspect is in deze verkiezingen, maak even deze denkoefening: Wat als Trump een vrouw was geweest en Clinton een man?

Een moeilijke oefening, want het is quasi ondenkbaar dat een vrouw met zo weinig kwalificaties die zo veel onzin uitspuwt als Trump getolereerd zou worden als presidentskandidaat. Meer nog: haar geslacht zou worden ingeroepen als reden voor die domheid en onkunde: “Zie je wel, het is weer een vrouw! Vrouwen kennen niks van politiek!” Een van de redenen waarom Trump vandaag kans maakt op het presidentschap is omdat hij een blanke man is, die met veel meer wegkomt dan een zwarte man of een vrouw.

En wat als Hillary een man was geweest? Wel, dat kunnen we ons al makkelijker voorstellen. Haar man Bill was een vrij populaire president, ook al werd hij door verschillende vrouwen beschuldigd van aanranding en verkrachting nog voor hij president werd. En ook al had hij een buitenechtelijke relatie met een stagiaire waarover hij live op televisie loog tegen miljoenen mensen. Dat alles werd en wordt hem minder kwalijk genomen dan de dingen waarvoor Hillary Clinton nu hartsgrondig gehaat wordt. Volgens de cijfers is Hillary immers minstens twee keer zo onpopulair als haar man.

Dat er vandaag een vrouw staat, en niet weer de zoveelste blanke man, zou wel eens een impact kunnen hebben die we nu nog niet kunnen inschatten.

Om samen te vatten: in een ideale wereld had er vandaag een ideale presidentskandidate gestaan. Iemand met meer authenticiteit en minder schandalen op haar palmares. Maar dat er vandaag een vrouw staat, en niet weer de zoveelste blanke man, zou wel eens een impact kunnen hebben die we nu nog niet kunnen inschatten. Het zou kunnen veranderen wat wij als ‘normaal’ beschouwen en een realiteit kunnen installeren waar velen onder ons al jaren stiekem van dromen.

Voor mensen die nu in caps lock met 10 uitroeptekens willen schrijven: “Een vrouw verkiezen enkel en alleen omdat ze een vagina heeft, is achterlijk!” Kalmeer, schenk je een kopje thee in en lees dit artikel nog eens opnieuw. Ik maak geen case voor Hillary als ideale presidentskandidate, noch zal ik enthousiast de hashtag #ImWithHer gebruiken. Ik wil er enkel op wijzen hoe belangrijk het is dat er vandaag een vrouw op haar positie staat. Welke weg zij daarvoor heeft moeten afleggen en welke weg we als maatschappij samen nog te gaan hebben.

Wie weet opent Hillary, als ze wint, wel de deur voor een boel oprechte en meer progressieve vrouwen. De #Michelle2020 hashtag zou ik in ieder geval met veel plezier onderschrijven.

Beeld: Istock

Schrijf je reactie

4 reacties
  • dieter says:

    #Michelle2020!! Ik doe mee!
    Ik ben al blij als de meest competente kandidaat wint, en dubbel zo blij als dit een vrouw zal zijn. Tja. Kijk.. ik zeg het maar. Wil je mij er voor veroordelen: veel plezier en marineer maar gelukzalig verder in je zelfgenoegen vanuit je luie zetel.

    Het blijft toch een zeer symbolische en belangrijke positie, en ik denk ook dat het een belangrijke stap is in onze beeldvorming van leiderschap.

    Zelfs als we niet naar America kijken als voorbeeld, dan nog wordt de presidentszetel van America vaak omschreven als de machtigste positie in de wereld. Of toch, een van.
    Dat een vrouw die post kan bekleden is een teken van verandering op zich.

  • Sam says:

    Nu weet ik nog steeds niet goed wélke impact een ‘president zonder piemel’ geeft of heeft?
    Dat de Democratische Partij met Hillary Clinton hun eerste vrouwelijke kandidate hebben voor hun regeringsleider is inderdaad een gebeurtenis in hun land en partij.
    Buiten de Democraten hebben ook de ‘Greens’ (officieel: Green Party of the United States) met Jill Stein een vrouwelijke presidentskandidate die op nationaal niveau opkomt. En binnen de kleinere partijtjes die niet overal opkomen zie je ook nog enkele vrouwelijke kandidaten.

    Dat er zoveel gewicht wordt gegeven aan het feit dat één van de -belangrijke, presidentskandidaten een vrouw is, zegt volgens mij eerder iets hoezeer we in het algemeen nog steeds opkijken naar de VS als (moreel) gidsland. In economische cijfers zijn de VS nog steeds de grootste economie in de wereld. Daarna China, Japan, Duitsland en GB. Als economisch blok is de Europese Unie echter de grootste economie. En wie is hier in Europa al meer als 10 jaar de facto de Leading Lady?
    In Duitsland, de 4de grootste economie in de wereld, hebben ze met Angela Merkel al sinds 2005 een vrouwelijke regeringsleider. Het Verenigd Koninkrijk heeft sinds juli met Theresa May weer een vrouwelijke premier. En haar voorgangster Margaret Thatcher was gedurende zowat de gehele jaren ’80 de nr1 aldaar. Het was interessant geweest om eens bij onze buren in het oosten en het westen te horen hoe hun perceptie van hun regeringsleider is en was. Of dit verschilt met een mannelijke tegenhanger en/of welke impact dit heeft gehad bij zowel de mannelijke als vrouwelijke bevolking.
    Dat de VS kans in het najaar kans hebben op hun eerste vrouwelijke staatshoofd is inderdaad iets wat daar nog niet gebeurd is. Verder moeten we het ook niet groter maken dan het is. Binnen Europa hebben naast eerder genoemde landen Duitsland en het VK ook Kroatië, Malta, Litouwen, Polen en Noorwegen momenteel een vrouw als staats- of regeringshoofd. Andere Europese landen als Finland, Letland, Ierland, Denemarken, IJsland en Slovakije hebben het voorbije decennium een vrouwelijk staatshoofd en/of regeringsleider gehad. (De volledige wereldlijst vind je oa. op Wikipedia)
    Landen die niét in dat lijstje voorkomen zijn België en Nederland. In de Lage Landen is er in beide contreien nog nooit een vrouwelijke MP geweest. Tijd om daar eens de grote trom over te roeren.

    • Bedankt voor je feedback, Sam.
      Er zijn uiteraard al vele andere vrouwelijke staatsleiders in de wereld. Hun impact is ook belangrijk. Je ziet het glazen plafond overal breken. Onderzoek wijst echter uit dat het voor een vrouw veel moeilijker is om rechtstreeks persoonlijk verkozen te worden als president. Het is makkelijker via een parlementair systeem waarbij een partij een kandidaat naar voor kan schuiven. In een presidentsverkiezing verliezen vrouwen meestal van hun mannelijke tegenstanders.(https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2016/07/26/women-have-led-more-than-60-countries-but-hillary-clintons-rise-is-rarer-than-it-might-seem/?postshare=4051470044652558&tid=ss_tw) Dat en vele andere dingen die ik in mijn artikel aanhaal, toont aan dat je je als vrouw veel harder moet bewijzen en dat je fouten je veel harder worden kwalijk genomen.

      Verder heb ik het vooral over de impact van de beeldvorming en hoe die kan beïnvloeden hoe we als gemeenschap naar andere vrouwen kijken. In Europa doet oa. Merkel haar deel, maar de president van Amerika, of je het nu leuk vindt of niet, is de staatsleider die in het Westen waarschijnlijk het meest in beeld komt. Daarom is die impact een stuk groter. Het is voor een deel ook symbolisch natuurlijk.

      En de VS hoeven idd niet ons moreel gidsland te zijn. Hoewel we het in België en NL zoals je zegt echt niet beter doen qua diversiteit in onze regering. Het is met een vergrootglas zoeken naar een vrouw of iemand met een andere huidskleur. Als ik naar onze regering kijk, heb ik altijd het gevoel dat zij mij niet representeren. En ik denk dat steeds meer mensen dat gevoel hebben.

  • Silvia says:

    Oef, eindelijk. Ik werd de laatste tijd gek van al die feministes die maar bleven vasthouden aan Bernie Sanders en Hillary Clinton ’te establishment’ vonden. Dit kan historisch worden! Een vrouw aan het hoofd van de VS! Moeten we dan echt wachten tot een kandidate de perfectie zelf is voor we er een krijgen? Sanders had toch ook geen ideeën over het buitenland, Obama was indertijd (nu niet meer) tegen het homohuwelijk.
    Ik zou ook niet voor haar stemmen enkel en alleen omdat ze vrouw is, maar ik denk niet dat je geloofwaardig op de barricaden kunt staan om vrouwen in raden van bestuur te eisen, en dan kunt zeggen: ‘Hillary? Te berekenend.’

Jozefien was in een vorig leven art-director bij de vrouwenbladen en is nu kapitein van het Charlie-schip. Haar stokpaardjes zijn gendergelijkheid, beeldvorming in de media en het opvoeden van twee luidruchtige jongens.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen