Terwijl de debatten over de toekomst van de media vaak gevoerd worden door Belangrijke Mijnheren in dure pakken, willen wij de vraag graag stellen aan de volgende generatie: meisjes en jongens die geen wereld kennen zonder internet en gebeten zijn door nieuws en media. Van een pas afgestudeerde student journalistiek tot de jongste hoofdredacteur van Vlaanderen. Vandaag onderzoeksjournalist Jan Walraven.
Jan Walraven, 28, journalist bij Apache, een nieuwssite met onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
1. Welke kranten & magazines lees je? Kijk je tv, luister je radio?
“Op de trein naar de redactie in Antwerpen lees ik bijna elke ochtend De Standaard, af en toe De Tijd, en heel soms, als mijn ochtendlijke timing het laat afweten, een in alle haast meegegriste Metro.
Ik ben geabonneerd op de volgens mij twee beste magazines ter wereld, allebei helaas niet van Belgische makelij. De London Review of Books valt tweewekelijks in m’n bus en The New Yorker krijg ik sinds kort elke week. Hun mix van politiek, literatuur en cultuur is in ons land ongeëvenaard. En absoluut het nastreven waard.
De meeste programma’s pik ik online mee, ofwel via canvas.be of via Facebook. Ik hang thuis zelden voor de tv, of het moet voor South Park zijn. En voetbal, ik kijk te veel voetbal. Vooral van de Premier League wil ik elk weekend minstens één samenvatting gezien hebben, en dan nog het liefst van Tottenham Hotspur.
Radio luister ik enkel in de auto, en aangezien ik geen auto heb, gebeurt dat heel erg zelden. Geef mij maar Spotify, of good old vinyl. En als Radio 1 interessante dingen maakt, herbeluister ik die wel online.”
2. Hoe lees je ze (op papier, tablet, smartphone, desktop)? En waar?
“Van De Standaard, de London Review en The New Yorker lees ik de papieren versie. Andere lees ik op m’n smartphone of desktop. Er is zo’n handige app, Pocket, waarmee je makkelijk artikels via je desktopbrowser op kan slaan en vervolgens op je smartphone kan lezen op de trein. Ik geraak wellicht nooit meer door m’n hele leeslijst, maar het is eveneens een handig archief voor wanneer ik research doe.”
3. Betaal je voor media, en zo ja, waarvoor en hoeveel?
“Ik koop zowat elke ochtend een krant, voor 1,70 euro. De prijs van m’n abonnementen op andere journalistieke media kan me eerlijk gezegd worst wezen. Voor kwaliteit betaal je. Punt.”
De prijs van m’n abonnementen kan me eerlijk gezegd worst wezen. Voor kwaliteit betaal je. Punt.
4. Wat mis je zelf in het aanbod?
“Met de komst van Puskas, het voetbalmagazine van de makers van wielermagazine Bahamontes, is er sinds kort een grote leegte gevuld in de sportjournalistiek. Hun prachtig geschreven en uitstekend geïllustreerde voetbalverhalen zijn om van te smullen. En toch is het nog te vaak romantiek en nostalgie. Een verslag vanop de grootste voetbaltribune van Europa, die van het Duitse Borussia Dortmund, is leuk om lezen, en raakt ook wel thema’s als racisme aan, maar het blijft weinig kritisch voor de miljoenenbusiness die voetbal is. Terwijl er in de sport zoveel dirt naar boven te halen valt. Mocht de voltallige Sporza-redactie met al die middelen iets minder memes en luchtige quizjes maken, en meer aan echte onderzoeksjournalistiek doen, was ik een gelukkig man. Maar dat geldt natuurlijk niet enkel voor de sportjournalistiek.”
5. Waarvan is er te veel?
“Verslaggeving van tv-programma’s. Vroeger kon je aan de hand van Humo’s tv-gids al elke soap volgen zonder iets te missen, maar tegenwoordig hoef je zelfs niet meer naar Callboys te kijken om elke plotwending te kennen. Er is tout court te veel aandacht voor entertainment. De ‘boekskes’ zijn al lang hun monopolie kwijt.”
6. Hoe zie jij het gebruik van media evolueren? / Gaan we in de toekomst allemaal betalen voor online media? /Is print dood?
“Print is niet dood. Een prachtig vormgegeven magazine is nog altijd geweldig om te lezen. Het is een beetje als bij vinyl. De geur alleen al geeft me zin om te lezen. Een combinatie van online en print wordt het. En dat wil niet zeggen dat elk online medium ook een boekje moet gaan uitgeven. Online kan gerust op z’n eigen benen staan. En ja, mensen zullen daar ook willen voor betalen. Zoals ik al zei, voor kwaliteit betaal je.”
Er is tout court te veel aandacht voor entertainment. De ‘boekskes’ zijn al lang hun monopolie kwijt.
7. Welke rol heeft de overheid om media te ondersteunen of controleren?
“Een goede publieke omroep blijft noodzakelijk. En met goed bedoel ik dat die omroep niet slaafs de kijkcijfers moet volgen. Ik weet niet meer welke directeur van de BBC het zei, en ook niet meer precies hoe hij het zei, maar het kwam erop neer dat een publieke omroep zijn kijkers en luisteraars in contact moet brengen met zaken waar ze normaal gezien niet mee in contact zouden komen. Uit de band springen, nieuwe trends opsporen, de andere kant tonen. Een avontuurlijke openbare omroep is een goede openbare omroep. Maar dan moet de overheid dat wel toelaten.
Of het nu de overheid is, of een machtige eigenaar of adverteerders, er zijn verschillende zaken die in de weg kunnen staan van complete onafhankelijkheid. Daarom geloof ik zo sterk in het coöperatieve model van Apache.”
8. Hoe zie jij de interactie tussen lezer en medium het liefst – welke vormen gaat dit aannemen denk je? / Betrek je je lezers bij je artikels en zoja hoe?
“Ik betrek lezers nog steeds te weinig, vind ik zelf. Het is niet evident natuurlijk om voor elk stuk dat je schrijft even de lezers te contacteren. Dat kan ook niet. Maar als één van onze lezers met een goed verhaal komt aanzetten, een goed idee heeft, of een invalshoek aanreikt waar ik zelf nog niet aan had gedacht, dan voel ik me zeker niet te goed om daar iets mee te gaan doen. En daar zijn ook effectief al goeie verhalen uitgekomen. Het is wel moeilijk om dat te structureren, en er kruipt ook heel veel tijd in. Maar het is denk ik wel de moeite waard. Er zit zoveel kennis in die crowd. Het is nog zoeken om die op een efficiënte manier te activeren. Het past wel helemaal in onze coöperatieve filosofie. Maar er is zeker nog ruimte voor verbetering.”
Ik zou terug meer reporters de straat op sturen. En dan niet om een zoveelste vox pop af te nemen.
9. Wat zou jij doen als je eindbaas was van een krant of mediahuis?
“Ik streef zo’n functie allesbehalve na. Wat ik wel zou doen is terug meer reporters de straat op sturen. En dan niet om een zoveelste vox pop af te nemen. ‘Er zijn steeds minder reportages, en te veel columns’, zei de Britse auteur en journalist Ben Judah onlangs.
Judah, een leeftijdsgenoot nota bene, dook zelf onder in de buik van zijn geboortestad Londen. Hij ging bijvoorbeeld bedelen met Roemeense slachtoffers van mensenhandel, en bood zich samen met Poolse, onverzekerde bouwvakkers aan op de hoek van Londense straten. Op het eind van zo’n dag op een bouwwerf kreeg hij als ‘verloning’ een portie fish & chips. Ik heb zijn relaas met open mond gelezen. Echt inspirerend.
We hebben al voldoende wetstraatjournalisten, maar we weten vaak niet meer wat zich afspeelt in de kleine straten, in de gerechtshoven, en noem maar op.”
10. Jouw estafettevraag van de vorige in de rubriek (Selma Franssen, Chef Redactie bij Charlie Magazine): Vrees je voor de toekomst van Apache met het proces dat nu boven jullie hoofd hangt?
“We krijgen ongelofelijk veel steun van heel veel verschillende mensen. En dat doet immens veel deugd. Die steun is niet enkel financieel. Kijk bijvoorbeeld naar de benefietavond die Wouter Deprez spontaan op poten heeft gezet. De 350.000 euro die wordt geëist is natuurlijk niet niets. Dat enorme bedrag hangt ons nog even boven het hoofd, en de juridische kosten die erbij komen zouden we natuurlijk liever aan journalistiek besteden. Ik heb echter het volste vertrouwen in het werk van ons team, en ik ga er nog steeds van uit dat we die rechtszaak zullen winnen. We geven niet op, het geeft ons ergens zelfs extra moed.”
En dan nog de bonusvraag! Volgende week is freelance journaliste Wided Bouchrika aan de beurt. Wat zou je haar willen vragen?
“Wat frustreert jou het meest in je job?”
Schrijf je reactie