Een economische malaise in Noord-Afrika en het Midden-Oosten stortte een aantal landen vanaf 2011 in de Arabische Lente. In Libanon leidde de uitzichtloze economie tot een exodus van testosteron met een gedestabiliseerde datingmarkt als gevolg. “We werden volwassen en gingen nadenken over trouwen, maar toen waren er geen mannen meer”, zegt auteur Jasmina Najjar.
Er waait een warme wind wanneer ik de Rafik Hariri internationale luchthaven van Libanon buitenstap. Ik loop mee met Mohamed, de taxichauffeur die me naar downtown Beiroet zal brengen. Hij herinnert me aan mijn vader, ook Mohamed, ook ooit taxichauffeur. Maar dan vraagt hij me of ik mijn ribtattoos wil showen – daar had hij blijkbaar net een glimp van opgevangen. Ik kijk opzij en zeg: “Sorry, maar dan zou ik mijn tieten moeten flashen.” Een blik vol ongeloof druipt van zijn gezicht: “We zijn echt ruimdenkend hier, hoor. Laat je vooral niet tegenhouden!’
Meisjes voor het rapen
Ruimdenkend, inderdaad. Als je Tinder opzet in Beiroet en door de foto’s swipet, ben je goedkoper af dan wanneer je de laatste nieuwe Hot guys with pets-kalender koopt. Zien en gezien worden is geen probleem. Tot er ook woorden aan te pas moeten komen. “Mag ik voor je knielen en je voeten kussen?” zoals een andere man me op straat vroeg. Nou… een andere keer misschien.
Zoals deze kleine anekdote kent Jasmina Najjar, auteur en hoogleraar aan de Amerikaanse Universiteit in Beiroet, er eindeloos veel – en ze overtreffen moeiteloos de mijne. “Na een eerste date wandelde ik eens terug naar mijn auto en vroeg een man me of ik hem met een zweep wilde slaan.”
“Mag ik voor je knielen en je voeten kussen?” vroeg een man me op straat. Nou… een andere keer misschien.”
Najjar is 38 jaar en groeide op in Londen maar verhuisde later terug naar haar vaderland Libanon, waar ze de datingcultuur zo opmerkelijk vond dat ze de bizarre verhalen in het boek Beirut Knights bundelde.
Wat daten in Libanon momenteel definieert, is een tekort aan mannen, vertelt ze. Een economische malaise in Noord-Afrika en het Midden-Oosten wakkerde in 2011 de Arabische Lente aan. Wat begon met een man die zichzelf in Tunesië uit protest in brand stak, leidde tot een hele reeks revoluties en een verschrikkelijke burgeroorlog in Syrië die vandaag, zeven jaar later, nog altijd slachtoffers maakt. Libanon vangt als buurland intussen zo’n twee miljoen Syrische vluchtelingen op, terwijl de Libanezen zelf maar met vier miljoen zijn. In Libanon bleef het relatief rustig, maar toch dreef de economische situatie de afgelopen decennia een groot aandeel van de mannen het land uit.
Het afschaffen van de militaire dienstplicht in 2007 heeft niet geholpen om het testosteron in eigen land te houden. Tegenover één man zijn er in Libanon telkens zes à negen vrouwen. “Voor de Libanese man is daten als naar de supermarkt gaan”, vertelt Najjar lachend. “Hij weet dat hij cornflakes wil en speurt tussen rijen van smaken, vormen en merken. Zo. Veel. Keuze. De ene dag zal hij naar de Honey Loops grijpen, de andere naar fake Frosties.”
Geen barrières
Recent liet president Michel Aoun nog verstaan dat de slechte economische situatie, de Syrische vluchtelingencrisis en de terughoudendheid van Libanezen om te werken voor lagere lonen de werkloosheidsgraad tot een alarmerende 46 procent stuwt. Dat terwijl een jaar eerder nog over 25 procent gesproken werd en officieel zelfs slechts over minder dan 10 procent. Wie er rondloopt, zou nooit vermoeden dat er achter de mooie facade zelfs een gebrek aan stabiele water- en elektriciteitstoevoer schuilt. Libanon lijkt als natie op het eerste gezicht eerder te baden in weelde.
“Ook in het nachtleven en daten zie je een ware carpe diem-mentaliteit: het mag allemaal snel gaan.”
Er is de prachtige Corniche-promenade langs de Middellandse Zee je vindt er trendy bars, restaurants en kunstgaleries in het artistieke Gemmayze. In de souk kan je Chanel en Louis Vuitton kopen –échte, geen neppe heuptasjes – en overal zie je mooi opgemaakte dames en heren die ogenschijnlijk midden op de baan hun auto achterlaten voor de immer beschikbare valetparking. Het bruisende Beiroet klampt zich meer dan ooit vast aan haar vroegere imago als het Parijs van het Oosten.
“Leuk, al die luxe en glamour, maar niets functioneert”, zegt Najjar. “Ik geloof dat die constante chaos samen met de verneukte demografie de datingscene echt beïnvloedt. Daaruit is een ware carpe diem-mentaliteit voortgekomen. In het nachtleven en bij het daten zie je dat ook, als manier om de droefgeestigheid te verdringen. Barrières worden neergehaald en het mag allemaal snel gaan. Daar hoort een vrij directe toenadering bij.”
Beiroet klampt zich meer dan ooit vast aan haar vroegere imago als het Parijs van het Oosten.
Mag ik je nummerplaat?
En dat kan soms ver gaan. Een vriendin vertelt me hoe ze bloemen op kantoor kreeg toegestuurd. Ze belde haar liefje om hem te bedanken, maar die viel uit de lucht. Het amoureus anoniempje was in dit geval een man die haar in de bank had gezien en zo ook haar auto voor de deur. Later, toen het uit was met haar vriend, gunde ze de bloemenman alsnog een date, al draaide die op een sisser uit. De man in kwestie had niet meer nodig gehad dan haar nummerplaat om zo haar contactgegevens op te sporen.
Een andere keer stond dezelfde vriendin aan te schuiven in de dagelijkse file om Beiroet binnen te rijden toen ze een oproep kreeg van de man in de auto achter haar. Dat ze er mooi uitzag en hij haar best wou uitvragen. Ze ging er niet op in. Ook hier had de man niet meer nodig dan haar nummerplaat, om zo haar telefoonnumer te bemachtigen.
Zo gaat het in Libanon. Je vertrekt van een nummerplaat en via bepaalde apps kan je een rist persoonlijke gegevens scoren: van de naam en het adres tot zelfs de bloedgroep. Illegaal volgens de letter van de wet, maar er heerst een gedoogbeleid.
Ergens kijk ik ervan op, dat er überhaupt vrouwen zijn die ingaan op dit soort ‘avances’. Daar kan Najjar wel inkomen. “Omdat er zo weinig opties zijn voor vrouwen in de Libanese datingscene, is dit gewoon een van weinige mogelijke opties om iemand te ontmoeten. Velen settelen. Ze gaan uit met mensen die ze in andere omstandigheden nooit zouden overwegen.”
Een Libanese vrouw op weg naar een huwelijksfeest. Halal is de naam van een autoverhuurbedrijf in Beiroet.
Conservatief in liberaal jasje
Achter wat aan de oppervlakte een “extreem open en liberale samenleving” lijkt, gaat volgens de schrijfster nog vaak een conservatieve mentaliteit schuil. “Er zijn natuurlijk moderne geesten die comfortabel zijn met hun seksualiteit, inclusief onenightstands. Anderen willen al het voorgaande voor zichzelf, maar tegelijk willen ze alleen een maagd huwen. Die mentaliteit staat los van het al dan niet in het buitenland opgroeien. Sommige ouders die in de jaren 60 en 70 emigreerden, bleven in hun dorpsbubbel hangen, bevroren in de tijd, terwijl anderen mee evolueerden met de lokale tendensen in de diaspora, zoals het kosmopolitische New York of Londen.”
“Het religieuze aspect maakt de al kleine datingpoel nog beperkter.”
Libanon heeft met achttien erkende religieuze sekten niet één bepalende cultuur. “Zelfs binnen dezelfde religie kun je mensen met sterk uiteenlopende waarden vinden,”zegt Najjar. “Een moslim die in Beiroet opgroeide zal heel anders denken dan iemand die in een afgelegen dorp werd grootgebracht. Hetzelfde geldt voor een christen uit een multiculturele buurt van Beiroet tegenover een ander die exclusief omringd werd door mensen van dezelfde religieuze sekte.”
Dat religieuze aspect maakt de al kleine datingpoel nog beperkter. In een land waar ieder paspoort een religie moet vermelden, hoeft het niet te verbazen dat er al bij een eerste date naar deze informatie gehengeld wordt. “Mij kan het geen moer schelen tot welke sekte iemand behoort, zolang we hetzelfde willen in het leven”, zegt Najjar. “Voor anderen is een andere religie wel een dealbreaker. Sommigen zijn dan ook echt geoefend in het uitzoeken van je religieuze achtergrond. Om de directe vraag te vermijden als ze het zoals in mijn geval, niet meteen aan de naam kunnen horen, zullen ze willen weten in welke regio je woont of in welke wijk in Beiroet, hopend dat dit iets zal prijsgeven.”
Wie in Libanon rondloopt, zou nooit vermoeden dat er achter de mooie facade een gebrek aan stabiele water- en elektriciteitstoevoer schuilt.
Seriële verloving
Ook trouwen en scheiden is in Libanon onlosmakelijk verbonden met religie. “Je kunt hier alleen religieuze huwelijken aangaan, geen burgerlijke, daarvoor moet je naar pakweg Cyprus of Turkije reizen,” legt Najjar uit. “De scheiding is dus ook sterk afhankelijk van religie. Uit elkaar gaan lijkt doorgaans makkelijker voor moslims, dat zou een snellere procedure zijn. Bij het verbreken van een christelijk huwelijk komt wat meer gedoe kijken – zo ken ik een koppel dat er zeven jaar over deed.” Niet dat wie zich openstelt voor een gescheiden potentiële partner de opties uitbreidt: volgens de Libanese auteur rust er nog steeds een stigma op scheiding ondanks het hoge aantal in het land.
“Ik merk dat meer vrouwen er tegenwoordig beter voor staan dan de mannen die hen proberen te daten.”
Sommigen blijven liever in de grijze zone tussen huwelijk en scheiding. “Een verloving komt legitiem en serieus over. Het is dan ook via seriële verlovingen dat sommige conservatieven trachten een weg omheen de stigma’s en taboes te vinden naar de vrije datingwereld,” zegt Najjar. “Anderen proberen hun kansen te vergroten door vrede te nemen met langeafstandsrelaties. Mannen uit de Verenigde Staten, Australië, Brazilië en andere diaspora met een grote Libanese bevolking komen naar hier op zoek naar leuke Libanese meiden. Die vrouwen grijpen hun kans op een beter leven, want in de diaspora vind je namelijk sneller, beter werk.”
Ain’t no sugarmama
Het is een trend die Najjar bij de volgende generatie opmerkt: “Haast meteen na hun afstuderen, lijken meer van mijn studenten in het huwelijksbootje te stappen. Het is een verschuiving van wat mijn generatie doormaakte, misschien een tegenreactie. Als jonge twintigers ging onze carrière voor. Pas toen we ouder werden, gingen we over trouwen denken… Maar toen bleken er geen mannen meer te zijn.”
Meer dan het louter opgeven van een idee of traditie, gelooft Najjar dat laat trouwen een bewuste keuze is. “Je wordt volwassen en je wilt niet settelen. Je hebt zelf financiële zekerheid verworven, je bent onafhankelijk en haalt voldoening uit je leven. Trouwen is geen noodzaak meer”, aldus Najjar. “Sterker nog, ik merk dat meer vrouwen er tegenwoordig beter voor staan dan de mannen die hen proberen te daten. Ze investeren als vrijgezelle vrouw in vastgoed, iets wat enkele jaren geleden nog heel uitzonderlijk was geweest. Die vrouwen denken er niet meer aan te trouwen, ze willen geen sugarmama zijn.”
Twee jonge vrouwen drinken een koffie in een koffiezaak in Beiroet.
Fenomenaal ridicuul
Tegelijk wijst de schrijfster erop dat dit slechts een fractie van de bevolking betreft. “Een groot aandeel vrouwen staat er een stuk slechter voor en grijpt iedere kans met beide handen, moet zich door omstandigheden neerleggen bij iemand die liegt en bedriegt of raakt in iets ergers verstrikt. Het blijft hoe dan ook een erg patriarchale samenleving. We hebben nog een lange weg af te leggen naar gendergelijkheid.”
“Maar gaat iets dan ooit in de juiste richting in Libanon?”, vraagt Najjar zich af. Het land dat het beste van het Westen en het Oosten verzoent, is de belichaming van verrassende tegenstellingen. “Libanon is een vorm van absurd theater, een beetje als Samuel Becketts Wachten op Godot of Pirandello’s Zes personages op zoek naar een auteur. Een land dat zo’n geweldige, fenomenale energie biedt, maar tegelijk o zo ridicuul is.”
Schrijf je reactie