Let’s face it. Mentale gezondheid wordt gezien als het kleinere, niet zo aantrekkelijke broertje van de fysieke variant. Verhalen rond psychische problemen worden nog door te veel mensen niet serieus genomen. Onder hen mogen we de overheid rekenen als we kijken naar de minimale financiële moeite die ze steken in mentale gezondheidszorg. Ze schuiven de verantwoordelijk af op de huidige filtergeneratie met hun onrealistische beeldvorming via sociale media.
Vorig jaar startte het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid de campagne Leef zonder filter. Met de campagneslogan “Een beeld verzwijgt meer dan 1.000 woorden’ en enkele hippe influencers, waaronder Nora Gharib en Jamie-Lee Six, roept ze op tot minder filter en meer realiteit op sociale media. Een idyllische boodschap waar best wat respons op kwam. Al was het dan eerder voor de complimenten op filterloze selfies dan het delen van problemen waar je ’s nachts wakker van ligt.
Los het zelf maar op
“Het lijkt alsof ze van bovenaf de verantwoordelijkheid maar al te graag op het individu willen afschuiven.”
“Praat over je problemen met je vrienden of je ouders. Eet gezond, beweeg, slaap voldoende én zorg goed voor jezelf”, klinkt het op de campagnesite. Was het maar zo easy. Het lijkt alsof ze van bovenaf de verantwoordelijkheid met deze campagne maar al te graag op het individu willen afschuiven. “Want als jij die stap zet, dan komt alles wel in orde.” Yeah right. Proberen ze de aandacht van de gebrekkige financiering te verleggen door meer te focussen op de bewustwording van mentale problemen? We kunnen niet ontkennen dat campagnes zoals Leef zonder Filter een leuke ijsbreker zijn om het taboe te tackelen, maar echt onder de indruk lijken personen met serieuze mentale problemen niet.
De filtergeneratie spreekt
Het taboe rond psychische problemen hangt onvermijdelijk als een dik rookgordijn op sociale media. Toch proberen verschillende nobele onbekenden, onder het motto ‘minder filter’, het debat op gang te trekken. In persoonlijke blogposts, podcasts en ongecensureerde tweets leggen sommigen hun ziel volledig bloot. Verhalen over opnames op de psychiatrische afdeling van het ziekenhuis en donkere dagen met een eetstoornis doen de ronde. Met deze boodschappen proberen ze door de dikke neplaag van sociaal aanvaarde boodschappen te prikken. Ze doen iets waar platformen zoals Facebook en Twitter eigenlijk niet voor gemaakt lijken te zijn: het niet zo perfecte leven achter een mentale ziekte blootleggen.
“Jezelf kunnen terugvinden in het verhaal van een ander is het meest bevrijdende gevoel dat er is.”
Eén van hen is Martyna Majchrzak. Ze schreef voor Charlie al eens eerlijk over haar eetstoornis. Op Twitter trekt ze die eerlijkheid door en schrijft ze knap over de soms erg donkere wolken in haar hoofd. Daarmee wil ze anderen het gevoel geven niet alleen te zijn in hun strijd. “Jezelf kunnen terugvinden in het verhaal van een ander is het meest bevrijdende gevoel dat er is”, vertelt ze over de reden achter haar openheid. Het is net een tikje makkelijker, maar nog steeds verdomd moeilijk, om vanachter een computerscherm je pijnlijke verhaal te doen. Het is misschien een begin, de eerste trede op de trap naar een taboeloze samenleving. Maar genoeg is het voor velen niet.
Te duur prijskaartje
De cijfers liegen er ook niet om: slechts één op drie personen zoekt professionele hulp en daar speelt geld een belangrijke rol in. Omwille van het prijskaartje stelt 31 procent een bezoek aan een psycholoog of psychiater uit. Om daarop in te spelen kwam minister van Volksgezondheid Maggie De Block in mei vorig jaar met een voorstel tot terugbetaling. Concreet zouden mensen vanaf deze maand recht hebben op een terugbetaling van vier tot acht sessies bij de psycholoog, op voorwaarde dat de patiënt behoort tot de juiste doelgroep en doorverwezen werd door een huisarts of psychiater. Ben je dus niet tussen de 18 en 64 jaar, heb je geen veelvoorkomende mentale aandoening en kreeg je geen doorverwijzing? Dan val je uit de boot.
In het systeem van terugbetaling zou het bedrag van een gesprek bij de psycholoog teruggedrongen worden van 45 euro per sessie naar elf euro om de drempel te verlagen. Maar heel wat psychologen vragen initieel bedragen die een stuk hoger liggen dan die 45 en zijn niet bereid om daar op in te boeten. Koen Lowet, gedelegeerd bestuurder van beroepsvereniging van psychologen, kon in mei al voorspellen dat niet veel psychologen gingen intekenen op het voorstel van De Block.
“Als er fysiek iets mis was, zouden we nooit over zo’n absurde wachttijden spreken.”
Naast het kostenplaatje zijn er natuurlijk ook de ellenlange wachtlijsten. Mensen moeten gemiddeld vijftig dagen wachten voor een eerste gesprek bij ‘goedkopere’ alternatieven zoals het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg. Jongeren moeten nog langer op hun tanden bijten. En dat zijn alleen maar de officiële cijfers die in kranten en rapporten verschijnen. In realiteit wachten veel patiënten maanden of jaren op professionele hulp. Zoals een bezorgde moeder het in haar tweet verwoordt: als er fysiek iets mis was, zouden we nooit over zo’n absurde wachttijden spreken.
Minimale goodwill
De respons op het politieke voorstel van De Block is, zoals verspeld, erg mager. Weinig psychologen zijn bereid mee te werken. De Vlaamse minister zei niets aan haar plannen te willen aanpassen. Voorlopig gaat het dus over initiatieven van ministers met minimale goodwill die de ernst van de situatie moeilijk kunnen inschatten. Als ze daarboven gewoon al eens willen erkennen dat mentale gezondheid minstens even belangrijk is als de fysieke variant, zouden we al veel verder staan dan bewustwordingscampagnes en de schamele 22,5 miljoen euro die de overheid vrijmaakt voor de één op vier mensen die met psychische problemen te maken krijgt. Taboes doorbreken via sociale media blijft broodnodig en hoe lastig het ook is om hulp te vragen: overheid, we need you.
1 reactie
Jammer dat zo weinig psychologen wilden meewerken. Nog erger is dat er twee systemen naast elkaar bestaan: privé met weinig of geen toezicht van de overheid en gesubsidieerde diensten die enerzijds met capaciteitsproblemen kampen en anderzijds pijnlijk inert zijn als het gaat om het vinden van creatieve oplossingen genre CAPA.