In België zijn er twee leeftijdgrenzen voor alcoholconsumptie. Beiden worden staalhard genegeerd. Cafébazen tappen met een oogje toegeknepen een pint voor een 15-jarige en tieners jonger dan 18 vinden makkelijk de weg naar sterkedrank. Met slechts 25 koppen, lopen de manschappen van de FOD Volksgezondheid al jaren achter de feiten aan. Tekst: Kimberly Van Der Meiren
“Tegenwoordig zijn het vooral jonge meisjes die zich lazarus drinken”, begint Paul Van den Meerssche, diensthoofd van de controledienst Tabak en Alcohol. “Zij grijpen gemakkelijk naar sterkedrank omdat dat smaakt als limonade, waardoor ze het ook drinken als frisdrank.”
18 000 euro voor een pilsje
“Het is belangrijk om jongeren te beschermen tegen overmatig alcoholgebruik”, aldus Paul Van den Meerssche. “Wie op jonge leeftijd begint te drinken, heeft een hogere kans op verslaving. Er staan dan ook straffen op zowel het schenken, het verkopen als het doorgeven van alcohol aan minderjarigen. Of dat nu gratis gebeurt of tegen betaling, maakt geen bal uit. De straffen zijn dezelfde.”
Wie minderjarigen alcohol geeft, kan een boete van minimum 156 en maximum 18.000 euro krijgen. “Helaas blijft het wel vaak bij een administratieve boete van zo’n 400 euro”, geeft Paul Van den Meerssche toe.
“Ja, ik schenk drank aan minderjarigen. Doe ik dat niet, dan doet de concurrentie het.”
Jongeren kopen hun alcoholische boost meestal bij nachtwinkels, op fuiven of via verkoopautomaten. Paul heeft vooral een probleem met die laatste. Volgens de wet moet een verkoopautomaat uitgerust zijn met een ID-lezer. Geen 16? Dan komt er geen pils uitgerold. Helaas is dat meestal niet het geval.
Boeken toe
Naast die drie toegangswegen zijn er ook heel wat cafés die de regels met de voeten treden en zonder schroom een pint tappen voor een jongere die nog geen 16 is. Tom (niet zijn echte naam, nvdr) runt een middelgroot danscafé: “Ja, ik schenk drank aan minderjarigen,” geeft hij toe. “Doe ik dat niet, dan doet de concurrentie het. Bovendien neemt het te veel tijd in beslag om iedereen zijn ID te vragen én je krijgt er een slechte naam door.”
Dat de horeca moet trappelen om boven water te blijven, speelt ook een rol. “Vroeger haalde ik dezelfde omzet om tien uur die ik nu pas om één uur ’s nachts haal. Dat komt vooral door de populaire voordrinks. Vroeger gebeurde dat op café. De jeugd van tegenwoordig brouwt thuis een pre-party met drank die ze gekocht heeft bij een nachtwinkel”, vertelt Tom. Toch zijn het niet de minderjarigen die voor een boost zorgen van de omzet, maar wel het oudere publiek. “Jongeren denken dat ze veel drinken, maar dat is niet zo. Aan twintigers en dertigers verdien ik meer. Zij blijven langer hangen, drinken meer en geven af en toe een rondje. De jeugd heeft daar geen geld voor.”
“Als een minderjarige straalbezopen de straat oversteekt en gegrepen wordt door een auto, kan de cafébaas burgerlijk aansprakelijk worden gesteld.”
Case solved, zou je denken. De horeca verdient meer aan het oudere publiek dus waarom zetten ze dan geen stop op het schenken aan minderjarigen? Tom geeft het antwoord: “Ouderen gaan niet zo frequent uit als jongeren. Af en toe passeren ze op een zaterdag terwijl minderjarigen twee à drie keer per weekend over de vloer komen.”
Volgens Paul denken cafébazen te vaak aan het rinkelen van de kassa, en te weinig aan de gevolgen: “Als een minderjarige straalbezopen de straat oversteekt en gegrepen wordt door een auto, kan de cafébaas burgerlijk aansprakelijk worden gesteld.” Maar die nalatigheid kan je Tom niet verwijten: “Merk ik dat iemand ladderzat is, dan weiger ik nog drank te geven.”
Te weinig controle
Hoewel de FOD Volksgezondheid de strijd aanbindt tegen overtreders, veegt Tom net zoals vele anderen zijn voeten aan de wetgeving: “Er is gewoonweg geen controle. Een keer heb ik een controle op roken gehad, maar daar ben ik altijd mee in orde.” Toch zit de FOD Volksgezondheid niet met de duimen te draaien: “Met slechts 25 controleurs doen wij 4.000 alcoholcontroles per jaar. Natuurlijk is dat een druppel op een hete plaat als je het vergelijkt met het aantal cafés die er in België zijn.”
Meer controles, minder alcoholmisbruik. We zouden dus al snel met de vinger naar de overheid wijzen, maar Paul Van den Meerssche verwijt de overheid niets: “Zelfs met dubbel zoveel manschappen, krijgen we het niet gebolwerkt. Bovendien zou de Vlaming dan nog meer belastingen moeten betalen.”
“Vaak is mijn huisbaas op de hoogte als ik word gecontroleerd. Hij geeft mij dan een seintje.”
Discreet controleren is bovendien geen fluitje van een cent. “Vaak is mijn huisbaas op de hoogte als ik word gecontroleerd. Hij geeft mij dan een seintje”, vertelt Tom. Dat is niet het enige probleem waarmee controleurs geconfronteerd worden. Nadat feestvierders een paar pintjes achterover hebben getikt, lopen de gemoederen al snel hoog op: “Vorig jaar waren er twee gevallen van verbaal geweld, 35 van fysiek geweld, vier bedreigingen en ook twee maal vandalisme. Zo werden de banden van een collega eens lek gestoken”, vertelt Paul.
Sloppy Wetgeving
Het grootste probleem ligt bij de sloppy wetgeving. Het is voor één keer niet de drank maar de wetgeving die je doet duizelen. Als ik Tom vraag of hij weet welke dranken hij wel of niet mag schenken, haalt hij zijn schouders op. “-18 jarigen, enkel bier en wijn”, doet hij een poging. Als ik hem vertel dat hij ook cava en champagne mag schenken, kijkt hij bedenkelijk: “Het enige wat ik kreeg toen ik startte was een sticker waarop ‘Geen sterke dranken aan -18’ stond. De rest moest ik zelf uitpluizen.”
“De wetgeving moet strenger worden voor happy hours en alles daarrond. De prijzen voor bier zijn goedkoper dan frisdrank.”
Ook Paul komt tot die conclusie: “De wetgeving is allesbehalve duidelijk. Voor sterke dranken moet je 18 plus zijn. Voor gegiste dranken 16 jaar. Maar voor dranken gemixt met gedestilleerde dranken, moet je dan weer 18 plus zijn. Dat maakt de wetgeving zo ingewikkeld. Voor bieren is het duidelijk. Iedere 16 plusser mag bier drinken. Martini? 16 plus. Alcoholpops (sterke dranken die gemixt zijn met een frisdrank)? Voor sommigen moet je 16 plus zijn, voor anderen 18 plus.”
Kan iedereen nog volgen?
De hiaten vullen
De oplossingen? Allereerst wil Paul dat de wetgeving strenger wordt voor happy hours en alles daarrond. “Twee halen één betalen, een pintje voor een euro. De prijzen voor bier zijn goedkoper dan frisdrank. Over die belachelijk lage prijzen, staat er geen letter geschreven in de wet. We kunnen er als controleurs dan ook niets tegen beginnen.”
Ten tweede wil Paul dat controleurs meer bevoegdheden krijgen. “In tegenstelling tot de politie, mogen we jongeren niet verplichten om alcohol terug te brengen omdat we anders misbruik van onze macht maken”, vertelt Paul. “Eigenlijk zouden we de drank die een minderjarige heeft gekocht, in beslag moeten kunnen nemen in plaats van te smeken om het terug te brengen.”
Tot slot pleiten zowel Tom als Paul voor één leeftijdsgrens. Waar die moet liggen, blijft koffiedik kijken. “Op gezondheidsvlak? Achttien! Maar het is zo moeilijk om minderjarigen geen drank te schenken, omdat het in onze cultuur gebakken zit. Alleen al omdat het cool is, drinkt iedereen.”
Foto: Istock
Schrijf je reactie