Beeldreeks

No more monkey business

No more monkey business

Een tekening uit het nieuwste album van “Suske en Wiske” haalde de afgelopen dagen de media omdat er voor het eerst een vrouw met blote borsten getoond werd in de stripreeks. Redactrice Dalilla zag meteen iets anders op de tekening: een racistische, stereotiepe afbeelding van een zwarte man. Daarom roept ze creatievelingen op om te laten zien dat er andere, betere manieren zijn om een zwarte man af te beelden. Onder andere illustratrices Stephanie Dehennin en Eva Mouton reageerden. Hier zie je de eerste resultaten.

Ik heb dikke, volle lippen.

Mijn neus is niet echt breed, maar ook niet spits. Mijn haar kroest, en als ik het zijn wilde weg laat gaan, zou het als een dikke afro rond mijn hoofd krullen. Mijn huid is bruin, in de zomer echt donkerbruin als ebbenhout.

Dikke lippen, kroeshaar en een donkere huidskleur dus. Je kan me niet waarheidsgetrouw tekenen zonder die kenmerken. En als je een karikatuur van me zou willen maken, zouden mijn lippen waarschijnlijk nog wat dikker worden, mijn neus een beetje platter, ogen groter, haar wilder. En dat zou ik helemaal prima vinden.

“De man afgebeeld in de tekening lijkt écht op een aap, en dat geeft me anno 2017 een heel onbehaaglijk gevoel.”

Toen ik dit weekend op krantensites het prentje uit de nieuwe Suske en Wiske strip zag, moest ik echter even slikken. Er is een verschil tussen een onschuldige karikatuur, met uitvergrote trekken, en wat ik daar zag. Het leek een afbeelding die een halve eeuw geleden was gemaakt. Al snel bleek dat ik dat niet als enige vond. De man afgebeeld in de tekening lijkt écht op een aap, en dat geeft me anno 2017 een heel onbehaaglijk gevoel. Doorheen de eeuwen werden mannen en vrouwen met Afrikaanse roots vergeleken met of gezien als apen. We kregen oerwoudgeluiden te horen tijdens sportwedstrijden. Werden met bananen belaagd. Werden geweerd van intellectueel discours omdat men ervan uitging dat Afrikanen dom, speels, bijna dierlijk zijn. Het beeld van de Afrikaan als aap, met trekken die zo uitvergroot zijn dat het het karikaturale overstijgt: dat is wat ik zie in dat prentje uit Suske en Wiske. Moet je het daarmee eens zijn? Tuurlijk niet! Misschien zie jij dat helemaal niet zo. Misschien leg je niet diezelfde link, of til je er helemaal niet zo zwaar aan. Dat is prima. Maar ik voelde me er niet goed bij, en ik zag overal verontwaardigde reacties opduiken van andere mensen (blank, zwart en alles daartussen) die zich er ook niet goed bij voelden.

Daarom nam ik nogal impulsief (met een slaapkop op een duffe zondagochtend) een filmpje op om creatieve mensen in mijn netwerk uit te nodigen Studio Vandersteen te tonen hoe dat beter kan. Dat er zo veel verschillende manieren zijn om een Afrikaanse man te tekenen, die niét doen denken aan Expo ’58 en Kuifje in Congo. Het filmpje deed vlot de ronde, en de creatievelingen kropen in hun pen of potlood! En boy did they deliver. De ene na de andere parel van een tekening komt binnen.

“Alle zure reacties ten spijt: deze oproep heeft prachtige kunstwerken opgeleverd.”

Daar wordt een mens gelukkig van. Iedereen die de oproep deelde, die met #nomoremonkeybusiness anderen porde om samen kwalijke beeldvorming aan te pakken, of die zelf aan het tekenen ging, zorgde er mee voor dat we weer een stapje dichter bij een echte inclusieve maatschappij komen. Waar de mening van mensen met een andere huidskleur er ook toe doet. Waar er ook gewoon ruimte is voor dialoog, kan je het geloven? Alle zure reacties ten spijt: deze oproep heeft prachtige kunstwerken opgeleverd, en interessante gesprekken over beeldvorming en stereotypering, én excuses van een uitgeverij die niet te beroerd was in eigen boezem te kijken.

Zo hoort dat, in 2017.

Dus laat ze maar komen, jullie creatieve uitspattingen, wij geven ze maar wat graag een podium.

Let’s show ‘em how it’s done!

De tekeningen

Illustratrice Poodle Soup was een van de eersten die een tekening instuurde. Stephanie werkt regelmatig werkt voor internationale opdrachtgevers en ziet dat we in Vlaanderen achterop hinken wat betreft raciale stereotypen. “This country has a problem catching up with the rest of the world. It’s quite embarassing for me as I work mostly for the US where this would never ever fly… So, my Belgian colleagues: there is no excuse to draw black people as monkeys, let alone in children’s comic books. It really isn’t that hard to draw a human looking black character.”

Ook illustratrice Eva Mouton stuurde een foto door via Twitter:

En Flair-illustratrice Chrostin:

En vele anderen volgden:

Dirk Baetens

Keshia

Sunkwa

Safia Diaollo (5) tekende haar papa (in het midden)

Karel Trullo

Julie Van Der Heyden

FrommelRommel

Bert Lezy

Huub Lipkens

Jorgen Mus

Niels Van Neer

Riske Lemmens

David Arroyo

Pieter Fannes

Martijn Nelen

Jeroen Jansen

Ilona Lodewijckx

Marloes De Vries

Zwoltopia

Dennis Kestelle

Julie Van Hove

Greet Verstraete

Corina Klaassens

Aïda Verstraete

Pascale Petterson

Bart Bling

Astrid de Bisschop

Ahmed Magare

 

 

Schrijf je reactie

12 reacties
  • Jo says:

    Akkoord met Hans. Strips zijn er om dingen uit te vergroten, grappig te maken. Iedereen kan wel érgens aanstoot aan nemen. Nu weer je protest tegen een onschuldige aankondiging van een scoutsfuif. Ik walg van de tweets van Franken, maar hier vind ik echt niks beledigends aan. Ga je dan een prent van een Vlaming met rode neus en een pak frieten in zijn hand ook als stereotiep of beledigend beschouwen? Nu, er kan en mag over gediscussieerd worden, maar besef jij eigenlijk wel dat zulke acties koren op de molen zijn van rechts? Dat de gemiddelde weldenkende Vlaming, die racisme van nature uit veroordeelt, zich ergert aan de kneuterigheid en overdreven politieke correctheid van een deel van links Vlaanderen? Geloof me, telkens zulke zaken in de media komen wint NVA er een paar stemmen bij. Als dit je doelstelling is, doe dan zeker zo voort.
    Vriendelijke groeten.
    Jo

  • MV says:

    Zielig. Al eens een strip van Nero gezien met zijn grote neus, de kin en neus van tante Sidonia? Zwarten hebben nu eenmaal vaak grotere lippen kijk naar Jay Z. Als je alles wat uitvergroot wordt als rascime gaat bestempelen ben je fout bezig. Niks mis met wat (zelf) spot of overdrijving. If you only have a hammer …

  • Wicher Ponne says:

    Beste mevrouw Hermans,

    In het filmpje op Facebook maakt u zich meer zorgen over de karikatuur van de zwarte man in Suske en wiske dan over de blote borsten van de zeemeermin. Ik ben het met u eens, en ik steun u in het punt dat u maakt. Maar ik vind dat we die borsten niet zomaar ter zijde moeten schuiven.

    Laat ik er duidelijk in zijn, ik ben voor meer naaktheid. Wij zijn als mens gewend om onze naaktheid te verbergen. We zijn gewend om ons ervoor te schamen. Maar juist dat zou iets zijn waarover we ons zouden moeten schamen. Er is geen dier ter wereld dat zich schaamt voor zijn geslacht, of dat moeite doet om zijn werkelijke lichamelijkheid te verhullen door er doekjes om te winden. Ik ben dus voor meer blote borsten, blote billen én blote kruizen, in strips, op foto’s en vooral in het echt, in huis, op het strand, in het zwembad, in de winkel en op straat.

    Ik hoor al seksistisch gegrinnik: die (blanke) man wil gewoon meer naakte vrouwen zien, want dat vindt ‘ie vast wel lekker. Ach ach, denk ik dan, wat een zielige kortzichtigheid. Ik heb niet eens zin om me daartegen te verdedigen. Ik ben opgevoed als naturist en ik ben daar trots op. Ik zie met lede ogen hoe de westerse wereld (of althans de Europese) sinds de jaren ’70 verpreutst is.

    Ik breek dus een lans voor meer blootheid. Maar in het geval van Suske en Wiske is er nog wel iets aan de hand. In dit geval is de zeemeermin even zwart als de man met de racistische, onnatuurlijke lippen. En ik maak me sterk dat dat niet voor niets is. Een zeemeermin is, karikaturaal gezien, zelden zwart. Waarom dan in dit geval wel? Ik vrees dat, was de zeemeermin blank geweest, Studio Vandersteen het niet aangedurfd had om haar borsten bloot te geven. Dan waren haar tepels toch waarschijnlijk op z’n minst schuil gegaan achter haar halssieraad. Ik vrees ook dat we Wiske in de strip niet snel in haar zojuist aangemeten blote tietjes zullen aantreffen. Of dat we tante Sidonia op het strand topless zullen zien zonnen. Maar een zwarte vrouw, in dit geval in de vorm van een zeemeermin, daarbij kan het wel. En daarmee zijn die blote tietjes plotseling niet meer zo onschuldig.

    Ik ben het dus met u eens dat er hier sprake is van racistische typecasting. Maar niet alleen van de zwarte man. De tietjes van de negeroide zeemeermin zijn even racistisch als seksistisch en bovendien hypocriet.

  • Veerle Straetemans says:

    Dag Hans, ik vind jouw reactie ’to the point’. Je geeft aan dat in moppen of stripverhalen het mogelijk moet zijn om een karikatuur van iemand te maken. Daarvoor dienen moppen of stripverhalen natuurlijk, om te ventileren. Wel oppassen dat daarin niet te ver wordt gegaan. Aan de andere kant zeg je terecht dat het échte racisme erin bestaat wanneer je het misprijzen ziet in de ogen van de ander. Dat is pas confronterend. Zoals je immers terecht aangeeft, gaat het over het zelfbeeld dat men heeft. Door een mop of een stripverhaal hoef je jezelf niet aangesproken te voelen … wanneer de misprijzende andere vlak voor jouw neus staat, is dat natuurlijk volstrekt anders. Daarom viel ik ook bijna van mijn stoel toen ik in Het Laatste Nieuws van 25 juni las: “Zolang zwarte mensen worden afgebeeld als halve apen, is het niet meer dan normaal dat ze worden behandeld als domme mensen en kinderen een laag zelfbeeld hebben.”. Je moet jezelf toch geen minderwaardigheidscomplex bezorgen!
    Dus beste Jonas, in de reactie van Hans lees ik niets over ‘relativeren’ of ‘graderen’. Ik lees enkel dat racisme verwerpelijk is in het échte leven!
    Beste Dalilla, een zwarte vrouw afbeelden met blote borsten, is volgens mij een even racistisch en koloniaal stereotype als een zwarte man afbeelden met dikke lippen.
    Vriendelijke groeten!

  • Inge says:

    Beste Dalilla,

    Ik ben een bleekscheet met (helaas) dunne lippen, maar ik had heel spontaan dezelfde reactie als jij toen ik het blote-borsten-in-Suske-en-wiske-artikel las: ocharme een paar borsten – maar dat die zwarte gast getekend wordt met een apensmoel, daar neemt niemand aanstoot aan??

    Zelfs strips als (de) Kiekeboe(s) maken zich er soms schuldig aan. Ik ben fan van Kiekeboe en hoop dat Merho zijn tekenaars nu influistert dat je ook dikke lippen kan tekenen die meer menselijk dan dierlijk ogen.
    Een blanke wordt in stripverhalen toch ook niet standaard afgebeeld met een varkensneus?

    En ja, er bestaan natuurlijk veel ergere vormen van racisme. Maar het is ook niet omdat er moordenaars bestaan, dat we dieven vrijuit laten gaan.

    Doe zo voort, Dalilla! 😉
    Inge

  • cd_BE says:

    Als we het in een stripverhaal stijl willen houden dan denk ik meer aan iets in deze stijl.
    Niet echt een karikatuur, maar ook niet echt realistisch. De tekening van Dirk Baetens komt dan nog het dichts in de buurt om in een Suske & Wiske album te verschijnen. Maar al bij al is heel deze discussie opgeblazen. Moest niemand de vergelijking met een aap gemaakt hebben, denk ik niet dat kinderen het gezien zouden hebben.

    https://twitter.com/cd_BE/status/879361497557848064

  • dieter says:

    Ik vind het een geslaagde actie. Bravo!

  • Jan C. says:

    Nu ik nog een keer goed naar de plaatjes heb gekeken, vallen de muzieknoten me pas echt op.
    Ik vond de mond vooral op het eerste plaatje niet zo goed gelukt, maar volgens mij is hij aan het fluiten en heeft hij dus ook nog eens getuite lippen.

  • Jan C. says:

    Wat ik een beetje mis is de context van deze twee plaatjes. Speelt dit verhaal zich deels af in een Afrikaans land of elders? Is de dit de enige donkere man in het verhaal of zijn er meer? Als het eerste het geval is, dan heb ik er toch weinig problemen mee. Dalilla zegt dat ze een aap ziet, maar daar ben ik het niet mee eens. Ik vind wel dat de mond wat minder gelukt is, maar ik zie wel degelijk (een karikatuur van) een bepaald soort Afrikaanse man (dus met gemiddeld wat dikkere lippen).

    De oproep om tekeningen in te sturen van donkere mannen vind ik een leuk initiatief, maar het was denk ik beter geweest als je gevraagd had om karikaturen van donkere mannen. Dan hadden we e.e.a. beter kunnen vergelijken. Nu zijn het grotendeels realistische tekeningen geworden.

    Succes met je actie!

  • Hans says:

    Geachte Mevrouw Hermans,
    Ik vind uw reactie toch wel zielig. Een karikatuur is en blijft een karikatuur en heeft bijna altijd een spottende toon. Gelukkig zijn Belgen nog wat bedreven en fier in zelfspot en hun pakje friet met mayonaise… Maar U wordt op deze wijze zelf intolerant. U bent kort bij censuur. Dit is decadent! We willen allemaal wel een mooiere wereld maar moet dit dan bij een steriele wereld eindigen? We mogen steeds weer minder: moet die dictatuur dan tot in de fantasierijke wereld van het beeldverhaal?
    Waar ik wel wakker van lig is het echte racisme dat ik in mijn omgeving meer en harder hoor. Door de afbrokkelende solidariteit et de toenemende uitsluiting zoekt men een zondebok en dat is de vreemdeling. Mijn vrouw is Congolese en ze heeft dikke sensuele lippen die bijna het tipje van haar platte neus raken: ik vind dit heerlijk. Maar sinds de jaren 90 ben ik herhaaldelijk met racisme geconfronteerd (niet bediend worden in cafés, ongehoorde douanes, spottende individuen, …). Dikke lippen in een stripverhaal zijn absoluut het probleem niet van racisme maar van het zelfbeeld dat men heeft. Ik kan met plezier racistische moppen vertellen van Belgen, Zwarten, Arabieren, Joden of wie dan ook; maar ik verzaak hierbij niet aan mijn respect voor mijn medemens. Ik heb liever racisme in een mop of een stripverhaal dan in de ogen van iemand die mijn vrouw weiger de hand te schudden…

    • Jonas Salen says:

      Beste Hans,
      U heeft gelijk. Er zijn gradaties in racisme. Maar in tegenstelling tot u vind ik alle soorten racisme verwerpelijk. Ook de kleintjes. Want als we alles moeten relativeren is het racisme waar u mee te maken heeft ook niks in vergelijking met wat Leopold II in Congo deed. Laten we dus alle racisme aanpakken, liefst zo snel mogelijk.

Dalilla Hermans is geboren in Rwanda en geadopteerd. Ze heeft er haar missie van gemaakt om racisme en discriminatie bespreekbaar te maken en aan te pakken. Ze schrijft regelmatig stukken over dit thema voor Charlie en heeft een tweewekelijkse column in De Standaard. In 2017 kwam 'Brief aan Cooper en de wereld' uit bij Manteau, een autobiografisch boek met een scherp maatschappijkritisch randje. In 2018 leverde ze een bijdrage aan de bloemlezing "Zwart -Afro-europese literatuur uit de Lage Landen". Later dat jaar verscheen bij Davidsfonds haar kinderboek "Brown Girl Magic". In 2019 verscheen de thriller "Black-out" (uitgegeven bij Horizon), haar eerste fictieboek voor volwassenen. Vanaf september 2019 is Dalilla seizoensdenker van Concertgebouw Brugge en momenteel schrijft ze ism Mungu Cornelis de monoloog 'Epiphany' die later dit jaar in première gaat bij NTGent.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen