Bij Charlie geloven we in journalistiek die het verschil maakt. We geloven dat mooie woorden die kennis en informatie verspreiden, aanzetten tot meer verantwoord leven, eten en ondernemen. In film The Chocolate Case, die op dit moment draait op MOOOV Filmfestival, wordt uit de doeken gedaan hoe chocolade, een luxeproduct voor het Westen, al te vaak wordt gemaakt door kindslaven uit het Zuiden. Maar een paar Nederlandse journalisten besloten daar iets aan te doen: in 2005 brachten ze Tony’s Chocolonely op de markt, chocolade die streeft naar een volledig slaafvrije productieketen. Of hoe kwajongensjournalistiek verantwoord ondernemen werd.
Pasen is nog maar net voorbij. Je hebt ongetwijfeld chocolade eieren gegeten. Weet jij in hoeveel van die paaseieren cacao zat die werd verwerkt door Afrikaanse kindslaven? Nee? Wel, eerlijk gezegd, wij ook niet. Dat is begrijpelijk, want het productieproces van chocolade bestaat uit vele stappen en is helemaal niet transparant. Daardoor werken de grote chocolademerken al dan niet ongewild samen met organisaties die bevoorraad worden door plantages waar kindslaven werken.
Daar kwam een stel jonge Nederlandse journalisten in 2003 al achter, toen ze het programma Keuringsdienst van Waarde maakten. In dit kritisch consumentenprogramma op de Nederlandse televisie onderzoeken journalisten hoe populaire of vaag omschreven producten nu precies gemaakt worden. Ze nemen de miraculeuze beloftes op de verpakkingen van allerlei wonderproducten stevig op de korrel. In één van de meest recente afleveringen ging het bijvoorbeeld over kokoswater, en over de positieve eigenschappen die aan het drankje worden toegeschreven.
“Soms worden de kinderen weggehaald bij hun familie, voorgelogen, mishandeld en niet betaald voor hun werk.”
Maar terug naar chocolade, en naar de chocoladeketen. Cacaobonen groeien in landen rond de evenaar. En vooral in Afrika wordt er van die bonen cacao gemaakt. Meer dan 60% van de wereldwijde cacao komt uit West-Afrika, meer bepaald uit Ghana en Ivoorkust. In 2003 ontdekte één van de Nederlandse redacteurs van Keuringsdienst van Waarde dat daar in de cacaosector heel vaak kinderen werken. En soms worden die kinderen zelfs weggehaald bij hun familie, voorgelogen, mishandeld en gewoon helemaal niet betaald voor hun werk.
Gelukkig bestaan er vandaag keurmerken als fairtrade. Bij producten met dat soort labels kunnen we er als consument vanuit gaan dat ze op een eerlijke manier werden gemaakt en de makers ervan eerlijke verloond werden. Maar wat betekent dat concreet in de chocoladesector? Chocoladerepen met een keurmerk betalen aan de boeren een meerwaarde omdat ze hun cacaobonen op een ethische manier verwerken. Maar dat wil niet zeggen dat de reep die je in handen krijgt, uitsluitend met gecertificeerde cacao is gemaakt. Waarom dat niet zo is, ligt weer aan de chocoladeketen. Voor de cacao tot chocolade wordt verwerkt, wordt ze op één grote hoop gegooid: gecertificeerde en niet-gecertificeerde cacao komt bij elkaar. Wanneer je een reep met een keurmerk koopt, kan je er dus zeker van zijn dat de vereiste hoeveelheid gecertificeerde bonen aan het begin van de keten werd ingekocht. Alleen zitten die specifieke bonen niet per se in jouw reep.
In 2003 gingen die Nederlandse journalisten dus de chocoladeketen onderzoeken. Door middel van allerlei televisie-waardige stunts vroegen ze aandacht voor kinderslavernij. Eén van de journalistieke schenenschoppers, Teun van de Keuken, werd het gezicht van de acties. Maar omdat Teun in het Engels niet goed bekt, werd Tony zijn alter ego.
Naar aanleiding van de première van de remake van Charlie & The Chocolate Factory in 2005 gingen Teun en zijn collega’s naar plantages in Afrika. Toen stond het vast: ze wilden meer aandacht voor het probleem, en hoe beter dat te bewerkstelligen dan door zelf een 100% slaafvrije chocoladereep uit te brengen. Dat was geen evidentie, maar het lukte wel. Het merk Tony’s Chocolonely werd geboren.
De journalisten verkochten de repen tijdens screening van Charlie & The Chocolate Factory, en binnen de kortste keren waren ze allemaal de deur uit. En dus werden er meer besteld. En nog meer. Maar stoutmoedigheid maakt je nog geen goede ondernemer. Dat beseften de journalisten zelf ook. En dus werd Tony’s na een succesvolle start enkele jaren geleden verkocht, met de garantie dat de intrinsieke waarden en de missie dezelfde zouden blijven.
Anders dan de grote chocolademerken heeft Tony’s vandaag wel zicht op haar volledige productieketen, en zorgt het chocolademerk ervoor dat enkel hun eigen eerlijk vergoede bonen in hun schepen, verwerkingsapparatuur en repen terechtkomen. Bovendien wordt gewerkt met een Belgische chocoladeverwerker. Kwaliteit verzekerd dus.
Vandaag ligt Tony’s Chocolonely in de rekken in Nederland, België, Zweden en Amerika. En er zijn gesprekken aan de gang met verschillende andere landen. Het gaat hard. Het laatste jaar groeide de omzet van Tony’s Chocolonely met 66%. En dus hebben de Nederlandse journalisten gelijk gekregen: met kwajongens- en kwameisjesjournalistiek kan je een verschil maken, succesvol ethisch ondernemen en een love brand creëren. Sounds familiar, doesn’t it?
Wie The Chocolate Case nog wil bekijken, kan dat doen op MOOOV Filmfestival. In 8 verschillende Vlaamse gemeenten brengt MOOOV wereldcinema naar de bioscoopzalen. Dit jaar focust het festival onder meer op films uit Colombia, op verhalen van schrijvers en dichters en op films over migratie. Meer info op www.mooov.be
The Chocolate Case kan je bekijken op volgende data: 23 april om 14u00 in Brugge, 24 april om 17u00 in Turnhout en 26 april om 20u00 in Brugge
Schrijf je reactie