Opinie

Hoe we als veranderende maatschappij samen door een deur moeten

Identiteit is belangrijk, dat weet Dalilla als geadopteerde maar al te goed.

Hoe we als veranderende maatschappij samen door een deur moeten

Redactrice Dalilla ergerde zich elk jaar aan de dubieuze herkomst van kindervriend Zwarte Piet tot ze écht naar de andere kant van het verhaal begon te luisteren. Dat tradities en identiteit onlosmakelijk verbonden zijn, begrijpt ze als geadopteerde Rwandese als de beste. Veel meer dan een kwestie van gelijk halen ziet ze de hele Pieten-discussie dus als een kans om de uitdagingen van een snel veranderende en hyperdiverse samenleving aan te pakken. Zou een evenwichtig compromis geen mooi bewijs zijn dat we goed op weg zijn om ieders stem te horen en te respecteren?

Wat zitten we soms snel op ons paard. Dat lees je goed, ik zeg ‘we’ en niet ‘ze’.

Ik wil graag beginnen met een Mea Culpa: tot een paar dagen geleden snapte ik met de beste wil van de wereld niet waarom er in Vlaanderen met zoveel hardnekkigheid werd vastgehouden aan het figuur Zwarte Piet. Voor mij was de racistische ondertoon van zijn beeltenis immers zo klaar als een klontje. Iemand die door een schoorsteen kruipt, krijgt geen dikke rode lippen, gouden oorbellen en zwart krullend haar. Vele oude prentjes waarop ‘negertjes’ afgebeeld staan hebben die kenmerken echter wel. Eén plus één is dus racistisch, leek mij.

Als ik de reacties van mensen uit het buitenland erop nasloeg, werd mijn buikgevoel steeds bevestigd: blackface is een pijnlijke, kwetsende herinnering aan een verdomd nasty verleden waar we dringend vanaf moeten. Ik had dus niet altijd evenveel geduld in de discussie, en zat jaar na jaar zwaar met mijn ogen te rollen, af en toe een korte statusupdate te posten om mijn ongenoegen te uiten en knarsetandend toe te kijken hoe elk jaar weer dit feest door mijn strot geduwd werd. En ik werd moedeloos van de schijndebatten die zich in de media afspeelden waarin blanke mensen aan mij kwamen uitleggen hoe ik me moest voelen en hoe zeker niet.

zwarte-piet

Zwarte Piet zoals we hem allemaal kenden. Via Istock

Sinds twee jaar ben ik wel afgestapt van mijn aanvallende retoriek, maar ik start nog steeds gesprekken over de kwestie, want het blijft een periode die ik niet fijn vind en waar ik telkens weer moet zoeken naar mijn plaats in maatschappelijke debatten. Nog steeds overtuigd van mijn grote gelijk ging ik zo eens een Zwarte Piet-gesprek aan met een van mijn beste vriendinnen. Iemand die ik al ken sinds mijn kleutertijd en die altijd voor mij opkwam wanneer ik racistisch behandeld werd. Plots zei deze progressieve, open-minded persoon me zonder omwegen: “Ik snap uw probleem niet, Dal.” Ze snapte niet waarom ik opeens racisme zag in een feest dat we jarenlang samen gevierd en beleefd hadden. Ze voelde zich er bijna persoonlijk door aangesproken, was teleurgesteld dat ik een deel van haar jeugdherinneringen wilde afdoen als fout of averechts of racistisch van aard. Het zette me aan het denken.

En sinds ik zelf twee kinderen heb, waarvan eentje oud genoeg is om het feest bewust te beleven, is het nog meer flou geworden. Natuurlijk komt de Sint ook bij ons thuis, als ouder kan je bijna niet anders. Maar het blijft met lichte tegenzin. Ik voel me er nog steeds vreemd bij om mijn kind een chocolaatje te geven waar een karikatuur van een negerslaaf op afgebeeld staat (rustig boze meute, ik bedoel er verder niets mee). Ik blijf lichtjes in elkaar krimpen als mijn zoontje me vragen stelt over de link tussen zwarte mensen en Zwarte Piet (dat doet hij overigens echt, ook al zien kinderen dat zogezegd niet). En ik blijf ook mijn hart vasthouden voor wanneer mijn kleine droppies wat ouder worden, in het ‘geheim ingewijd worden’, en gaan beseffen dat er kinderen en volwassenen rondom hen expliciet gaan verwijzen naar Zwarte Piet als zwarte mens.

Ik voel me er vreemd bij om mijn kind een chocolaatje te geven waar een karikatuur van een negerslaaf op afgebeeld staat.

Ik kan niet spreken voor ‘dé zwarte mensen’ in Vlaanderen, net zoals Lies Lefever dat niet kan. Ik kan niet zeggen dat ‘we’ Zwarte Piet aanstootgevend vinden. Ik kan alleen vanuit mijn eigen ervaring spreken, zo gaan die dingen nu eenmaal. Mijn eigen ervaring is dat ik meer fijne dan slechte herinneringen aan het sinterklaasfeest heb. Dat ik dus ook niet opgezet ben met de oproep van het Minderhedenforum om de hele zwik af te gelasten. Maar mijn ervaring zegt mij ook dat mijn jeugd een beetje gemakkelijker zou geweest zijn als Zwarte Piet er effectief uitzag alsof hij door de schoorsteen gekomen was. En dat dat meteen ook de lichte tegenzin zou oplossen die ik voel bij het beleven van het feest met mijn kroost.

Het pietenpact biedt dus de perfect oplossing, mijns inziens. De scherpe kantjes eraf, maar met respect voor een mooie traditie die hopelijk nog vele jaren mag verder leven. Een beeltenis die de traditie en het verhaal eer aan doet, en geen bezorgdheid meer voor mij als zwarte ouder die sterke gekleurde kinders probeert op te voeden. Hallelujah, dacht ik! We zijn er!

3399703

Een werk van Kalema uit de expo 53 Echoes of Zaire toont het gruwelijke koloniale verleden van België in Congo.

Toen ik dus opeens een stortvloed aan reacties tégen deze elegante oplossing zag, wist ik even niet waar kruipen van frustratie. Hoe kàn je hier nu tegen zijn, dacht ik! Vandaar dus: wat zitten we soms toch snel op ons paard. Mea Culpa, peoples, mea culpa. Ik zat heel snel op mijn witte schimmel om boos van mijn schoorsteen te blazen. Tot ik eens ten gronde de discussie aanging met een aantal mensen. En het licht begon te zien. Mensen die tegen de aanpassing van Zwarte Piet zijn, bleken geen rabiate racisten te zijn die volharden in de boosheid, maar mensen die bezorgd waren over het verlies van een soort identiteit. Nu, daar kan ik me al veel beter in vinden. Identiteit is belangrijk, dat weet ik als geadopteerde maar al te goed. En mensen die je identiteit willen afnemen, die bevecht je met alles wat je hebt. Ik snap dus ondertussen al beter de heftigheid van de weerstand.

Als we als veranderende hyperdiverse maatschappij samen door een deur willen gaan kunnen, moeten we écht naar elkaar luisteren.

Ik leer ook elke dag bij, en hoewel ik soms word verweten in mijn eigen web verstrikt te zitten waarin ik van elke kwestie iets raciaal wil maken, moet ik zeggen: ik trek helemaal niet graag mijn Race Card. Of Zwarte Piet nu een racistische oorsprong heeft of niet is voor mij niet het speerpunt van de discussie. Dan maak ik me liever druk om standbeelden van Leopold II, maar dat is dan weer een hele andere hetze. Wat me wel de essentie van deze hele discussie lijkt, is hoe we als veranderende hyperdiverse maatschappij samen door eenzelfde deur blijven kunnen. Dat kan, mijns inziens, enkel door écht naar elkaar te luisteren.

Dat heb ik dus nu eens écht gedaan. Geluisterd, gelezen, nagedacht. En dit is mijn besluit: ik wil nog steeds het pietenpact aanmoedigen en ik ben zo blij dat de – voor mij – pijnlijke elementen van Zwarte Piet worden aangepast. Ik vind nog steeds dat blackface geen plaats heeft in een samenleving anno 2016. Maar ik ga er niet langer van uit dat iemand die het daar niet mee eens is, racistisch of kortzichtig is. Ik ga met iets meer begrip en minder vooringenomenheid met iedereen de discussie aan. Want hoewel ik ervan overtuigd ben dat evolutie niet te stoppen valt, en aanpassen niet plooien is, begrijp ik meer dan ooit dat dialoog de enige weg is. En heel misschien brengt de aanpassing van Piet wel een aanpassing in onze geesten met zich mee. Een besef dat compromis geen vies woord is, dat samen zoeken mag, dat niet iedereen voor de minste uitspraak racist genoemd moet worden, maar dat we ook niet kunnen doen alsof de realiteit van een grote groep medemensen onzin is en dus geen dialoog waardig…

Noem me een naïeve sukkel, een bounty (bruin vanbuiten, wit vanbinnen) of een opgenaaide black panther (ze zijn alledrie deze afgelopen week in mijn gezicht gesmeten), maar laat me mijn geloof in de mensheid en in constructieve oplossingen.

 

Foto Dalilla: Jason Asaré

Schrijf je reactie

30 reacties
  • DE GEBELGDE BELG says:

    De laatste keer dat ik in Antwerpen overvallen werd hing er aan AL mijn ledematen een Marokkaan. De vijfde ging er met mijn portefeuille vandoor. Dat was de laatste keer.

    Ook na pak zeven keer overvallen geweest te zijn, wende het niet. Daarom zijn we naar de Ardennen verhuisd. Eigenlijk DIK tegen onze goesting.

    Ik blijf dat als een probleem zien. Het ergens moeten wijken of weggaan.

  • DE GEBELGDE BELG says:

    Beste Dalillah. Mijn (Ghanese) vriendin waar ik al 21 jaar mee samen ben, KAN om fysieke redenen niet door een schoorsteen. Als ze er een kind een plezier mee zou kunnen doen dan zou ze het wél proberen. Die zit niet zo met racismegedoe in haar hoofd. Allez ze arriveerde hier in 1977 en dat was anders dan nu. Eigenlijk was ze NERGENS welkom.

    Elodie is de enige zwarte die ik ken die door een schoorsteen zou geraken. Maar die gaat dat nalaten natuurlijk.

    Echt in +-1972 zette ik elke Sinterklaas mijn schoentje. We hadden centrale verwarming en géén schoorsteen. Daarover maakte ik me zorgen. Dat Zwarte Piet niet binnen zou geraken. Toch kwam er altijd wel wat.

    Wees gewoon blij dat je ‘zwart’ bent. Anderen moeten speciaal in de zon gaan liggen om er even leuk uit te zien. Of erger nog hun geld aan een zonnebank uitgeven en daar HEEL ONNOZEL gaan liggen als een sandwich. Of hun lippen gaan laten opspuiten voor veel $$.

    Don’t mind them.

  • Silvia says:

    Mooi stuk met een open vizier. De wereld zou mooier zijn als meer mensen voor hun overtuigingen opkwamen zonder anderen daarom aan te vallen als dom, achterlijk, racistisch en van kwade wil.

    Ik denk ook dat de ‘roetpiet’ een elegante oplossing is en ben grote voorstander van dat compromis. Anderzijds is het voor mij ook pijnlijk om het feest waarvan ik vroeger zo genoot, als racistisch te moeten zien. Ik heb mezelf ook nog als zwarte piet verkleed en zo kinderen met een handicap bezocht. Ze waren dolgelukkig. Nu voel ik me een idioot als ik daaraan terug denk. Ik snap daarom heel goed de defensieve reacties van mensen. Maar je moet jezelf daar boven kunnen tillen, denk ik.

    Nog een bedenking is natuurlijk de vraag in hoeverre de gevoelens van bepaalde groepen moeten doorwegen op de gewoontes van andere groepen. Als vrouw heb ik soms negatieve gevoelens als ik vrouwen met een hoofddoek zie en al helemaal als ik chadors zie, afgewerkt met handschoenen. Ik voel me daar soms echt gekwetst door. Toch zou het niet in mij opkomen te eisen dat deze culturele/religieuze gebruiken worden afgeschaft. Maar ook dat is iets wat bij veel mensen speelt.

    Het is niet makkelijk maar het is zoals je zegt, we moeten allemaal door dezelfde deur kunnen en dat kan alleen als we stoppen met elkaar te diaboliseren.

  • Christophe says:

    Bedankt voor je oprechte reactie rond Zwarte Piet. Ikzelf ben altijd opgevoed met een wereldbeeld dat niemand zich beter mag voelen dan een ander. Dat elke beschaving of cultuur zijn merites heeft (positieve en negatieve). Ik heb nooit noch als kind, noch als puber of als volwassene de associatie gemaakt met zwarte slaven en Zwarte Piet. Mijn grootvader zaliger heeft twee jaar in Rwanda en Burundi gewerkt tijdens 1960-1962 en zijn verhalen waren altijd met het grootste respect over de zwarte Afrikanen. Als kind werd mij altijd verteld dat zwarte piet iemand was die door de schoorsteen kwam (ik had al snel door dat die geschminkt waren). Ook dat page-pak (typisch 17de eeuws) was mooi uitgelegd dat Zwarte Piet in opleiding was bij Sinterklaas en hem steeds hielp (omdat hij hem gered had uit de slavernij, bij ons thuis waren dat geen ‘knechten’). Ik begrijp heel goed de frustratie van zwarte medemensen, want er lopen nog te veel blanke mensen rond die denken dat ze beter beschaafd zijn dan de anders gekleurde medemens. Ik reageer steeds op de trein als een zwarte medemens wel naar zijn identiteitskaart gevraagd wordt en een blanke niet. Ik haal de mijne dan spontaan boven om te zien wat voor reactie ik krijg van de desbetreffende conducteur (man of vrouw). Scheldwoorden ivm zwarte mensen heb ik nooit gebruikt (en is ook nooit voorgekomen in onze familie). In onze huidige maatschappij moeten we eerst eens proberen in de andere zijn of haar schoenen te staan, in plaats van te blijven geloven in het eigen gelijk. De weg ligt soms in het midden en is vaak sneller gevonden dan eerst gedacht.
    Ik erger mij ook aan Leopold II, maar de Vlaamse keuterboer van rond 1880-1920 kan je niet de schuld geven van wat er is misgelopen in Congo. Ten eerste wist hij of zij daar niks over (de Belgische media heeft hier grote schuld aan, Frans, Duitse en Britse media spraken er schande van wat er in Belgisch Congo plaatsvond). Ten tweede ging het vooral om de glorie van de koning en de economische elite van België ten koste van miljoenen Congolezen. Ik vergelijk altijd met het volgende: uit respect voor al die werkende mensen uit de middeleeuwen en de nieuwe tijden die met tienden die kerkgebouwen hebben betaald, breng ik hen respect ipv de elites van toen. Het is dankzij hen dat die er staan. Als ik in Oostende loop of in Brussel aan het Legermuseum, denk ik aan al die Congolezen die met hun lijf en leden geld hebben opgebracht om die gebouwen op te trekken. Uit respect voor hen, geniet ik van de Venetiaanse gaanderijen in Oostende of het park van Tervuren (en niet omdat ik Leopold II zou vereren, integendeel).
    Ik sta al meer dan 16 jaar in het onderwijs in een Vlaamse grootstad (de derde grootste) en een concentratieschool. Racisme in al zijn facetten probeer ik met zachte maar kordate middelen te bestrijden. Het is een titanenwerk in de huidige maatschappij om genuanceerd en gefundeerd de andere te laten nadenken over zijn of haar eigen gedrag en denkpatronen (waar die ook vandaan mogen komen). Maar om de traditie nu helemaal af te schaffen gaat voor mij als compromis veel te ver. Trouwens in tekeningen en schilderijen uit de 16de en 17de eeuw, was er nog van zwarte slaven als zwarte piet geen sprake (wel roetpieten). Het is een 19de eeuws fenomeen die tot de jaren 60 en 70 heel extreem werd toegepast. We moeten alleszins daar vanaf, van dat zwart wit denken. Tradities kunnen veranderen maar helemaal afschaffen (tenzij er echt een consensus is zoals bvb de katten van de kerktoren smijten bij kermissen vervangen door pluchen versies) is in deze zeer contraproductief. We moeten allemaal wat meer écht leren luisteren naar elkaar, en durf doorvragen van waarom hij of zij zo denkt/handelt. Dan pas kan er beterschap zijn in die hele discussie rond identiteitsvorming, integratie en het afbouwen van hardnekkige racistische denkpatronen (want het werkt ook in omgekeerde richting, de domme blanke Europeaan, is een klassieker door andersgekleurde medemensen hier op aarde). Identiteit is voor iedereen heel belangrijk dus moeten we daar ook respectvol mee omgaan (in twee richtingen). Dan pas ligt de weg open voor een betere, rechtvaardigere en mooiere wereld voor élk mens.

  • Paul Van den Berghe says:

    Ik moet toegeven dat ik niet alles heb gelezen wat hierboven allemaal is geschreven, maar in naam van onze multiculturele en superdiverse samenleving zou ik toch met enige klem willen pleiten voor het behoud van de figuur van Zwarte Piet (inderdaad mét hoofdletters) als zwarte man en sinds jaar en dag compagnon van ons aller Sinterklaas!
    Hij is immers de eerste en voorlopig enige zwarte figuur aan wie het gelukt is om deel te worden van ons cultureel erfgoed. Dat moeten we toch koesteren, vind ik, want in die zin zou je hem dus eigenlijk ook als een soort pionier kunnen beschouwen!
    Zelf heb ik Zwarte Piet als kind noch als volwassene ooit gezien als een minderwaardig iemand. Integendeel. Ik keek naar hem op. Hij was de vriend van Sinterklaas, dus moest je respect voor hem hebben. Ik begrijp dus ook deze heisa helemaal niet zo goed. Zwarte Piet is gewoon wie hij is, een toffe zwarte jonge man, die elk jaar aan de zijde van Sinterklaas de kindertjes blij komt maken. Hij bezit zelfs een zekere macht, want hij heeft bv. het recht om stoute “blanke” kinderen in de zak te steken! Je zou hem dus ook een zekere educatieve functie kunnen toedichten t.a.v. onze blanke kindjes. Dat staat toch al redelijk ver af van de koloniaal onderdrukte die sommigen in hem willen zien. Ook zijn kostuum deed mij op geen enkele manier denken aan koloniale toestanden. Het leek meer op het soort kostuums dat Spaanse edelen droegen in de 17de eeuw. Je zou hem dus, afgaande op zijn Europese kledij, eerder als een geëmancipeerd gelijkwaardig iemand kunnen beschouwen. Evenmin heb ik Sinterklaas ooit kunnen betrappen op enig denigrerend of “koloniaal” gedrag tegenover zijn zogenaamde “knecht”. Want dat is het nu juist! Laten we er gewoon mee ophouden om Zwarte Piet de “knecht” van Sinterklaas te noemen. Hij is niet meer of niet minder dan de compagnon van Sinterklaas, zijn vriend, zijn partner, zijn vennoot, zijn gezel, noem hem hoe je wil maar in ieder geval een “gelijkwaardige” van de Sint! Zo heb ik hem tenminste zelf altijd ervaren. Maar ik heb er anderzijds ook begrip voor als mensen dat op een andere manier bekijken. Iedereen ziet wat hij wil natuurlijk, maar persoonlijk wil ik toch pleiten voor een positieve input mbt de figuur van Zwarte Piet als een gelijkwaardige partner van Sinterklaas binnen onze multiculturele samenleving.
    Dat zou ons al een heel eind vooruit helpen, want zowel de Sint als Piet blijven een belangrijke symbolische waarde behouden.
    De roetpiet vind ik maar niets maar ik zou het verder niet erg vinden mocht er plots ergens een zwarte Sinterklaas opdagen met een witte Piet in zijn kielzog. Dat zou pas een statement zijn!

  • Brechje Moerman says:

    Ik moest denken aan Barbie. Die worden nog altijd massaal gekocht, ook al zijn de mensen zich misschien wel bewust van het onrealistische model dat zo’n poppenlijfje aanreikt en van de bestaande discussies over dit onderwerp. Ik veronderstel dat ze er dan in berusten dat dit ene object op zich niet zo’n invloed gaat hebben op een kind – rolmodellen en stereotypen zijn dan ook een complexe samenloop van zaken en worden langs vele kanalen doorgegeven – en waarschijnlijk vertrouwen ze ook op hun eigen opvoedkunde om dit kleine ‘foutje’ recht te trekken.
    Maar moest de mogelijkheid bestaan om zo’n poppetje voor aankoop te tweaken/hertekenen/herkneden om haar realistischer te maken, zouden velen dat volgens mij doen. Wel, bij Zwarte Piet is dit hertekenen haalbaar en niet eens zo moeilijk. Doen dus, vind ik. Tradities zijn niet heilig en collectief bewustzijn mag niet vastroesten.

  • Brechje Moerman says:

    Ik moest denken aan Barbie. Heel veel ouders geven dat aan hun kinderen, ook al zijn ze misschien niet akkoord met het ‘vrouwbeeld’ dat zo’n poppenlijfje aanreikt. Ze weten dan misschien ook wel best dat dit object alleen niet zo’n grote impact heeft (het is de combi van factoren die rolmodellen en stereotypenbestendigd) Bovendien vertrouwen die ouders waarschijnljk op hun eigen opvoedkunde om deze eventuele ‘foute’ invloed recht te zetten. Maar, moesten ze kunnen de pop wat bijwerken/hertekenen vooraleer ze aan een kindje te geven, en die Barbie zo aangepaster aan de realiteit te maken, zouden velen dat denk ik graag doen! Wel, voor Zwarte Piet kan dit hertekenen vrij makkelijk. Doen vind ik dus.

  • Emanuel says:

    Bedankt voor je artikel. Ik herken me volledig in je verhaal en voor mezelf is het al een heel lange tijd een vervelende periode waar je het liefst selectief doof bent als collega’s of omstaanders doodleuk verkondigen dat Zwarte Piet “gene neger” is maar zwart is door het roet. Waarom die dan een kraaknet kleurrijk pagepakje draagt, dikke rode lippen, oorbellen en krullend haar heeft (witte mensen hebben doorgaans geen krullen) blijft dan weer een raadsel. Dat wordt weggemoffeld met “het is maar een verhaal hé”. Een verhaal zonder de stereotiepe kenmerken van zwarten is dan weer té creatief?!?

    Een nog grotere dank overigens voor je strijdvaardig optreden in “De Afspraak”. Je wist er als statige mooie trotse zwarte vrouw de belangen van de hele Afrikaanse diaspora in België te behartigen in een strijd waar je overduidelijk in de minderheid was. De door trauma geïnduceerde onbewuste imitatie van de doorsnee “ik been geen racist, maar”-Vlaming door Lies was pijnlijk om te aanschouwen.

    Zwarte Piet is duidelijk een gevoelig gegeven en maakt deel uit van het witte privilige. Van de 200 opgepakte actievoerders in Nederland was er op zijn minst ook 1 Belg aanwezig. Een aantal actievoerders wisten de dans gelukkig te ontsprignen en zijn in hun vreedzaam opzet geslaagd door onder meer een banner te ontrollen.

    Zoals je wellicht had gelezen gold er voor Maassluis een noodbesluit met honderden politieagenten op de been en dat allemaal voor een “onschuldig kinderfeest” of “onschuldige traditie”. Uiteindelijk is zo goed als niemand in Maassluis zelf geraakt omdat ook voor Rotterdam waar we de bus zouden nemen in het geheim een noodbesluit was opgesteld. Hierdoor werd elke vorm van samenscholen en vreedzaam protest, een basisrecht in een democratische rechtstaat meen ik mij te herinneren, verboden. Met gestrande bussen in Rotterdam werd iedereen door politieknokploegen op straat als vee bij elkaar gedreven en vervolgens tijdens de sit-in op geweldadige wijze (soms tot bloedens toe) gearresteerd en op politiebussen gezet met als eindbestemming het politiebureau in Maasluis dat dienst deed als concentratiekamp. Daar werden we met 200 betogers die allen hun stem vreedzaam hadden willen laten horen 8 uur opgesloten, per 2 in gevangeniscellen van 1m² en net geen 2 meter hoog. Ik wist niet eens dat gevangeniscellen van die afmetingen bestonden in het “moraliserende vrije democratische westen”.

    Als het een onschuldig kinderfeest is, waarom dan die repressie, waarom dan die agressieve racistische haatspuierij op sociale media? Of, misschien zijn het wel de grote mensen die de kinderen als excuus gebruiken.

  • Sjoeke Knockaert says:

    Dag Dallila,

    Heel erg bedankt voor dit artikel. Ik vind het super. En het helpt mij om zelf meer klaarheid te scheppen in discussies en me niet te laten leiden door emoties. Met zelf twee adoptie zussen weet ik maar al te goed hoe kwetsend de periode rond Sinterklaas voor hen kon zijn. Ik vind het echt chique van jou dat je op zoek gaat naar het waarom van de heftige reacties en dat je dat wilde delen. Heel erg bedankt, het geeft me hoop en optimisme.

  • Els says:

    Dankjewel voor het delen, Dalilla! Mooi bericht.

  • Koen says:

    Eigenlijk had ik geen probleem met het Pietenpact. Ik vind dat pact een logisch gevolg van de veranderde maatschappij. Het Pietenpact gaat echter meer dan ver genoeg voor mij. De voorgestelde veranderingen vallen heel mooi in het verhaal van de sint zonder dat eraan gemorreld wordt. Dan komen daar nog wat belangengroepen van hun oren maken dat ze dit niet tekenen omdat het niet ver genoeg gaat en er nog zoveel meer moet veranderen. Dan is voor mij het begrip volledig weg. Want zij halen er begrippen en interpretaties bij die zeer ver gezocht zijn. Dan komt er zo’n duiveltje in mij naar boven dat tegen alles en nog wat tegenaan wil sjotten. Als onze toegeving niet goed is, dan moet het hele pact maar verdwijnen. Jantje zag eens pruimen hangen, weet je wel ?

    • Jan De Schepen says:

      Exact wat ik voelde. Dan wil je eens een compromis sluiten, en dan zijn er mensen van slechte wil die het alsnog allemaal niet genoeg vinden. Dan is het heel duidelijk voor mij: geen compromis, trek je plan maar met je gekwetste gevoelens. Zwarte Piet blijft. Met dank aan het Minderhedenforum.

  • Erwin Heiser says:

    Men heeft het altijd over respect – blijkbaar zijn de tradities van het gastland dat respect niet waardig.

    • Elisa says:

      “Gastland”? België is niet de auteur’s gastland, het is haar land. Zoals u kan lezen is ze geadopteerd. Ze is dus even Vlaams als u en ik, mocht dat nog niet duidelijk zijn uit de achternaam “Hermans”.
      Het zal u misschien verbazen, maar Vlamingen komen tegenwoordig in alle maten, vormen en kleuren.

      • Jos hertens says:

        Als geadopteerde vanuit een oorlogsland zou ze nog veel meer respect moeten opbrengen voor wat de “blanke cultuur” haar bezorgd heeft. En zeker geen messen in dezelfde mensen hun rug steken.
        Ge moet maar durven.

    • Brechje Moerman says:

      dat is dat gevoel van identiteitsverlies dat Dalila aankaart en waar ze begrip voor heeft. Maar… gastland? die mensen wonen hier wel hé! en zijn in veel gevallen hier geboren.

    • Guido V.H. says:

      Inderdaad Herman,
      Onze tradities komen allemaal onder vuur met het oog om ze aan te passen (verbieden wat kan)!!

      De Sint met zijn zwarte pieten (een oude traditie, symbool van HÉT kinderFÉÉST bij uitstek met snoepjes, fruit, chocolade en geschenkjes)!!

      Of…

      Hoofddoek, Bourka, Bourkini (een oude traditie, HÉT symbool om de meeste moslimmeisjes te onderdrukken in naam van “het geloof”)!!

      Dit zijn maar 2 kleine voorbeeldjes. Alle nieuwe Belgen kunnen zich best wat beter verdiepen in onze cultuur (Of meerdere aspecten ervan) en onze taal zo snel mogelijk leren, zodat we met elkaar kunnen communiceren. Dan zal er al veel pestgedrag aan beide zijden spontaan verdwijnen!!!

    • Mieke Beirinckx says:

      Daar heb je zeker een punt Erwin!

  • Charles says:

    Deze discussie is een totaal ongegronde racistische interpretatie door volwassenen. Val er uw kinderen in het jaar 2016 alsjeblieft niet meer mee lastig. Zeur niet en maak van Zwarte Piet een positief personage zoals de traditie het wil.

    Sinterklaas met witte lange baard is toch duidelijk een bejaarde man. In alle culturen worden bejaarde mensen geholpen door jongeren. Is het dan zo vreemd dat Sinterklaas hulp nodig heeft van een jonge energieke helper om al die cadeautjes aan de kinderen te bezorgen? De huidskleur en het geslacht van die helper spelen toch geen rol? En sinds wanneer doen we moeilijk over rode lippenstift en oorbellen?

    Zwarte Piet met paarse lippenstift en neuspiercing was wellicht geen probleem geweest.

  • Sven says:

    Wij werken ook hierop.
    De legende van Sinterklaas en Zwarte Piet gaat over hoe er goede grote mensen zijn die kinderen beschermen tegen slechte mensen die kinderen kwaad doen. Dat is de kern, en veel kinderen op de aarde hebben daar nood aan en veel volwassenen kunnen zo’n rol model ook gebruiken. De wereld heeft nood aan zulke rolmodellen en helden en voorbeelden. Dat het al een oud verhaal is, des te beter, dat geeft er nog meer kracht aan. Hoe meer die kernwaarde uit dat verhaal naar voor komt, hoe waardevoller want universeler het verhaal kan worden.
    Zou U er niet fier op zijn als een lokale traditie van bij U zou uitgroeien en gevolgd en bewonderd zou worden over heel de planeet?
    Toon dan dat U dat inziet. Men zou bv. kunnen opperen dat de Sinten, Pieten, Conchita’s, Miepen, etc. een hele familie zijn, verspreid over heel de wereld. Dat de Sint en Piet en Miep die wij hier kennen nu toevallig blanke sint is. Maar dat er uiteraard op andere continenten zwarte sinten zijn. En die bestaan ook. Bv. toen de Surinamers, het feest van Sinterklaas meenamen, konden ze niet zo meteen een witte Sint tevoorschijn toveren. Dus er bestaan best wel oude zwart wit foto’s met Zwarte Sinten, en zwarte Miepen en Pieten. En andersom.
    Ik heb enkele fan die foto’s hier bijeengebracht en een aanzet gegeven tot een voorbeeld verhaal:
    https://sites.google.com/site/samenschrijvendotorg/verhalen-uit-de-wereld/De-Sinten-Mieten-Pieten-en-Klazen-de-familie-van-Sinterklaas-en-zwarte-Piet

    PS
    Wij doen dit in het kader van onze activiteiten rond
    1. 2015-25 UN international Decade for People of #AfricanDescent
    More: https://sites.google.com/site/leadershipinstitutedementorat/africandescentdecade

    2. 2011–2020 Third (!) International Decade for the Eradication of #Colonialism
    More: https://sites.google.com/site/leadershipinstitutedementorat/colonialism-reparation

    … you have 15 years where you can interrupt anyone and any organisation and ask them “You are a great organisation from a member country to the United Nations. Your leaders have voted that 2015-25 is the UN international Decade for People of African Descent and Third (!) International Decade for the Eradication of Colonialism… you have to be inclusive in all your actions towards the African Diaspora / Africa. Can we collaborate?”

  • Inge says:

    Beste Dalilla,
    Dit is de eerste keer dat ik een reactie post op een artikel, maar ik kan het deze keer niet laten. Ik zag je daarnet in De Afspraak en net als jij moet ik mijn tong afbijten om me niet boos te maken in de discussie rond Zwarte Piet.
    Ik heb 100% hetzelfde standpunt als jij hierover, hoewel ik ‘blank’ of beige ben. Mijn 2 zonen zijn wel mulat. Zij hebben zich zelf nooit vragen gesteld bij Zwarte Piet, maar ik wel.

    De kern van de zaak voor mij is, om jou te citeren:
    “als Zwarte Piet er effectief uitzag alsof hij door de schoorsteen gekomen was”, was er geen enkel probleem. Natuurlijk hoeft het kinderfeest niet afgeschaft te worden. Maar ook ik vind dat de associatie met de Afrikaanse medemens moet verbroken worden. Is dat nu echt zo moeilijk? Gewoon de uiterlijke kenmerken wat aanpassen: roetstrepen ipv volledig zwart en geen zwoele lippen meer: goed bezig. Maar laat aub ook eens die pruiken van kroeshaar achterwege! Er bestaan pruiken in alle kleuren en substanties, die Zwarte Pieten desgewenst kunnen opzetten om zich te vermommen. En ja, ook licht- en donkerbruine vrijwilligers kunnen Zwarte Piet spelen, zoals je zei is het kleurverschil tussen hun huid en de zwarte roetstrepen nog groot genoeg! Ik wist even niet wat ik hoorde :-))

    Het argument dat ik altijd absurd vind is: die Zwarte Piet is toch helemaal niet racistisch bedoeld? Mildere vormen van racisme zijn inderdaad vaak niet racistisch “bedoeld”, dat is het hem juist. Het elk jaar opnieuw uitbeelden van de machtsverhouding blanke meester – zwarte slaaf/dienaar blijft dat onbewuste blanke meerderwaardigheidsgevoel en zwarte minderwaardigheidsgevoel in stand houden.

    Waarschijnlijk was jij even blij als ik toen Obama verkozen werd tot president van de USA? Eindelijk een rolmodel van een halfzwarte man in een machtspositie, en wat voor één: als machtigste man van het machtigste (nou ja) land ter wereld!! Wat een fantastisch voorbeeld voor mijn zonen!

    Voilà. Eigenlijk wou ik alleen maar laten weten dat er nog mensen zijn die denken zoals jij, ook Witte Pieten.
    Doe zo voort 🙂
    Inge

  • Depypere Bie says:

    Geweldig hoe je het verwoord. Ikzelf heb een 8 jarige gemengde dochter die als 3 jarige op de sintshow verkondigde dat zij later zwarte piet ging worden want zij is zwart en alleen witte mensen kunnen sint worden en de BAAS zijn over de pieten. Dit ‘kinderfeest’ kan een gevoel van minderwaardigheid en superioriteit meegeven aan vele generaties. Een beetje zoals de mannen zetten de vuilzakken buiten en de vrouwen verzorgen de kinderen. Ook dit is stereotypering die op zijn minst aandacht en bewustmaking verdient! Zeggen na zoveel jaar dat de sint en zijn pieten niet echt bestaan veranderd niets aan het beeld dat zich, bij sommigen, gevormd heeft!

  • Claudio says:

    Lieve Dalilla

    Ik vind dit een non issue maar ben dan ook blank en kan dus, zoals je terecht opmerkt, hier niet over oordelen hoe het is om gekleurd te zijn.
    Wat ik mij afvraag is gewoon, stel dat ik als blanke naar een zwart afrikaans land zou verhuizen, hoe groot acht je de kans dat ik als blanke een eeuwenoude afrikaanse traditie zou proberen te veranderen? Ik heb zelf een zoontje van 5 en vind het heel belangrijk dat hij iedereen als mens ziet en geen onderscheid maakt op basis van afkomst of religie. Maar je begrijpt toch dat voor vele Vlamingen het moeilijk is dat allochtonen hier onze tradities komen veranderen en anderen hun religie willen komen opdringen. Ik ben zelf ook van allochtone afkomst (3de generatie) en ook mijn grootouders, ouders hebben te maken gekregen met racisme, ik ben zelf ook uitgescholden als kind omwille van mijn afkomst. Maar wij hebben ons aangepast aan dit land. Als iedereen dat zou doen zouden er veel minder problemen zijn. Ik vraag me af waar sommige allochtonen het recht halen om te verwachten dat een gastvolk zich aanpast aan hen. Heb jij daar een antwoord op?

    • Ilonka says:

      Claudio heeft volledig gelijk.
      Ik ben zelf half Duitse en de Duitsers worden overal steevast afgebeeld als Nazi’s. Ga ik daarover beginnen zeuren en een petitie opstarten? Nee.

      Als ik mijn kinderen met karnaval als indiaan of Mexicaan verkleedt, zal dat ook zeer stereotypisch zijn met tomahawk en sombrero. Ben ik daarom een racist? Nee.

      Zwarte Piet is een traditie en diegenen die er racisme in willen zien, zullen het ook vinden. Dit is net hetzelfde als de Amerikanen die in een vrouw die haar kind de borst geeft, ook iets seksueels zien terwijl het bij ons gewoon een vrouw is die haar baby voedt.

      What’s next? Het kruis van de Sint zijn mijter afhalen omdat het de niet-Christenen zou kunnen schofferen?

      Waar is het respect voor de tradities van het land dat ons en onze families heeft opgenomen en alle kansen heeft gegeven?

    • Ivan says:

      Claudio, als een eeuwenoude traditie schade berokkent aan mensen, moeten we er alles aan doen om ze te veranderen. De duur van een traditie staat op geen enkele manier borg voor haar waarde. Als blanke in een zwart Afrikaans land, zal ik me met hand en tand verzetten tegen de eeuwenoude traditie van vrouwenbesnijdenis, omdat ik weet hoe schadelijk die is voor de meisjes en vrouwen die ze moeten ondergaan. Vele mensen zien dat evenwel absoluut niet in en verkiezen blindelings hun traditie te verdedigen, en het dan nog als een waarde voor te stellen ook!
      Wel, dat geldt ook voor Zwarte Piet. Hoewel niet fysiek, berokkent ook hij aan een aantal kinderen blijvende schade aan hun zelfbeeld. Dus ben ik absolute voorstander van de roetpiet. Dat is een veel coherenter verhaal, doet geen afbraak aan het sintfeest, maar voorkomt wel de identiteitsschade.
      Ik hoop dat je het nu beter begrijpt.

  • Dirk says:

    Beste Dalila,
    Ik zal je eens een groot geheim vertellen: Zwarte Piet en Sint Niklaas bestaan niet.

  • P. says:

    Beste Dalilla, proficiat met je schitterende stukje. Mooi ook hoe je het proces in denken bij jou heeft plaatsgevonden. Dat deed het bij mij ook, in omgekeerde richting.

    Enkele jaren geleden werd ik uit een organisatie “gegooid” (nu ja…) omdat ik voor Zwarte Piet was en het niet zag als racisme. Het was een organisatie die ik zelf opstartte, samen met enkele vrienden van Congolese afkomst. Ons doel was om kinderen van Afrikaanse afkomst (sub-Sahara) te empoweren op vlak van identiteit(sbeleving) en op vlak van hun weg te vinden in deze maatschappij. Mijn visie rond Zwarte Piet sloot daar niet bij aan. Ik vond ook dat het onze taak was als organisatie om een correct verhaal te brengen over de beleving van Zwarte Piet: ja, ooit was het de uitbeelding van een zwart persoon; nee, nu is dat al tientallen jaren niet meer zo. Dat viel toen niet in goede aarde bij een medeoprichtster.

    Nu, dat is allemaal uitgepraat en we zijn allemaal wijzer geworden, al maak ik geen deel meer uit van de organisatie. Ik begrijp de heftigheid aan emoties die gepaard kunnen gaan met Zwarte Piet nu aan beide kanten. Ik ga niet te licht meer over hoe kwetsend de figuur kan aanvoelen voor sommigen en ben ook te vinden in het Pietenpact dat zich nu aankondigt: het zal het mogelijk maken voor kinderen (en hun ouders) om te genieten van het feest, iets wat voor bijvoorbeeld sommige zwarte kinderen nu moeilijk kon. Zij zien of kunnen Zwarte Piet namelijk heel anders zien dan wij, doorgaans blanken. Ik gebruik even wij-zij voor de gemakkelijkheid.

    De aanpassingen zijn in mijn ogen eigenlijk geen echte aanpassingen. In de eerste plaats omdat Zwarte Piet nu veel meer zal aansluiten bij het verhaal zoals het ons verteld wordt vandaag de dag. In de tweede plaats omdat er vroeger sowieso zwart werd gemaakt door het gebruik van houtskool om de roetvegen te benadrukken. Het was toen duidelijk dat de persoon eronder blank was. Dat veranderde echter toen er plots schmink werd geïntroduceerd, die het toe liet om heel het gezicht te schminken. Ideaal om het gezicht van “nonkel Ruddy” helemaal zwart en dus onherkenbaar te maken, maar minder geslaagd om ervoor te zorgen dat er geen twijfel kon zijn dat de persoon onder de schmink van het kaukasische ras was. Voor ons, de kinderen, was het duidelijk dat het ging om een blanke, want zo werd het ons verteld thuis en op tv https://www.youtube.com/watch?v=rWPnX-CV-dw . Voor anderen, die een andere huidskleur hadden en/of met de overlevering en beleving van het feest niet zoveel voeling hadden, was dat niet altijd helder. Het verbaasd me dus niet als een zwarte Amerikaanse of Congolees haar of zijn wenkbrauwen fronst als ze/hij onze Zwarte Pieten ziet.

    Voor mij is het dus goed dat nu voor iedereen het duidelijk is dat Zwarte Piet eigenlijk blank is (of niet per se zwart) EN dat de traditie behouden blijft. Natuurlijk geldt dat niet voor iedereen zo en ja, er gaan mensen hun ongenoegen uiten omdat deze “verandering” hen tegen de borst stuit. Dat gaat altijd zo. Ik denk dat dat ten tijden van de invoering van het vrouwenstemrecht ook zo was: een heleboel mannen (en misschien ook vrouwen) vonden dat misschien geen goede of nodige zaak. Nu is dat geen kwestie meer.

    Wat kan bijdragen tot het sneller doen “aanvaarden” van deze verandering, is door de reden correct te benoemen, namelijk dat het aangevoeld wordt als racisme (en de gevolgen die dat voor iemand heeft), maar dat het, zoals je zegt, vaak geen racisme is. Anders gaat het voelen als toegeven dat de traditie die zij liefdevol doorgeven om racisme gaat, terwijl dat helemaal niet zo is.

    In Nederland is er een groep ‘Zwarte Piet is racisme’, waar mijn tenen van gaan krullen. Aan zo’n groep wil ik ook geen toegevingen doen. Zo’n stelling verhard en verziekt het debat met onwaarheden. Racisme is de ideologie waarbij het ene ras superieur wordt geacht aan een ander ras, en dat speelt hier niet (meer). Geen enkel kind zal horen vertellen dat het gaat om een Afrikaanse knecht. Nee, er wordt ons verteld dat het gaat om twee blanken, dus hoe zou dat dan kunnen? Kinderen nemen dat ook gewoon aan, net zoals ze vliegende tapijten gewoon aannemen.

    Het kan wel aangevoeld worden als racisme (zeker als je de raciale kenmerken herkend en de geschiedenis kent), maar dat is nog iets anders dan dat het ook (vandaag de dag nog) om racisme zou gaan. Daarvan is alles afhankelijk van de ideologie die “de dader” heeft bij zijn actie. Die racistische ideologie bij de dader is in het heden (mits enkele uitzonderingen) afwezig.

    Neem nu de Cofradia of het pak dat KKK aanheeft: Het gaat om nagenoeg hetzelfde kostuum, maar in het ene geval betreft het racisme, en in het andere niet. Of als ik vraag aan iemand van een ander ras om zijn plaats aan mij af te staan op de bus. Dat kan vanuit racistisch motieven zijn OF omdat ik gewoon pijnlijke benen heb en dringend moet gaan zitten. Het hangt dus niet af van de interpretatie van het slachtoffer, maar van de dader, om te bepalen of iets een uiting van racisme is of niet. Die interpretatie van het slachtoffer kan ook verschillen, want er zijn zwarte mensen bij de vleet die niets verkeerd in Zwarte Piet zien. Hier enkele voorbeelden: https://www.youtube.com/watch?v=nw0w_umLK-U ; https://www.youtube.com/watch?v=kFE_S50yups&t=1s ; http://www.standaard.be/cnt/dmf20161113_02568956 ; http://www.hln.be/hln/nl/957/Binnenland/article/detail/2977732/2016/11/13/Lies-Lefever-Een-Pietenpact-Te-gek-om-los-te-lopen.dhtml ;…

    Maar goed, hopelijk wordt het Pietenpact gewoon doorgevoerd en houdt deze discussie op nog voordat ze in Vlaanderen echt van start is gegaan. Feest voor iedereen dus!

Dalilla Hermans is geboren in Rwanda en geadopteerd. Ze heeft er haar missie van gemaakt om racisme en discriminatie bespreekbaar te maken en aan te pakken. Ze schrijft regelmatig stukken over dit thema voor Charlie en heeft een tweewekelijkse column in De Standaard. In 2017 kwam 'Brief aan Cooper en de wereld' uit bij Manteau, een autobiografisch boek met een scherp maatschappijkritisch randje. In 2018 leverde ze een bijdrage aan de bloemlezing "Zwart -Afro-europese literatuur uit de Lage Landen". Later dat jaar verscheen bij Davidsfonds haar kinderboek "Brown Girl Magic". In 2019 verscheen de thriller "Black-out" (uitgegeven bij Horizon), haar eerste fictieboek voor volwassenen. Vanaf september 2019 is Dalilla seizoensdenker van Concertgebouw Brugge en momenteel schrijft ze ism Mungu Cornelis de monoloog 'Epiphany' die later dit jaar in première gaat bij NTGent.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen