Interview

“In onze manier van leven is weinig ruimte voor rouw en verdriet”

Twee documentairemakers vonden elkaar door afscheid te nemen

“In onze manier van leven is weinig ruimte voor rouw en verdriet”

Jelle en Sofie zijn twee filmmakers die een verleden als koppel delen. Toen Sofie zes jaar oud was, pleegde haar moeder zelfmoord. Dit trauma speelde een grote rol in haar breuk met Jelle. Tijdens de voorbereiding van hun film How to Fall Apart belandde Jelle in een verlammende depressie waardoor de film een nieuwe wending nam. Na een bewogen maakproces van drie jaar komt hun film nu in de zalen. Hilary praatte met Sofie en Jelle over hun drijfveren, hun film en hoe die tot stand kwam. Foto’s: Katleen Gils

Jelle: “We waren oorspronkelijk met een heel ander plan naar Lesbos afgereisd om te filmen. We wilden een film maken die langs de ene kant de vluchtelingen toont die via Lesbos Europa binnenkomen, die niets te verliezen hebben maar alles om voor te leven. Daartegenover wilden we de Europeanen plaatsen die in dat land van melk en honing niet meer vooruit kunnen. Mensen die worstelen met depressie en zelfmoordgedachten, en die onder begeleiding van psychotherapeut Bob Vansant naar Lesbos gaan. Maar toen we daar effectief waren, ben ik gecrasht. En plots kwam het idee om onszelf in de film te tonen.”

Sofie: “Het was de burn-out van Jelle die de film gemaakt heeft tot wat hij nu is.”

Jelle: “We kunnen zelfs 10 jaar teruggaan naar de eerste kiemen van het verhaal. De zelfmoord van Sofie’s moeder was de eerste aanleiding om dit soort film te maken. Alle films die wij daarvoor hadden gemaakt, waren eigenlijk vingeroefeningen om te leren samenwerken, te leren filmen, en uiteindelijk dat zware, grote thema aan te pakken.

Voordien waren we er nog niet klaar voor. Samen films maken en tegelijkertijd een relatie onderhouden was onmogelijk. Al onze liefde en aandacht ging naar de films en niet naar elkaar. Je moet sowieso als filmmaker, mens, en koppel, heel sterk in je schoenen staan om zo’n onderwerp te brengen met de nodige nuances en schoonheid.”

fallapart

Sofie: “We hadden te veel samen: we waren vrienden, collega’s, en een koppel. Maar tegelijkertijd is dat ook een beetje de boodschap. Hoe depressie wel een positieve betekenis kan hebben in je leven, hoe contradictorisch dat ook klinkt. Hoe een relatie die eindigt daarna een nieuwe dimensie kan krijgen, en hoe je elkaar weer kan leren kennen maar dan op een andere manier. Vandaar de ondertitel A True Love Story.”

Jelle: “We hebben geprobeerd om de film zo toegankelijk mogelijk te maken. De scherpe kantjes zijn eraf. Onze aanpak is niet aanvallend, maar eerder zacht omdat het thema op zich al zo zwaar is. Ik ben zelf wel depressief en soms misschien een klein beetje cynisch (lacht), maar de al te donkere dingen moet je wat verdunnen zodat ze effectief aankomen bij de kijker. De film toont het contrast tussen licht en donker.”

Sofie: “Het toegankelijke van de film zit ‘m in de schoonheid. De esthetische aanpak was een bewuste keuze. We vonden het belangrijk dat het niet zomaar een interview met wat begeleidende beeldjes erop werd.

Jelle: “Het is bijna een gedicht! Maar het was een heel lange zoektocht om tot deze vorm te komen.

 

fallapart-still

Still uit How to fall apart

Sofie: “Het is een film over heel beladen thema’s en ik heb het gevoel dat mensen heel erg voor of heel erg tegen zullen zijn. Er zullen weinig gematigde reacties komen.”

Jelle: “We laten onze donkere kant zien en het is best eng om te denken hoe dat bij kijkers gaat overkomen. Hoe we verstrengeld zijn geraakt, hoe we soms op een niet al te mooie manier met elkaar omgaan. Maar tegelijkertijd is het net dat wat we bespreekbaar willen maken. En dat helpt om onze angsten te overwinnen.”

Sofie: “We maakten deze film omdat er nog altijd grote taboes bestaan rond thema’s als verdriet, depressie, toegeven dat je niet meer kan, burn-out… Ontzettend veel mensen worstelen met die gevoelens, en maar weinigen durven ervoor uitkomen door het stigma: ‘Je bent een loser, het zal wel aan jou liggen want alle mogelijkheden zijn er’. We stellen onszelf op als een soort medium. We tonen niet zozeer ‘wie is Jelle?’ en ‘wie is Sofie?’, maar wel hetgeen we als mens doormaken. Herkenbaarheid is heel belangrijk daarin. Als we met de film het taboe dat op depressie ligt een klein beetje kunnen doen afbrokkelen, is het voor mij al geslaagd.”

Jelle’s depressie heeft mij wel doen inzien wat het met een mens kan doen. Hoe apathisch en leeg iemand zich kan voelen. Niets meer kunnen doen, compleet lamgeslagen zijn.

Het was niet de bedoeling om een informatieve documentaire te maken over wat een depressie is, of wat voor impact zelfdoding kan hebben. Je kan de nuances en gradaties van depressie bij verschillende mensen toch niet echt vergelijken. De depressie van mijn moeder was bijvoorbeeld van heel andere aard dan die van Jelle, dat merkte mijn vader ook op nadat hij de film had gezien. Psychotherapeut Bob Vansant heeft ons heel erg geholpen in ons zoekproces, maar dat wil niet zeggen dat zijn theorieën heilig zijn.

Anderzijds heeft Jelle’s depressie mij wel doen inzien wat het met een mens kan doen, los van de specifieke aard van de depressie. Hoe apathisch en leeg iemand zich kan voelen. Ik denk dat het moeilijk te begrijpen is als je het niet zelf hebt meegemaakt. Vooral die apathie heeft mij heel erg geraakt. Niets meer kunnen doen, compleet lamgeslagen zijn. Die dingen hoor ik ook van mijn vader als we over de laatste maanden van mijn moeder praten. Ik denk dat er weinig mensen die zelfmoord plegen, echt dood willen. Je bent op dat moment niet in staat te weten wat je doet of wilt. Die mensen zitten in die apathie gevangen.”

fallapart7

Jelle: “Hoe laat je een leven dat je beu bent achter, maar wel met de mogelijkheid om een ander leven te beginnen? Ik denk dat mensen die tot die wanhoopsdaad overgaan, eerder willen ontsnappen uit iets. Zij willen niet per se dood zijn, ze willen vooral op een andere manier leven, uit een patroon stappen. Maar hoe doe je dat? Dat is eigenlijk een vraag die groter is dan depressie. Iedereen komt weleens op een punt dat ze iets anders willen. En het is ontzettend moeilijk in onze georganiseerde samenleving om iets ‘anders’ te doen.”

In onze manier van leven is er weinig tijd en ruimte voor ‘negatieve’ gevoelens zoals rouw, verdriet of boosheid.

Er wordt nog te weinig gecommuniceerd over alternatieve manieren om uit een depressie te geraken. Genoeg bewegen, op je eten letten, praten, zelfs simpelweg aanvaarden dat je een periode van ongelukkig zijn doormaakt, kunnen helpen. Maar in onze manier van leven is er weinig tijd en ruimte voor ‘negatieve’ gevoelens zoals rouw, verdriet of boosheid. Uit persoonlijke ervaring weet ik dat het toegeven aan jezelf een heel grote stap is. Toegeven dat het gewoon niet lukt. Hoe kan je erover praten als je het aan jezelf niet kan toegeven? En dan nog, eens je zover bent, is het moeilijk die stap naar buiten te nemen. Al is het maar omdat je anderen niet wil belasten met jouw problemen.”

Sofie: “Het maakt een groot verschil als je jezelf kan aanvaarden, inclusief de kwetsbare en donkere kantjes. Maar opnieuw, in onze samenleving is minder dan perfect niet goed genoeg, de druk om te presteren is zo hoog, dat het moeilijk is om vooruit te komen. We zijn doordrongen van het idee dat als je niet mee kunt, dat aan jezelf ligt. Qua mentaliteit is er nog ontzettend veel werk aan de winkel. Daarom hebben we een educatief pakket gemaakt, ‘Van zelfzorg naar zelfliefde’. Het omvat zeven stappen om jezelf graag te leren zien, je goede kanten en je slechte kanten. En van daaruit kan je groeien en openstaan voor anderen. Het is vooral bedoeld als een soort kapstok voor praatgroepen die thema’s als depressie en burn-out behandelen.”

fallapart5

Jelle:Self-care, dat is iets wat op school gegeven zou moeten worden, vanaf de kleuterklas zelfs. Mensen van jongs af aan leren herkennen wat ze zelf nodig hebben. Wat we nu leren als kind is om druk op onszelf te leggen. Jonge mensen zouden moeten leren hoe ze met moderne technologie kunnen omgaan zonder onder die druk te lijden. Er komt zoveel op ons af, veel meer dan vroeger, en jonge mensen zijn nog veel minder weerbaar. Met al die prikkels leren omgaan en er selectief in zijn, dat is belangrijk.”

Jonge mensen zouden moeten leren hoe ze met moderne technologie kunnen omgaan zonder onder die druk te lijden.

Sofie: “Op Lesbos zijn er veel loslopende katten, want er wordt daar niet gesteriliseerd. Dat was van in het begin iets wat we in beeld wilden brengen. Die katten kijken naar ons, mensen in de ratrace, terwijl zij zelf van dat dolce far niente genieten. Het was een mooi contrast: zij met hun negen levens, moeten zich van niks iets aantrekken, terwijl wij alles in ons ene leven proberen te proppen.”

Jelle: “Onze volgende film wordt een zoektocht naar de ziel. Wij hebben de gewoonte twee films tegelijk te maken; in deze film zochten we naar zingeving in dit leven, onze volgende film gaat over wat er gebeurt als we dood zijn. We hebben maar vijf zintuigen om de werkelijkheid waar te nemen. Ik vind het een beetje hoogmoedig om te zeggen dat dat alles is wat bestaat. Ik kan niet geloven dat wat wij ervaren het enige is.”

Sofie: “Eigenlijk is het leven een mysterie, en daarom maken wij films.”

Foto’s: Katleen Gils

fallapart-affiche

Charlie mag 20 tickets voor How to Fall Apart weggeven! De film speelt op 3/06 in CC De Kern in Wilrijk en op 8/06 in CC Deurne. Stuur een mailtje met de datum van je voorkeur naar anderewereld@gmail.com. First come, first served!
De trailer van How to Fall Apart kan je bekijken via www.howtofall.be, waar je ook meer info vindt over de edukit van Jelle en Sofie.

Schrijf je reactie

1 reactie
  • Marleen says:

    Ik blijf in herhaling vallen, maar jullie artikels zijn zo deugdoend…een h(eerlijke) benadering van zoveel diepmenselijke onderwerpen!
    Bedankt Sofie en Jelle is wil heel graag jullie film bekijken…ook ik was jaren geleden op Lesbos…
    ‘Van zelfzorg naar liefde’ zo waar!
    …en luisteren naar elkaar…mensen maken soms onwaarschijnlijke verhalen mee…het is zo belangrijk om door te kunnen gaan!

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen