Terwijl de zomer ons hier wat in de steek laat, heeft het Zuiden van Europa juist last van grote hittegolven. Hittegolf Lucifer veroorzaakte al bosbranden en doden, en het einde lijkt nog lang niet in zicht. We vroegen Thomas Siffer, die een olijfoliebedrijf in Puglia, Zuid-Oost Italië heeft, hoe het is om op een plek te wonen waar het al twee maanden amper onder de 30 graden is geweest.
Voor wie dacht dat klimaatverandering ver van ons bed blijft: think again. 2016 was het warmste jaar ooit gemeten en het CO2-gehalte in de lucht bereikte een record. Intense, dodelijke hittegolven zijn vijftig maal toegenomen in de laatste dertig jaar. En uit rapporten blijkt dat het wel degelijk door menselijk toedoen zo ver gekomen is.
Thomas observeert vanop het Italiaanse platteland hoe de hittegolf het dagelijks leven ingrijpend verandert. De temperaturen, die makkelijk boven de 40 graden uitstijgen, laten zowel mens als aarde zweten. Thomas: “Dagen en dagen op rij is het hier boven de 40 graden. Het is zo warm dat het bijna als een verademing voelt als het weer even 30 graden is. Voor de eerste keer in mijn leven word ik concreet geconfronteerd met klimaatopwarming. Er zijn cynici die zeggen dat de zomers in Italië nu eenmaal heel warm zijn, maar de lokale bevolking laat me weten dat het weer hier de laatste jaren niet normaal is. De wetenschappelijke theorieën over de klimaatsverandering zijn concréét geworden, ze bestaan niet meer louter op papier, maar zijn de werkelijkheid.”
Italië wordt al de hele zomer getroffen door een enorme hitte
De mensheid is niet gemaakt voor zulke temperaturen. “De lokale bevolking gaat in een soort zomerslaap,” vertelt Thomas, “en dat is ook wat ik doe: ik zoek het minst hete plekje in huis en ga daar voor een ventilator zitten. Ik slaap ook veel, kom niet veel buiten. Het is ronduit gevaarlijk om overdag aan het zwembad te gaan liggen. Onlangs zag ik iemand van mijn leeftijd op een bouwwerf zakken cement verslepen in wel 42 graden. Dat is niet gezond, maar veel mensen kunnen het zich niet veroorloven om niet te werken. In Zuid-Italië begint men traditioneel te werken om 5u ’s ochtends, steeds met goede moed, maar tegen 13u houdt men ermee op.”
“Ik ga vaak om zes uur ’s ochtends naar zee met mijn twee honden. Dat doe ik zo vroeg zodat ik andere mensen op strand niet stoor. Maar wat zag ik laatst? Om halfzeven zaten er al gezinnen met picknickmanden onder een parasol op het strand, om de ergste hitte voor te zijn, want tegen 10u wordt het op het strand ondraaglijk. Wat wil je, als twee kilometer fietsen door de warmte al een grote inspanning vormt?”
06u30 en 31 graden. Italiaanse families vluchten al naar het strand. “Zweten bij zonsopgang en overdag verschroeien.”
De hitte is bovendien rampzalig voor de landbouw. Thomas ziet zijn olijfboomgaard droger en droger worden en vreest opnieuw voor zijn oogst: “Vorig jaar mislukte de oogst volledig door een te nat klimaat: een ongeziene vochtige warmte zorgde voor veel schimmels en insecten. Dit jaar kampen we dan weer met extreme droogte, waardoor alles verdort. Die pieken in het klimaat zijn de olijfbomen niet gewend. In vier jaar tijd is de oogst nu voor de derde keer aan het mislukken. Mijn fruitbomen kraken kapot onder de droogte. De takken zijn uitgedroogd en de bomen werpen hun vruchten af om zelf te overleven. We zullen net zoals andere landbouwers vroeger moeten oogsten omdat onze producten niet ten volle kunnen rijpen. Het percentage olijfolie dat we zullen maken dit jaar zal gering zijn.”
De hoge temperaturen gaan vergezeld met een gebrek aan neerslag. Thomas: “Sinds mei heeft het niet meer geregend. Ons huis is gebouwd op ecologische principes: we hebben een ondergrondse watertank die ons volgens berekeningen een jaar zou moeten voorzien van regenwater. Maar zonder neerslag raken onze waterreserves uitgeput. Landbouwers uit de omgeving, en ikzelf ook, zijn waterputten gaan boren van wel 160 meter diep. Maar het grondwaterreservoir heeft ook zijn limieten en zal op een bepaald moment ook uitgeput zijn. We zijn door de hitte verplicht om beslissingen te nemen die het nog moeilijker zullen maken voor de mens op lange termijn. Aan het grondwater zitten is ecologisch gezien niet zo’n bewuste zet, maar ook door airconditioning gebruiken veel mensen veel meer elektriciteit. We nemen bovendien vaker de auto, omdat het te warm is om te wandelen of fietsen, wat weer voor CO2-uitstoot zorgt. Zo komen we in een vicieuze cirkel terecht: we maken het steeds erger en erger.”
Thomas is er zich bewust van dat de verschroeiende temperaturen het mettertijd onmogelijk zullen maken voor de mens om er te blijven leven. “De landbouw zal steeds moeilijker worden en uiteindelijk onmogelijk, zoals je nu verder naar het Zuiden, in Afrika, al ziet. Ook het toerisme zal afnemen. Daardoor zullen ongelofelijk veel mensen met armoede geconfronteerd worden en uit wanhoop migreren. In dat geval spreken we dus wel over massa-immigratie.”
“De wereld zal wel overleven, maar het gaat om de mensen. Het gaat om mijn kinderen en kleinkinderen.”
Hoe pakt de overheid deze situatie aan? Thomas: “Als landbouwer is er een limiet aan de hoeveelheid water die ik mag gebruiken. In grote steden als Rome is er ook voor persoonlijk gebruik al een beperkt waterverbruik ingesteld. Ik besef steeds meer dat we als wereldbevolking onze houding drastisch zullen moeten veranderen en radicale beslissingen moeten nemen. De wereld zal wel overleven, maar het gaat om de mensen. Het gaat om mijn kinderen en kleinkinderen. Ik denk dat ze niet veel aan mijn olijfgaard zullen hebben later.”
“Kijk, de politiek kan hier iets aan proberen te doen, maar zoals Bruno Tobback ooit zei: ‘ik weet welke maatregelen ik moet nemen, maar áls ik ze neem, word ik niet meer verkozen.’ Mensen zijn bang voor radicale verandering. Kleine stapjes zijn goed, maar niet goed genoeg. Er zijn radicale oplossingen nodig. We moeten onze vleesconsumptie drastisch beperken. We moeten het luchtverkeer zwaarder belasten zodat we minder gaan vliegen. Lokaal produceren en consumeren om het internationaal transport terug te schroeven. En we moeten inzetten op hernieuwbare energie zodat fossiele brandstoffen worden gespaard. Waarom gebruiken we nog steeds zoveel plastic flessen? De verpakkingsindustrie moet drastisch veranderen. Dat zijn allemaal radicale stappen, en dat is de mens niet gewend.”
Kan de klimaatopwarming nog wel tegengehouden worden? Een stijging van de globale temperatuur is onvermijdelijk, maar wél kunnen we verhinderen dat de stijging heel groot is. Leiders die dat negeren en zelfs willen verdoézelen dat mensen iets te maken hebben met deze milieuverandering, slaan de bal dus ongelofelijk mis (ja, deze is vooral aan u gericht, meneer Trump). We kunnen wel degelijk iets doen, we móeten iets doen als we onze kleinkinderen een leefbare wereld willen nalaten.
Alle foto’s: Thomas Siffer.
Meer info: www.thomaseglialtri.com
Schrijf je reactie