Reeks

Eerlijk zijn met jezelf

Behind the scenes: Filmfestival in de gevangenis.

Eerlijk zijn met jezelf

In de gevangenis van Merksplas bekijkt een jury van gevangenen alle competitiefilms van MOOOV Filmfestival. Ze debatteren over de films en reiken hun eigen prijs uit: de Behind The Scenes Award. Het is zowel een cinefiel als een sociaal project: de juryleden laten hun stem horen aan elkaar en aan de buitenwereld. Arkasha Keysers leidt dit project in goede banen. Hier schrijft ze over wat er binnen die vier muren gebeurt.

 

Toen ik drie jaar geleden toezegde om dit project te gaan leiden, kon ik er niet van slapen. Ik was bang overrompeld te zullen worden door mannen die al te sterk in hun schoenen staan, door hun adrem grappen, dat ik getest zou worden en door de mand zou vallen.Die zenuwen bleken onterecht, en toch heb ik er vandaag weer last van. Een perfecte voorbereiding op deze eerste filmsessie lijkt me de beste remedie. De rukwind in mijn straat denkt daar anders over. Die heeft het op een boom gemunt en die op zijn beurt op een elektriciteitskabel. De hele straat zonder stroom en ik zonder computer. Enkele uren de tijd om te panikeren over wat er komen zal, krijg ik ervoor in de plaats.

“Erik wordt betaald voor zijn werk. Zo’n 7 euro per dag.”

De rit naar Merksplas loopt gesmeerd. Net voor de laatste bocht passeer ik groepjes bakstenen villa’s. Daarin huisden vroeger personeelsleden van de gevangenis en ook nu wonen hier en daar nog directieleden. Eenmaal gepasseerd duikt de afgeleefde en omheinde mastodont op die ‘Penitentiaire Inrichting Merksplas’ heet. Een glazen deur, een stalen deur, een metaaldetector, nog een stalen deur, een binnenplein, twee ijzeren poorten, nog twee stalen deuren en een houten deur later kom ik in ons lokaal aan. Dit is hartje gevangenis.

De projector en toebehoren staan al netjes opgesteld. Daar heeft Erik voor gezorgd. Erik is een fatik, een gedetineerde die werkt binnen de gevangenis. Hij wordt daarvoor betaald, zo’n 7 euro per dag. Wanneer Erik de installatie test en alles prima blijkt te werken, merk ik dat hij treuzelt. Hij zoekt nog een taak om niet terug naar zijn cel te moeten. En dan komt zijn verhaal. Over positieve en negatieve antwoorden van justitie, over buiten werk vinden en dan vrijkomen. Wat voor werk hij graag wil doen, vraag ik. ‘Alles’, antwoordt hij, ‘zelfs achter de vuilniskar lopen. Als ik hier maar weg mag.’ Verwend en gestrest voor niks, zo voel ik me na ons praatje.

 In dit lokaal zijn de mannen  juryleden van MOOOV Filmfestival. Niets meer, niets minder.

De vijftien mannen die zich voor dit project hebben aangemeld, sijpelen mondjesmaat binnen. Ze hebben dezelfde vormeloze beige broek, blauwe polo, beige hemd en bordeaux fleece aan. Toch zijn het mannen van alle slag: jong en oud, gekleurd en blank, volks en intellectueel, goed en slecht te been. Hun identiteit zit ‘m in de details: in hun kapsel, juwelen en tattoo’s. Ze doen denken aan schoolmeisjes die zich, ondanks hun identieke uniform, toch weten te onderscheiden.

Waarom deze heren vastzitten, weet ik niet. Hoeft ook niet. In dit lokaal, acht avonden in totaal, zijn de mannen juryleden van MOOOV Filmfestival. Niets meer, niets minder. Ik geef uitleg over het project en deel nietsvermoedend promotiemateriaal van het festival uit. Zonnige groetjes uit de rest van de wereld prijkt daarop. Auwtch.

BTS_2LR

Marc Boonen, de directeur van MOOOV, verzekerde me dat Argentijns drama El Cinco de Talleres een toegankelijke is om mee te beginnen. Dat is nodig, want wereldcinema is noch binnen, noch buiten de gevangenis hapklare kost. Het verhaal gaat over middelmatig profvoetballer Patón die inziet dat hij, als een van de oudsten van zijn ploeg, niet meer zal groeien. Patón beslistdat dit voetbalseizoen zijn laatste is, maar vindt het moeilijk om ook zijn omgeving daarvan op de hoogte te stellen. Tijdens zijn laatste matchen vraagt hij zich af wat hij moet doen met de rest van zijn leven. De twijfel staat voortdurend van zijn gezicht af te lezen.

Alle personages zijn losers, niemand heeft een voorbeeldfunctie.

Een discussie over de film op gang trekken, blijkt allesbehalve een probleem. We hebben twee Nederlanders in de groep en die zijn heerlijk mondig. Alfred is niet te spreken over de film. Alle personages zijn in zijn ogen losers, niemand heeft een voorbeeldfunctie. Hij snapt niet welk verhaal de regisseur wil vertellen en voelt zich als kijker uitgelachen. Tony is het oneens. Hij ziet vooral vergane glorie. De beslissing van een uitgerangeerd voetballer om iets anders te gaan doen, is volgens hem net realistisch. ‘Soms moet je eerlijk met jezelf durven zijn’, zegt hij, ‘ookal is het moeilijk dat een droom ophoudt wanneer je die lang hebt nagestreefd.’ Tony vertelt dat hij als dertienjarige een contract tekende om profbasketter te worden. Die droom hield hij voor bekeken nadat hij besefte dat hij niet goed genoeg was. Dit is ook zijn verhaal.

De juryleden geven de film punten en worden door de cipiers opgehaald. Victor en Tony blijven als laatsten achter. Ze praten na over al dan niet succesvolle mensen uit hun kennissenkring. Eén ding is duidelijk: succes hangt voor hen nauw samen met geld. Van sommige vrienden hadden ze hoge verwachtingen die niet werden ingelost. Anderen van wie ze het niet hadden verwacht, verdienen nu zakken vol geld.

De vraag hoe zij zichzelf zien, komt in me op. Maar wie ben ik om ze te stellen?

Meer info: www.mooov.be

Schrijf je reactie

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen