Reeeks

Vaders en dochters

Behind the Scenes: Filmfestival in de gevangenis

Vaders en dochters

In de gevangenis van Merksplas bekijkt een jury van gevangenen alle competitiefilms van het MOOOV Filmfestival. Ze debatteren over de films en reiken hun eigen prijs uit: de Behind The Scenes Award. Het is zowel een cinefiel als een sociaal project: de juryleden laten hun stem horen aan elkaar en aan de buitenwereld. Arkasha Keysers leidt dit project in goede banen. Hier schrijft ze over wat er binnen die vier muren gebeurt. Foto’s: Griet Hendrickx

‘Zeg, jij hebt wel een echte hippienaam, hé.’ De vervanger die onze installatie klaarzet, is geen fan. Nadien geeft hij zijn compagnon uitgebreid naar zijn voeten omdat die een paar flesjes drank te weinig heeft voorzien. Hiërarchie is dagelijkse kost in de gevangenis, ook onder de gevangenen onderling.

Vandaag is Griet Hendrickx, de huisfotografe van MOOOV, erbij. Ze belooft foto’s te maken waarop niemand herkenbaar is, maar niet elk jurylid vertrouwt de zaak. Aanvankelijk krijgen we wat opstandigheid maar Griet is gelukkig zo integer dat iedereen kalmeert. Victor voelt zich al helemáál op zijn gemak. Met een brede glimlach knoopt hij vlot een praatje aan met onze knappe nieuwe aanwinst.

We bekijken het Israelische Next to Her, de laatste in de rij. Het verhaal gaat over de 27-jarige Chelli die de zorg voor haar gehandicapte 24-jarige zus Gabby op zich neemt. Chelli’s keurslijf als mantelzorger weegt zwaar op haar persoonlijk en sociaal leven, maar ze kan en wil de rol niet loslaten. Dat zorgt soms voor gênante momenten, zoals wanneer Chelli haar vriendje Zohar voor het eerst mee naar huis neemt. Hij en Chelli praten wat in de keuken, maar dan staat Gabby plots naakt voor zijn neus.

‘Is die zichzelf aan het vingeren?’

Tijdens een andere scène ligt Gabby plat op haar buik in de zetel, haar handen friemelend tussen haar benen. Chelli panikeert en probeert Gabby’s handen los te wrikken, maar dat lukt moeilijk. Het is overduidelijk wat hier aan het gebeuren is, maar Victors frank valt veel te laat. ‘Is die zichzelf aan het vingeren?!’ roept hij ongelovig. De rest van de jury schiet in een bulderlach. Gedaan met Victors casanova-reputatie.

mooov8

Next to her

De jury is het er tijdens de nabespreking over eens: de taak van mantelzorger is zwaar. Jean-Paul vertelt een verhaal uit zijn jeugd. Toen hij nog kind was, woonde zijn gehandicapte tante in bij zijn gezin. Jean-Paul had kuikentjes gekregen, maar in al haar enthousiasme kneep zijn tante die dood.

Wesley gaat verder. ‘Zulke mensen steken ze hier ook in de gevangenis. Daar kan je evengoed een film van maken. Het is schandalig.’ Ik kan hem geen ongelijk geven. Geesteszieke mensen die in België een misdaad begaan, worden weliswaar ontoerekeningsvatbaar verklaard maar belanden alsnog in de gevangenis. Bij gebrek aan plaats in de Belgische behandelende psychiatrische instellingen. Zij hebben geen datum van invrijheidsstelling. Ze wachten en hopen en wachten op vrijheid, zonder gepaste behandeling, zonder perspectief. *

‘Mijn moeder gaat boven alles.’

Tony is heel zeker dat hij zelf voor zijn moeder wil zorgen wanneer zij ouder is. ‘En wat als je vrouw niet goed opschiet met je moeder?’, vraag ik. ‘Dan mag zij haar spullen pakken’, antwoordt hij kordaat. ‘Mijn moeder gaat boven alles.’ Dat de moeder van Chelli en Gabby amper bij hen langskomt, is opvallend. In de film wordt opgeworpen dat deze situatie deels haar verantwoordelijkheid is. Alfred is daar niet van overtuigd. ‘We weten te weinig over die figuur om een oordeel te kunnen vellen.’ Hij geeft daarmee een genuanceerd perspectief aan dit verhaal, want iedereen die hier zit, is thuis natuurlijk ook de grote afwezige.

Tony’s tante gaf haar eigen leven op om zelf voor haar gehandicapte zoon te zorgen, iets waar Tony enorm veel respect voor heeft. Steven is niet akkoord dat dat de beste oplossing is. ‘Zo iemand heeft intensieve zorgen en professionele hulp nodig. Niet iedereen kan even goed voor zijn of haar familielid zorgen.’ We komen opnieuw uit bij hun man-vrouw-beeld. Sommige juryleden vinden deze film te sentimenteel en daarom iets voor vrouwen. De meesten zijn er ook van overtuigd dat zorg een uitgesproken vrouwelijke taak is. ‘Nou lopen jullie te zwetsen’, brengt Alfred in. Hij vindt mannen net zorgzamer. Vrouwen doen het volgens Alfred niet altijd van harte, wel omdat het van hen verwacht wordt.

‘Wat moet ik nou zitten praten over ongesteldheid en borsten?’

Het gesprek gaat verder over seksualiteit en over de relatie tussen vaders en dochters. Steven, die een jonge dochter heeft, kan zich niet inbeelden dat hij later met haar over seks zal praten. Dat is te ongemakkelijk. Tony volgt zijn mening. ‘Wat moet ik nou zitten praten over ongesteldheid en borsten?’ ‘Misschien zijn jullie wel zo bekrompen, maar ik niet’, gooit Alfred er tussen. ‘Als je dat niet kan, dan mis je iets als vader.’ Hijzelf heeft elf kinderen, alleen maar meisjes. ‘De oudste is tweeëndertig’, zegt hij, ‘de jongste zes maanden.’

Na de discussie moet de jury een winnaar kiezen. Jan kan goed hoofdrekenen en telt alle punten op. Er is één film die met kop en schouders boven de rest uitsteekt.

De officiële Canvas-jury koos in de zalen van MOOOV Filmfestival intussen haar eigen winnaar en komt op 3 mei langs in de gevangenis om met de jury hier over de films te praten. Hoe die ontmoeting verloopt en welke film de Behind The Scenes Award uiteindelijk won, leest u in het volgende en laatste bericht van deze reeks.

 

*De datum van invrijheidsstelling op het dossier van geïnterneerden is 31/12/9999. Documentairemaakster Ellen Vermeulen maakte met 9999 een heel raak portret van zes geïnterneerden die hun dagen moeten slijten in de gevangenis van Merksplas.

 

Meer info: www.mooov.be
Foto’s: Griet Hendrickx

Schrijf je reactie

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen