Persoonlijk verslag

Hoe ik Michelle Obama niet ontmoette, maar wel mezelf tegenkwam

Hoe ik Michelle Obama niet ontmoette, maar wel mezelf tegenkwam

Dalilla Hermans was één van de tienduizenden die woensdagavond een glimp kon opvangen van Michelle Obama in de Ziggo Dome in Amsterdam. Hier vertelt Dalilla hoe de voormalige First Lady ook lang na haar ambtstermijn een inspiratie is voor zovelen.

Een wonderlijke week lang leefde ik in de overtuiging dat ik woensdagavond in de Ziggo Dome in Amsterdam niemand minder dan Michelle Obama zou ontmoeten. Door een miscommunicatie leek het alsof ik haar zou mogen spreken, en mijn reactie op dat nieuws sprak boekdelen. Euforie, tranen, zenuwen. Een week lang voorbereiden, interviews bekijken en lezen, hoofdstukken uit haar boek ‘Becoming’ markeren, een nieuwe outfit bij elkaar shoppen. Echt zoals een fangirl die eindelijk haar idool zou ontmoeten.

Groot was de teleurstelling toen het bleek niet door te gaan. Ook weer tranen en zenuwen. Want in al het enthousiasme had ik het nieuwtje vrolijk op social media gedeeld, naar mijn zus en tantes gestuurd. In een opwelling dacht ik: ik trakteer mezelf gewoon op een meet and greet ticket. Tot ik de prijzen zag. Slik. Meer dan duizend euro telden sommigen neer voor een knuffel en een selfie met de voormalige First Lady. Los van mijn persoonlijke teleurstelling deed het me ook even het hoofd krabben. Het leek een beetje in te druisen tegen de idealen die ik had gelezen in al die interviews, in het boek.

“Meer dan duizend euro telden sommigen neer voor een knuffel en een selfie met de voormalige First Lady.”

Gelukkig kwamen mijn vriendinnen Tracy Tansia (die je onder meer kent van Kinderen Van De Kolonie) en Sabrine Ingabire (collega-journalist en columnist) al snel to the rescue. We zouden gewoon samen gaan en er een fijne avond van maken. Die ontmoeting zou ooit wel komen, als het in de sterren stond geschreven. Woensdagmiddag keek ik met Tracy in ons hotel naar Beyoncé’s ‘Homecoming’ op Netflix, terwijl we ons opmaakten voor ‘An intimate conversation with Michelle Obama’.

Tracy en ik zouden Sabrine een uurtje later ontmoeten in het hotelrestaurant. Toen we in de nieuw aangeschafte outfit en met volle goesting in de avond naar het restaurant trippelde, gebeurde er iets vreemds. Terwijl we stonden te wachten op iemand die ons een plaats in het drukke restaurant zou kunnen geven, kwam er een groepje witte dames achter ons staan. Een man in pak, waarvan we dachten dat het de gastheer was, liep op ons toe, nam een bochtje rond Tracy en mij en sprak de dames achter ons aan.

We keken elkaar eventjes aan, en Tracy stak haar hand op. “Excuseer, wij stonden hier eerst”, begon ik met vriendelijke glimlach. “We zitten helemaal vol”, zei de man meteen. Om daarna het gesprek met de dames achter ons verder te zetten. Huh? Hij had niet gevraagd of we een reservatie hadden, of hotelgasten waren. Het voelde… wel, het voelde zoals dit soort dingen altijd voelen. Maar wij gingen naar Michelle Obama kijken. We waren hyped en hadden net twee uur Beyoncé achter de kiezen. Dus spraken we de hotelreceptioniste erover aan. Die was geweldig, geloofde ons en nam het voor ons op. Het voorval was meteen weer gepasseerd. Maar het zei iets, dat korte incident.

Met collega’s in de journalistiek, maar bovenal vriendinnen Tracy Tansia en Sabrine Ingabire

Michelle Obama is voor mij niet zomaar een ex-presidentsvrouw, niet zomaar een begaafde spreekster en auteur. In dit artikel dat ik jaren geleden schreef over de Obama’s zeg ik het al: de verkiezing van Barack Obama en het ontdekken van Michelle Obama en hun gezin heeft mijn leven écht beïnvloed. Zij heeft me doen dromen over dingen die ik voor november 2008 nooit voor mogelijk had geacht. Haar verschijning op het wereldtoneel, en de manier waarop ze haar boodschappen van hoop en empowerment de jaren nadien heeft gedeeld, hebben me meer dan eens dat duwtje in de rug gegeven dat nodig was om moedige of moeilijke beslissingen te nemen.

“Michelle Obama is erin geslaagd een buitengewone levenswandel te vertalen naar een diepmenselijk verhaal waar iedereen wel iets in herkend.”

Ze deed me inzien dat de beperkingen, die ik zo vanzelfsprekend was gaan vinden als jonge zwarte vrouw, onzin zijn. Ze deed me inzien dat ook voor ons alles mogelijk is, of zou moeten zijn. Michelle, nog meer dan Barack, was voor mij de verpersoonlijking van hoop. Toen haar boek uitkwam, kon ik niet wachten erin te duiken. En wat ik las in ‘Becoming’ bevestigde mijn sentimenten over haar. Zo menselijk, warm en vreemd genoeg herkenbaar. Niet alleen voor mij, voor heel veel mensen. Het boek wordt de best verkochte autobiografie aller tijden. Ze is erin geslaagd om een buitengewone levenswandel te vertalen naar een diepmenselijk verhaal waar iedereen wel iets in herkend.

Het hoefde dan ook niet te verbazen dat de lange rijen aan de ingang van de Ziggo Dome een waaier aan mensen bevatten. Mannen, (veel) vrouwen,(veel) witte, bruine en aziatische mensen stonden zij aan zij te wachten op die ‘intimate conversation’. Toen Sabrine en ik ons plaatsje in het persvak vonden, kwamen we een aantal dames tegen die we onder meer kennen door onze bijdragen aan het boek ‘Zwart’: indrukwekkende zwarte vrouwen uit Nederland met uitgesproken mening, zoals Ebissé Rouw en Clarice Gargard , zaten ook te wachten op Michelle.

Ik leek de enige die met adoratie en haast kritiekloos uitkeek naar deze avond. Waarschijnlijk door wat Michelle voor mij persoonlijk betekende, deed ik nooit écht de moeite te ontleden wat het fenomeen Michelle Obama voor andere zwarte vrouwen wel of niet betekent. Ik schrok een beetje toen ik bemerkte dat lang niet iedereen even enthousiast was.

“Ik negeer mijn gevoel dat de hele avond wel heel uitgekiend is. Ik wil zo graag geloven in de authenticiteit van deze vrouw.”

Toen de lichten uitgingen, negeerde ik de buzz rond me en pierde hoopvol naar het podium, in verwachting van een geweldige avond. Het begon met een paar bijzondere mensen die heel kort hun ‘Becoming’ ervaring deelden. Kippenvel. Daarna een video, waarin we onder meer Barack, Sacha en Malia horen vertellen op hartverwarmende wijze. Weer kippenvel.

En dan komt Isha Sesay, de Britse CNN-journaliste met roots in Sierra Leone, op het podium om Michelle aan te kondigen. De zaal gaat los wanneer Michelle uiteindelijk toekomt. In een prachtig zwart-zilver-grijs glitterpak, met lange puntige nagels en een perfect kapsel is ze op haar 55ste nog steeds een showstopper. Alle haartjes op mijn armen staan recht, en ik negeer het sluimerende gevoel in mijn onderbuik dat me al de hele avond toefluistert dat dit wel heel uitgekiend is allemaal. Ik wil zo graag geloven in de authenticiteit van deze vrouw.

Ze stelt niet teleur. In het gesprek met Isha vertelt ze frank en vrij. Ze is ook uitgesproken zwart in haar woorden. Iets wat zowel Tracy als mij ook opviel. We zijn zo gewend geraakt aan codeswitching en tonepolicing zodat we ergens hadden verwacht dat Michelle ook weg zou blijven van identitaire uitspraken. Maar ze ging er net op in. De voormalige First Lady benoemde haar ervaringen met specifieke vermelding van haar positie als zwàrte vrouw, met explicitiete verwijzing naar anti-zwart racisme.

“Ze ging er best even over door, over hoe racisme kwetst, en hoe moeilijk het is om als zwarte vrouw telkens die kleine steekjes te incasseren.”

Het deed me ergens deugd. Eén van de dingen die me stoorden toen ‘Becoming’ uitkwam, was hoe het boek en het verhaal werden gekaapt door adepten van het ‘kansen grijpen’-narratief. Mia Doornaert schreef voor De Standaard een column waarin ze zich focust op hoe Michelle en haar ouders ‘ondanks racisme niet bij de pakken neer bleven zitten’ en ze zich door hard studeren uiteindelijk opwerkte tot First Lady. Terwijl in het boek herhaaldelijk en in detail wordt omschreven dat het veel complexer was dan dat, dat het een lotterij blijft, dat veel van Michelle’s familieleden die ook zeer intelligent waren nooit ‘kansen konden grijpen’ omdat racisme hen tegenhield.

Het was fijn te horen hoe ze op het podium op die nagel bleef kloppen. Ze sprak ook over hoeveel pijn de haat en het racisme dat ze ontving toen ze (bijna) First Lady was haar deden. “It hurts a little every time, and we should just say that: It. Hurts.” Ze ging er best even over door, over hoe racisme kwetst, en hoe moeilijk het is om als zwarte vrouw, of persoon van kleur tout court, telkens die kleine steekjes te incasseren. Ik dacht aan het stomme incident in het restaurant en ik dacht: jup, it does. Elke keer.

De Obama’s hebben lol in een photo booth op 4 July (Independance Day). Credit: courtesy of the Obama-Robinson Family Archives.

Wanneer ze vertelt over haar man en kinderen moet ik herhaaldelijk hardop lachen. Zo herkenbaar, zo puur en zo ‘ik’, dacht ik, ongetwijfeld samen met zo’n tienduizend anderen in de zaal. De familiefoto’s die op het grote scherm worden getoond zijn niét gefilterd. Het toont echt hun leven zoals het was, en dat alles geeft nog meer het intieme gevoel dat de naam van het event beloofde.

Tegen het einde van het gesprek hoor ik vaker de politica, en minder de moeder en de vrouw. De antwoorden lijken meer ingestudeerd, bewust inclusiever en ‘voor iedereen’ en raken daarom ook minder. Maar al bij al voel ik me geïnspireerd wanneer Obama uiteindelijk zwaaiend het podium verlaat. De vrouw die ik anderhalf uur hoorde spreken alsof ze in haar living met een vriendin babbelde, is de vrouw die Michelle Obama in mijn hoofd geworden was. Het is de vrouw die ik las in elke zin van ‘Becoming’.

“Alles wat ik op haar projecteerde, had ik vast ook in de vele indrukwekkende zwarte vrouwen rondom mij gevonden.”

Wanneer Tracy ons weer vervoegt en we besluiten met de Nederlandse crew nog eentje te gaan drinken, blijken al onze emoties over de avond heel verschillend. Iemand vond het te veel show, leeg en betekenisloos. Een andere was kritisch, maar had toch genoten. Tracy had dezelfde kippenvelmomenten beleefd als ik. Sabrine had al tijdens de avond haar stuk moeten neertypen en keek dus echt als journaliste. Het viel me op hoe we toch allemaal vanuit onze positie als zwarte vrouwen naar deze avond keken. Onlosmakelijk verbonden, maar toch met immens andere ideeën, strategieën en gevoelens.

Onderweg naar het hotel bedacht ik me: Michelle Obama is om heel veel redenen een heldin voor mij. Haar boek raakt wereldwijd harten omdat er iets voor iedereen in zit. Maar, at the end of the day, en dat zegt ze zelf ook als afsluitende statement, is ze ook maar gewoon een mens. En wil ze haar verhaal vertellen en anderen aansporen het hunne te vertellen. Het jammere is dat zij door haar sekse en kleur en de unieke positie die ze zo lang kon bekleedde, te veel moet zijn voor te veel mensen. Ook voor mij, zo besefte ik. Alles wat ik op haar projecteerde, had ik vast ook in de vele indrukwekkende zwarte vrouwen rondom mij gevonden. Of in mezelf. Uiteindelijk kwam ik in plaats van Michelle Obama mijn eigen verwachtingen, dromen en onzekerheden tegen.

Foto boven: Michelle Obama neemt een selfie met hun hond Boop het gazon van het Witte Huis. Credit: Official White House Photo by Chuck Kennedy.

Schrijf je reactie

Dalilla Hermans is geboren in Rwanda en geadopteerd. Ze heeft er haar missie van gemaakt om racisme en discriminatie bespreekbaar te maken en aan te pakken. Ze schrijft regelmatig stukken over dit thema voor Charlie en heeft een tweewekelijkse column in De Standaard. In 2017 kwam 'Brief aan Cooper en de wereld' uit bij Manteau, een autobiografisch boek met een scherp maatschappijkritisch randje. In 2018 leverde ze een bijdrage aan de bloemlezing "Zwart -Afro-europese literatuur uit de Lage Landen". Later dat jaar verscheen bij Davidsfonds haar kinderboek "Brown Girl Magic". In 2019 verscheen de thriller "Black-out" (uitgegeven bij Horizon), haar eerste fictieboek voor volwassenen. Vanaf september 2019 is Dalilla seizoensdenker van Concertgebouw Brugge en momenteel schrijft ze ism Mungu Cornelis de monoloog 'Epiphany' die later dit jaar in première gaat bij NTGent.

Colofon

Adres Redactie

Toko Space t.a.v. Charlie Magazine
Statiestraat 139
2600 Antwerpen